ترکیه با توجه به مخالفت دیرینه با نفوذ کردها در شمال سوریه، اصلیترین حامی این حمله بهشمار میرود و منابع میدانی از استقرار حدود ۵۰هزار نیرو در نزدیکی شهر تدمر برای حرکت بهسمت مناطق تحت کنترل قسد خبر میدهند.در هفتههای اخیر، نشستهای مشترک افسران ترکیهای با گروههای مسلح در حلب و دیگر مناطق برای هماهنگی این اقدام برگزار شده است. همزمان گزارشهای رسانهای از تشدید پروازهای جنگندههای ترکیه بر فراز خطوط تماس در شمال رقه و حمله به یک مرکز وابسته به قسد حکایت دارند.در این میان، رژیم صهیونیستی که به حکام دمشق اعتمادی ندارد و خواهان بالکانیزه شدن سوریه است، با هرگونه تغییر موازنه قوا در منطقه شام به سود حامیان محور اخوان (آنکارا_دمشق_دوحه) مخالفت خواهد کرد. بنابراین بدون پیشرفت مذاکرات پشت پرده، جنگ داخلی جدیدی اجنتابناپذیر ارزیابی میشود.
زخمهای تاریخی
با خروج بشار اسد از کشور و اشغال پایتخت توسط هیأت تحریرالشام به سرکردگی ابومحمد الجولانی با سبقه تکفیری، زنگ خطر را برای حکومت خودمختار اکراد شمال شرق سوریه بهصدا درآورد. یگانهای مدافع خلق قسد، از زمان ظهور داعش کنترل امور نظامی_مدنی مناطق شرقی کشور را با حمایت جنگندههای آمریکایی برعهده گرفتند. اکنون که توازن قدرت در منطقه شام تغییر محسوسی داشته و تکفیریها دمشق را تصرف کردهاند اکراد خود را در محاصره ژئوپلیتیکی خطرناکی میبینند. برخلاف دوران حضور داعش، واشنگتن نیازی به حمایت از قسد ندیده و در نتیجه با فشارهای آمریکا و ترکیه، مظلوم کوبانی رهبر دولت خودمختار اکراد تن به مصالحه با جولانی داد. درراستای این روند، کوبانی ۱۰مارس (۲۰اسفند) طی سفر به دمشق موافقت خود را با ادغام نظامی_مدنی قسد درون دولت هیأت تحریرالشام عنوان کرد اما این توافق همچنان منجربه صلح دائمی میان اعراب و اکراد نشده است، چراکه بیاعتمادی عمیق نواحی کردنشین به حکام دمشق بهویژه پس از سلاخی دروزیها توسط نیروهای جولانی بر قوت خویش باقی مانده است.
مصادره قانون اساسی
نیروهای کرد در نشست پاریس که شنبه هفته گذشته با ابتکار آمریکا برگزار شد، خواهان تصویب قانون اساسی غیرمتمرکز بودند تا استقلال محلی قسد همچنان پابرجا بماند. این طرح توسط دمشق بارها رد و نمایندگان سوری از ادامه گفتوگوها خودداری کردند.در سپهر سیاسی امروز سوریه، جولانی نماینده مرکز عرب_سنی و کوبانی صدای حاشیهنشینان کشور اعم از کردها، دروزیها و علویان ارزیابی میشود. در مملکتی که مرزهای آن ساخته و پرداخته استعمار غربی است و هرگروه مدعی ظرفیت ملتسازی بوده مسلما امور بعد از۱۴سال جنگ داخلی ویرانگر با گفتوگو پیش نخواهد رفت.درراستای این روند،سیاست مشت آهنین علیه مخالفان جولانی درآستانه پیادهسازی است.فرماندهان هیأت تحریرالشام برخلاف ژستهای اولیه صلح ورفاه برای تمام سوریهاهمچنان بر مدارقومگرایی وخشونت کور درجستوجوی استقرار پایههای حکمرانی خود هستند.
درگیری قریبالوقوع دمشق - حسکه
قرار بود رهبران دمشق و قسد با میانجیگری فرانسه در پاریس پشت میز مذاکره بنشینند اما دولت جولانی این دیدار را به تعویق انداخت. دمشق اعلام کرد که قسد به تعهدات توافق ۱۰مارس پایبند نبوده و از همین رو مذاکرات باید یا در پایتخت سوریه یا در مناطق تحت کنترل اکراد در شمال و شرق کشور برگزار شود.متعاقب این توقف، تنشهای میدانی شدت گرفت. یگانهای مدافع خلق با استحکامبخشی به خطوط دفاعی و تقویت مواضع نظامی خود در مرزها آمادهباش گرفتند. در مقابل، ارتش جولانی همراه با گروههای مسلح مورد حمایت ترکیه در اطراف مناطق تحت کنترل قسد آرایش نظامی گرفتند و بر میزان حضور خود افزودند. هسته اصلی قسد (یگانهای مدافع خلق) گروهی که آنکارا آن را شاخهای از حزب کارگران کردستان تلقی کرده و از دیرباز دشمن اصلی امنیت ملی خود تلقی میکند. با وجود تمام این لشکرکشیها همچنان پنجره دیپلماسی بسته نشده است. رئیسجمهور خودخوانده سوریه با اشاره به اینکه در توافق اواخر زمستان میان دمشق، قسد، آمریکا و ترکیه نوعی تفاهم حاصل شده است، خاطر نشان کرد: «هر موضوعی که این چهار طرف درباره آن به توافق برسند، در شمال شرق سوریه اجرایی خواهد شد.»
جولانی در انتها افزود: «اجرای توافق ۱۰مارس ضربالاجل دارد و باید تا پایان سال به سرانجام برسد.»
مداخله محتمل صهیونیستها
درحالی که تحولات داخلی سوریه بهسمت یک کارزار نظامی جدید حرکت میکند، رژیم صهیونیستی با راهبرد تقویت حاشیهنشینان منطقه شام خواهان ایجاد یک کشور تجزیهشده و برقراری حکومتی ضعیف در دمشق است. حملات هوایی جنگندههای صهیونی به ناحیه سویدا در حمایت از جامعه دروزیها همچنین مورد هدف قرار دادن کاخ ریاست جمهوری در کنار وزارت دفاع دمشق نشانهای از عزم راسخ تلآویو جهت تحدید محور اخوان ارزیابی میشود.رژیم صهیونیستی، جولانی را بهعنوان فرماندار اردوغان در سوریه قلمداد کرده و از هیچ تلاشی با هدف آسیب به منافع آنکارا در کرانه شرقی مدیترانه فروگذار نیست. بنابراین به اعتقاد برخی کارشناسان با آغاز درگیری جدید در شمال شرق سوریه، احتمال ورود عملیاتی و اطلاعاتی نیرویهوایی صهیون ضدجولانی وجود دارد.بایستی توجه داشت که آسیبپذیری دمشق در مقابل رژیمصهیونیستی، هیأت تحریرالشام را به انعقاد قرارداد تدافعی با ترکیه حول محور آموزش و تأمین نظامی شبهنظامیان جولانی سوق داد اما این بازی بزرگ در منطقه شام با استراتژی کلان واشنگتن یعنی ادغام منطقه غرب آسیا در پیمان ابراهیم در تضاد است و ضریب مداخله دیپلماتیک توماس باراک، نماینده ویژه کاخ سفید میان طرفین برای ادامه این صلح شکننده وجود دارد.
آزمون دشوار حکمرانی برای تکفیریها
همزمان که تحولات سیاسی با جولانی همراه نیست و کشور در آستانه جنگ داخلی جدیدی محسوب میشود، طبیعت خشن سوریه تازیانههای خود را بر حکام جدید دمشق میزند. سوریه با خطر بروز یک بحران غذایی جدی روبهروست؛ بحرانی که در پی شدیدترین خشکسالی ۳۶سال اخیر و کاهش حدود ۴۰درصدی تولید گندم شکل گرفته است. این وضعیت فشار مضاعفی بر دولت دمشق که با مشکلات مالی دست و پنجه نرم میکند وارد کرده و مانع از انجام خریدهای گسترده گندم از خارج شده است. براساس اعلام برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل، حدود ۳میلیون شهروند سوری ممکن است با گرسنگی شدید مواجه شوند. این نهاد در پاسخ مکتوب به پرسشهای خبرگزاری رویترز ضمن تأیید این موضوع، بازه زمانی مشخصی برای بروز این وضعیت ارائه نکرده است. با این حال، دمشق تاکنون از هیچ قرارداد عمدهای برای واردات گندم خبر نداده و تنها بر محمولههای کوچک بخش خصوصی تکیه کرده است.