«سرگذشت شازده کوچولو در ایران» تازه‌ترین اثراین نویسنده پیشکسوت است که با همکاری پریناز معارفی به رشته تحریر درآمده وبه‌زودی واردبازارکتاب می‌شود.به این بهانه بااین نویسنده درباره پیوندبین نوجوانان‌وهویت‌ملی به‌گفت‌وگو نشسته‌ایم.
حفظ هویت ملی و القای این مفهوم به نسل جوان از مباحثی است که امروز بیش از هر زمان دیگر نسبت به آن تاکید می‌شود. این مسأله از دید شما چطور میسر است؟
متاسفانه در سال‌های اخیر به‌دلیل تبلیغات منفی، از سوی برخی کشورهای اروپایی متهم به عقب‌ماندگی فرهنگی شده‌ایم. یکی از دلایل این مسأله این است که کمتر به ریشه‌های تمدنی‌مان پرداخته‌ایم. درحالی‌که همین کشورهایی که امروز چنین نگاهی نسبت به ما دارند، از این مسأله غافل بوده‌اند که کتاب‌های بوعلی‌سینا سال‌ها در دانشکده‌های طب تدریس می‌شده، یا این‌که ما جندی‌شاپور را داشتیم. خیلی مهم است که با وجود چنین هجمه‌هایی، همچنان ایرانی‌بودن خودمان را حفظ کنیم، سرمان را به‌خاطر داشتن سابقه تاریخی و فرهنگی درخشان بالا بگیریم و به ایرانی‌بودن‌مان افتخار کنیم. البته در این زمینه، برخی نهادهای مسئول مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات در خارج از کشور و نهادهای داخلی چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ... هم می‌توانند نقش زیادی در پررنگ‌کردن هویت ملی داشته باشند. ضمن این‌که مسأله هویت ملی امروز به دغدغه‌ای جهانی تبدیل شده و شاید بتوان گفت کشورهای دیگر، به‌ویژه همسایگانی مانند ترکیه به‌مراتب زودتر از ما به فکر صیانت از این میراث ارزشمند افتاده‌اند.
در این بین چقدر به تولید کتاب‌هایی با این درونمایه پرداخته شده است؟
در سال‌های اخیر، مجموعه «مشاهیر» از سوی نشر مدرسه با محور پرداختن به جایگاه و اندیشه چهره‌های برجسته ایرانی منتشر شد. در این مجموعه نگارش هر جلد بر عهده یک نویسنده گذاشته شده بود و من هم کتابی درباره «فارابی» نوشتم. این کتاب در مدارس با استقبال زیادی از سوی نوجوانان مواجه شد. خود من هم اخیرا طرح دیگری با این محور به کانون ارائه کرده‌ام که امیدوارم هرچه‌زودتر به مرحله عمل برسد. طبعا تولید چنین آثاری آن‌هم در شرایطی که برخی از نوجوانان کم‌کم دارند حافظ، سعدی و بسیاری دیگر از مفاخر ایرانی کشور خود را فراموش می‌کنند می‌تواند در احیای هویت ملی تاثیرگذار باشد. نکته مهم‌تر این‌که، اگر می‌خواهیم کودکان و نوجوانان‌مان بعد از گذراندن امتحانات پایان سال، کتاب‌های درسی را پاره نکنند و دیگر سراغ این کتاب‌ها نیایند،ضرورت دارد که نگارش کتاب‌های درسی به نویسندگان کودکونوجوان سپرده شود. همان‌طور که در همه جای دنیا به این شکل است و در طول این سال‌ها به‌واسطه سفر به تاجیکستان، ارمنستان، هلند و ... از نزدیک با این مسأله مواجه شده‌ام. تردیدی نیست که نسل جدید باید ریشه‌های خود را بشناسد و تا زمانی که حس وطن‌پرستی در بین نسل جوان تقویت نشود، تعلق‌خاطر و پیوندی با سرزمین مادری خود احساس نخواهند کرد. وقتی آدم وطن خود را دوست داشته باشد، در حفظ اموال عمومی و شهروندی هم مشارکت بیشتری خواهد داشت. مثلا گاهی می‌بینم بعضی از نوجوانان وقتی از فوتبال یا مدرسه با اتوبوس برمی‌گردند، صندلی‌های اتوبوس را پاره می‌کنند، درحالی‌که اگر اهمیت هویت ملی برای نسل جوان جابیفتد، درمی‌یابند که وسایل حمل‌ونقل عمومی سرمایه‌های ملی ما هستند و نباید به آنها آسیب وارد کرد.
چطور شد تصمیم گرفتید کتابی با موضوع «شازده‌کوچولو» بنویسید؟
شازده‌کوچولو در ردیف پرفروش‌ترین کتاب‌هایی است که تقریبا هرسال از سوی ناشران مختلف تجدیدچاپ می‌شود. ما برای این کتاب پنج فصل در نظر گرفتیم. مخاطب در فصل اول با تحلیل و نقدی درباره شازده‌کوچولو و اگزوپری آشنا می‌شود. تا امروز ۱۲۵ناشر ایرانی این کتاب را منتشر کرده‌اند. البته این ترجمه‌ها فقط به زبان فارسی محدود نبوده و برخی مترجمان آن را به گیلکی و کردی هم برگردانده‌اند. درحالی‌که کشورهای دیگر در طول این سال‌ها ۳ ــ ۲ ترجمه از این کتاب عرضه کرده‌اند. محمد قاضی، احمد شاملو، مصطفی رحماندوست و ... شاخص‌ترین مترجمان این کتاب شناخته‌شده‌اند و درمجموع، شازده‌کوچولو با ترجمه آنها بیش از ۱۸۰بار در ایران تجدیدچاپ شده است. علاوه بر ترجمه شاملو، یک نوار کاست هم با صدای او براساس این کتاب منتشر شده که با وجود گذشت سال‌ها، امروز همچنان در شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و جزو نسخه‌های پرفروش محسوب می‌شود و مقام اول را در جهان دارد. فصل دیگری از کتاب به اقتباس‌هایی که تا امروز از شازده‌کوچولو صورت گرفته اختصاص دارد. در این سال‌ها، ۴۰ اقتباس رادیویی وجود داشته و ۱۶کارگردان این اثر را دستمایه اجراهای صحنه‌ای قرار داده‌اند. ما سعی کردیم از بین ۵۰۰ نقدی که دراین‌باره نوشته شده ۵۰ نقد را در کتاب بیاوریم. از سوی دیگر، به بررسی پایان‌نامه‌هایی پرداخته‌ایم که در این چهار دهه براساس شازده‌کوچولو منتشر شده‌اند. شازده‌کوچولو در فرهنگ ایرانی هم عنوان سرفصل پایانی کتاب است. در این فصل به تحقیق و تفحص روی اقلام فرهنگی مختلفی که شازده‌کوچولو را به‌نوعی منبع الهام خود قرار داده‌اند پرداخته‌ایم. به‌عنوان‌مثال، برخی از تولیدی‌های لباس، کافی‌شاپ‌هایی با این رویکرد، تولید دفاتر مدرسه، لیوان و دیگر نوشت‌افزارهایی با این طرح. برخی جملات تاثیرگذار این کتاب همچنان در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شوند و حتی در کلام محاوره ما هم مورد استفاده قرار می‌گیرند، نمونه‌اش اصطلاح «اهلی‌شدن» است که صحه‌ای بر تداوم دوستی‌ها تلقی می‌شود.
شما درسال‌های اخیر رمان «سایه هیولا» را با رویکردی نو و نقادانه درباره نقش تخریب‌گر انسان نسبت به محیط زیست نوشتید. به نظرتان کتاب‌هایی از این دست می‌توانند برای نوجوانان حکم تلنگر را داشته باشند؟
حتما، البته مشروط بر این‌که در کتاب‌های‌مان از مستقیم‌گویی پرهیز کنیم و مفاهیم مورد نظرمان را براساس شناسایی ذائقه و سلیقه نوجوان امروز به او انتقال دهیم. صرف‌نظر از این‌که کتاب مذکور توانست مورد استقبال مخاطبان زیادی واقع شود، با واکنش‌های دیگری هم بعد از چاپ اثر مواجه شدم. برای مثال، دو نوجوان از یکی از استان‌های کشور که پدران‌شان شکارچی بودند، پس از خواندن کتاب سایه هیولا، تفنگ‌های آنها را جایی در جنگل مخفی کردند! به‌عنوان‌مثال، محیط‌بانی در نامه‌ای نوشت که پیش از خواندن این کتاب، از چالش‌های شغلی خود دلزده شده بود، اما پس از مطالعه آن، بار دیگر برای ادامه فعالیت در این حوزه انگیزه و اشتیاق پیدا کرده است.
خوشبختانه این کتاب در هجدهمین جشنواره کتاب سال کانون برنده لوح زرین و دیپلم افتخار شد و نشان نقره‌ای «لاک‌پشت پرنده» و جایزه کتاب سال شورای کتاب کودک را هم دریافت کرد. ابتدا تصمیم داشتیم انتشار آن را به یک ناشر فرانسوی بسپاریم، اما مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به این مسأله اشاره کرد که چاپ اثر مذکور باید بر عهده یک ناشر داخلی باشد، در نتیجه خود کانون انتشار آن را بر عهده گرفت که امیدوارم به‌زودی منتشر شود.
