گذر پوست به پاییز افتاد
با تغییرات آب‌و‌هوایی در فصل‌های سرد، پوست بدن ما وارد چالش جدیدی می‌شود. هوای سرد و خشک، باد و کاهش دما، همگی دست به دست هم می‌دهند تا سد دفاعی طبیعی پوست را تضعیف کرده و آن را مستعد خشکی، زبری، خارش و حتی ترک‌خوردگی کنند. این تغییرات نه‌تنها ناخوشایندند، بلکه بیانگر نیاز بدن به مراقبت بیشتر می‌شوند. مراقبت از پوست در فصول سرد، فراتر از جنبه زیبایی، ضرورتی برای سلامت پوست محسوب می‌شود و به آن کمک می‌کند تا در برابر عوامل مخرب محیطی مقاومت کند و شادابی و لطافتش را از دست ندهد.
سرمای پاییز و زمستان می‌تواند نقشی غیرقابل انکار در خشکی پوست داشته باشد اما به اعتقاد اکثر متخصصان پوست و مو، این عارضه شایعی است که تحت تأثیر ترکیبی پیچیده از عوامل محیطی، ژنتیکی، سبک زندگی و شرایط پزشکی ایجاد می‌شود. هرکدام از این عوامل، می‌تواند شدت خشکی را در افراد مختلف، کم و زیاد کند؛ موضوعی که دکتر سیدمهدی طبایی، دانشیار پوست و مو و رئیس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران هم آن را تأیید می‌کند. او در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: «از سرمای گزنده و بادهای خشک مناطق جغرافیایی خاص گرفته تا سیستم‌های گرمایش و سرمایش در منازل، می‌توانند به‌سرعت رطوبت حیاتی پوست را کاهش بدهند.
ازطرف دیگر، ژنتیک هم نقش مهمی در بروز برخی از انواع خشکی پوست دارد. یعنی برخی افراد به‌طور طبیعی مستعد خشکی پوست بوده و بیماری‌هایی نظیر اگزما ریشه‌های وراثتی در آنها دارد.»
البته از نظر دکتر طبایی، سبک زندگی و انتخاب‌های روزمره را هم در بروز خشکی پوست نباید نادیده گرفت: «تغذیه نامناسب، کمبود آب بدن، مشاغلی که با مواد شیمیایی یا شست‌وشوی مکرر دست‌ها سروکار دارند و... همگی می‌توانند به خشکی پوست دامن بزنند.» به عقیده او، برخی بیماری‌ها مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید و مشکلات کلیوی یا حتی مصرف داروهای خاص به‌خصوص در سالمندان، هم می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث خشکی و کاهش کیفیت پوست شوند.
پیشگیری از کاهش رطوبت
خشکی پوست درفصل پاییز با کاهش دما و رطوبت هواتشدید می‌شود ومی‌تواند به احساس کشیدگی،خارش و حتی ترک‌خوردگی منجر شود: «لازم است برای پیشگیری از این عارضه درفصل سرما، ترکیبی ازمراقبت‌های پوستی مناسب وتغییراتی در سبک زندگی‌مان اعمال کنیم؛ تغییراتی که به تقویت توانایی پوست درنگهداری رطوبت کمک می‌کند.»این رارئیس جهادی دانشگاهی علوم پزشکی تهران می‌گوید و به برخی از این تغییرات و مراقبت‌ها اشاره می‌کند:«در اولین قدم، بهتر است محیط داخل خانه را با کمک دستگاه بخور، به رطوبت ملایمی تجهیز کنیم؛ چراکه استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به افزایش رطوبت هوا و جلوگیری از خشکی پوست کمک کند. به طور کلی، دمای هوا بایدبه صورت متعادل تنظیم شودوخیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.» آن‌طور که او توضیح می‌دهد، علاوه بر این باید عادات بهداشتی‌مان در فصل پاییز، نظمی جدی‌تر از فصل‌های بهار و تابستان داشته باشد. نظمی به معنای کاهش دفعات حمام رفتن تا دو یا سه بار در هفته، دوش گرفتن با درجه حرارت آب ملایم، استفاده از شوینده‌هایی با PH قلیایی پایین،استفاده ازلوسیون بدن بعد ازدوش گرفتن و استفاده از نرم‌کننده‌های آبرسان در طول روز.
تأثیر کم‌خوابی و استرس
این متخصص معتقد است سبک زندگی هم می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش رطوبت و درنهایت بروز خشکی پوست در فصل سرما داشته باشد. او پرهیز از استرس مداوم و خواب نامنظم را به‌عنوان دو عامل اساسی در از دست رفتن رطوبت بدن می‌داند و ادامه می‌دهد: «برخی مواد مغذی، به‌ویژه اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌ها مانند ویتامین E و C برای حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری پوست حیاتی هستند و به تقویت سد دفاعی پوست کمک می‌کنند. از طرف دیگر، چه بهتر که از غذاهای فرآوری شده و سرشار از ادویه دوری کنیم و غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ مانند ماهی‌های چرب، بذر کتان، گردو و آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ را در رژیم غذایی خود بگنجانیم.»
به دنبال درمان
با وجود انجام برخی مراقبت‌های پیشگیرانه، باز هم ممکن است آب و هوای پاییزی، پوست‌مان را به درجه‌ای از خشکی برساند که در نتیجه آن آسیب دیده و زخم شود. درچنین مواقعی وبرای درمان این معضل چه بایدکرد؟ سؤالی که رئیس جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهراندر گفت‌وگو با جام‌جم به آن پاسخ می‌دهد: «اگر همه رفتارهای پیشگیرانه را انجام دادیم و باز هم دچار علائمی مانند خراش‌های پوستی، زخم و... شدیم، باید آن را نه‌فقط به‌عنوان خشکی پوست، بلکه به‌عنوان علائم هشدار از برخی بیماری‌ها جدی بگیریم. تجربه نشان داده در پس این علائم، ممکن است عفونتی نهفته باشد که نیاز به مراجعه به پزشک و مصرف دارو برای کنترل عفونت دارند.»
دکتر طبایی بر ضرورت بررسی سلامت پوست از سوی متخصصان تاکید می‌کند زیرا این رویکرد فرد را از سلامت برخی ارگان‌های داخلی مانند تیروئید، کبد و کلیه آگاه می‌کند.
او ادامه می‌دهد: «احتمال دارد برخی از این نشانه‌ها در نتیجه بیماری‌های داخلی باشد که خشکی پوست صرفا آن را تشدید می‌کند و دلیلی برای بیماری پوست نیست!» به‌گفته متخصصان این حوزه، اگر خشکی پوست شما شدید و با خارش همراه است، یا با روش‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید؛ چراکه ممکن است به درمان‌های تخصصی‌تر یا تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای نیاز باشد.
ازطرف دیگر، ژنتیک هم نقش مهمی در بروز برخی از انواع خشکی پوست دارد. یعنی برخی افراد به‌طور طبیعی مستعد خشکی پوست بوده و بیماری‌هایی نظیر اگزما ریشه‌های وراثتی در آنها دارد.»
البته از نظر دکتر طبایی، سبک زندگی و انتخاب‌های روزمره را هم در بروز خشکی پوست نباید نادیده گرفت: «تغذیه نامناسب، کمبود آب بدن، مشاغلی که با مواد شیمیایی یا شست‌وشوی مکرر دست‌ها سروکار دارند و... همگی می‌توانند به خشکی پوست دامن بزنند.» به عقیده او، برخی بیماری‌ها مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید و مشکلات کلیوی یا حتی مصرف داروهای خاص به‌خصوص در سالمندان، هم می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث خشکی و کاهش کیفیت پوست شوند.
پیشگیری از کاهش رطوبت
خشکی پوست درفصل پاییز با کاهش دما و رطوبت هواتشدید می‌شود ومی‌تواند به احساس کشیدگی،خارش و حتی ترک‌خوردگی منجر شود: «لازم است برای پیشگیری از این عارضه درفصل سرما، ترکیبی ازمراقبت‌های پوستی مناسب وتغییراتی در سبک زندگی‌مان اعمال کنیم؛ تغییراتی که به تقویت توانایی پوست درنگهداری رطوبت کمک می‌کند.»این رارئیس جهادی دانشگاهی علوم پزشکی تهران می‌گوید و به برخی از این تغییرات و مراقبت‌ها اشاره می‌کند:«در اولین قدم، بهتر است محیط داخل خانه را با کمک دستگاه بخور، به رطوبت ملایمی تجهیز کنیم؛ چراکه استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به افزایش رطوبت هوا و جلوگیری از خشکی پوست کمک کند. به طور کلی، دمای هوا بایدبه صورت متعادل تنظیم شودوخیلی سرد یا خیلی گرم نباشد.» آن‌طور که او توضیح می‌دهد، علاوه بر این باید عادات بهداشتی‌مان در فصل پاییز، نظمی جدی‌تر از فصل‌های بهار و تابستان داشته باشد. نظمی به معنای کاهش دفعات حمام رفتن تا دو یا سه بار در هفته، دوش گرفتن با درجه حرارت آب ملایم، استفاده از شوینده‌هایی با PH قلیایی پایین،استفاده ازلوسیون بدن بعد ازدوش گرفتن و استفاده از نرم‌کننده‌های آبرسان در طول روز.
تأثیر کم‌خوابی و استرس
این متخصص معتقد است سبک زندگی هم می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش رطوبت و درنهایت بروز خشکی پوست در فصل سرما داشته باشد. او پرهیز از استرس مداوم و خواب نامنظم را به‌عنوان دو عامل اساسی در از دست رفتن رطوبت بدن می‌داند و ادامه می‌دهد: «برخی مواد مغذی، به‌ویژه اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌ها مانند ویتامین E و C برای حفظ سلامت و انعطاف‌پذیری پوست حیاتی هستند و به تقویت سد دفاعی پوست کمک می‌کنند. از طرف دیگر، چه بهتر که از غذاهای فرآوری شده و سرشار از ادویه دوری کنیم و غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ مانند ماهی‌های چرب، بذر کتان، گردو و آنتی‌اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ را در رژیم غذایی خود بگنجانیم.»
به دنبال درمان
با وجود انجام برخی مراقبت‌های پیشگیرانه، باز هم ممکن است آب و هوای پاییزی، پوست‌مان را به درجه‌ای از خشکی برساند که در نتیجه آن آسیب دیده و زخم شود. درچنین مواقعی وبرای درمان این معضل چه بایدکرد؟ سؤالی که رئیس جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهراندر گفت‌وگو با جام‌جم به آن پاسخ می‌دهد: «اگر همه رفتارهای پیشگیرانه را انجام دادیم و باز هم دچار علائمی مانند خراش‌های پوستی، زخم و... شدیم، باید آن را نه‌فقط به‌عنوان خشکی پوست، بلکه به‌عنوان علائم هشدار از برخی بیماری‌ها جدی بگیریم. تجربه نشان داده در پس این علائم، ممکن است عفونتی نهفته باشد که نیاز به مراجعه به پزشک و مصرف دارو برای کنترل عفونت دارند.»
دکتر طبایی بر ضرورت بررسی سلامت پوست از سوی متخصصان تاکید می‌کند زیرا این رویکرد فرد را از سلامت برخی ارگان‌های داخلی مانند تیروئید، کبد و کلیه آگاه می‌کند.
او ادامه می‌دهد: «احتمال دارد برخی از این نشانه‌ها در نتیجه بیماری‌های داخلی باشد که خشکی پوست صرفا آن را تشدید می‌کند و دلیلی برای بیماری پوست نیست!» به‌گفته متخصصان این حوزه، اگر خشکی پوست شما شدید و با خارش همراه است، یا با روش‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید؛ چراکه ممکن است به درمان‌های تخصصی‌تر یا تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای نیاز باشد.
