در گفت‌وگو با سخنگوی ستاد اربعین به دغدغههای زائران پرداخته‌ایم
تمهیدات ویژه برای زائران اربعین
خانه‌های تقویم هرچه به اربعین حسینی نزدیک‌تر میشود، بی‌قراری زائران و عاشقان امام حسین(ع) نیز شور دیگری می‌گیرد و میلیون‌ها زائر هرساله از اقصی نقاط جهان سواره یا پیاده با دلی سرشار از شوق، راهی دیار عشق می‌شوند.
بررسی‌ها تا لحظه تنظیم این گزارش از ثبتنام ۱۳۰ هزار نفر از متقاضیان شرکت در راهپیمایی اربعین‌حسینی(ع) در سامانه سماح حکایت دارد؛ دل‌های مشتاقی که قرار است در یک حرکت و اجتماع میلیونی، تجربهای متفاوت را رقم بزنند و زائرانی که بارها روانه این پیاده‌روی شده‌اند، معتقدند هر فردی باید این حس و این سفر متفاوت را حداقل برای یک‌بار هم که شده، تجربه کند؛ سفری که هرساله با شور وصف‌‌ناپذیری همراه است اما در کنار ظرفیت عظیم فرهنگی و دینی، با چالش‌ها و نارسایی‌‌هایی نیز رو‌به‌‌روست.
با وجود این‌که مراسم پیاده‌روی اربعین هر سال با شور وشوق عظیمی برگزارمی‌شود اما در بعد اجرایی، همواره با چالش‌‌هایی همراه است؛ از نبود زیرساختهای کافی در پایانههای مرزی و قیمت‌های غیرمنطقی بلیت‌های حمل و نقل زمینی و هوایی گرفته تا سوء مدیریت در برخی نهادهای دخیل و چالش‌های بهداشتی و خدماتی. همه و همه باعث شده تا این رویداد بزرگ مذهبی، اجتماعی و فرهنگی از حیث اجرایی نتواند به اندازه ظرفیت معنوی‌‌اش خوش بدرخشد. اکنون که سامانه سماح ثبتنام زائران را آغاز کرده، باید پرسید آیا زیرساختها و برنامه‌‌ریزی‌‌ها به گونه‌‌ای بوده که این سفر پرشور را برای زائران به تجربهای بی‌‌دغدغه تبدیل کند؟وآیامسئولان توانسته‌اند ازتجربیات تلخ وشیرین سال‌‌های گذشته، درجهت بهبود روند خدماترسانی بهره بگیرند؟
دغدغههای زائران
در کنار حماسه حضور زائران در اجتماع میلیونی و جهانی اربعین، گلایه‌ها ومشکلاتی نیز مطرح میشود؛ گلایه‌هایی که گویی هرساله شاهد آن هستیم. این درحالی است که زائران اربعین به‌دلیل انگیزه‌های معنوی،کمتر از مشکلات این سفر گلایه می‌کنند.
آقای پورشادی یکی از زائرانی است که تقریبا هر سال و در ایام مختلفی به زیارت عتبات عالیات می‌رود. او که از شلوغی و زیرساختهای پایانه مرزی مهران گله‌مند است به خبرنگار جام‌جم، می‌گوید: «اتوبوس‌هایی که از تهران به سمت مهران می‌آیند، در ۳۰ کیلومتری مرز، مسافران را پیاده می‌کنند و ما مجبوریم با اتوبوس‌های شرکت واحد خود را تا مرز برسانیم.» به گفته او زائران مسافت زیادی را هم باید تا مرز طی کنند و با توجه به گرمای هوا، شرایط برای آنان آزاردهنده و طاقت‌فرسا میشود. البته تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا گفته که باتوجه به محدودیت‌‌هایی که در ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی وجود دارد، پیش‌بینی میشود بخش قابل‌توجهی از زائران ناچار به استفاده از خودروهای شخصی برای تردد به مرزها باشند. البته استفاده از خودروهای شخصی هم چالش‌های مخصوص به خود را دارد. هرچند گلایه‌ها به این موارد محدود نمی‌شود؛ خانم زارعی نیز یکی دیگر از زائرانی است که تلاش می‌کند هر سال مراسم پیاده‌روی اربعین را از دست ندهد. او از بسته‌شدن مرزهای زمینی حین تردد به عنوان یکی از مشکلات زائران یاد می‌کند و می‌گوید: «خدمات رفاهی و بهداشتی همچون توزیع غذا، سرویس‌های بهداشتی مناسب، آب بسته‌بندی و... نیز به اندازه کافی در مرز وجود ندارد. اگر هم باشد با تعداد زائران همخوانی ندارد.» زارعی درخصوص زمان برگشت هم مشکلاتی را مطرح می‌کند؛ او معتقد است که در زمان بازگشت، اتوبوس به اندازه کافی وجود ندارد و زائران ناچار می‌شوند برای برگشت از خودروهای سواری و شخصی استفاده کنند که هزینه بالاتری نسبت به ناوگان حمل و نقل عمومی دارد.
آقای رافعی نیز از دیگر زائرانی است که به صورت هوایی خود را به جمع عاشقان امام حسین(ع) می‌رساند. وی نیز از قیمت بالای بلیت هواپیما در این بازه زمانی ناراحت است و می‌گوید که هزینه‌های غیرمنطقی، رفتن به این سفر را برای برخی از اقشار جامعه که از عاشقان امام حسین(ع) هستند، دشوار کرده است. با وجود این رضا صدیق‌‌نیا، مدیرکل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها و شرکت‌های سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرده که بهای کل بلیت یک‌‌طرفه از خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، هرمزگان، فارس، مازندران وگلستان به بغداد یا نجف اشرف۷.۵میلیون تومان و به صورت رفت و برگشت۱۵ میلیون تومان تعیین شده است.بهای کل بلیت یک‌‌طرفه از تهران وسایر استان‌های کشور نیز به بغداد یا نجف اشرف و بالعکس حداکثر ۶.۵میلیون تومان و هزینه بلیت به صورت رفت و برگشت ۱۳ میلیون تومان است. البته که فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی نیز از هموطنان خواسته که برای سفرشان بلیت رفت و برگشت تهیه کنند.
تمهیدات ویژه در مرزهای زمینی
پایانههای مرزی و شلوغ کشور مانند مهران، شلمچه و چذابه، امسال نیز میزبان میلیون‌ها زائر خواهند بود که گرمای سوزان مرداد می‌تواند سلامت آنها رابه خطر بیندازد.جواد تشکری،سخنگوی ستادمرکزی اربعین کشور درگفت‌وگوبا«جام‌جم» با اشاره به گرمای فوق‌العاده هوا در ایام اربعین و اقدامات صورت‌گرفته در این‌خصوص می‌گوید: «افزایش دمای هوا در این ایام، مسئولان و دست‌اندرکاران کمیته‌های مختلف این مراسم رابر آن داشته تا تمهیدات ویژه‌‌ای برای تهیه و نصب تجهیزات برودتی، مه سازها و خنک‌کننده‌ها دردستور کار قراردهند.این اقدامات انجام‌شده و درحال حاضر،مرزهای خروجی زمینی کشور آمادگی کامل برای خدمترسانی به زائران را دارند.» قطعا که در گرمای هوا، نقش گروه‌های امدادی و اورژانس هم دوچندان میشود. جعفر میعادفر، رئیس سازمان اورژانس کشور نیز دیروز اعلام کرد که علاوه‌بر فعالیت پایگاه‌های شهری و جاده‌ای اورژانس در این ایام، ۵۲ پایگاه هوایی آنها نیز آماده‌باش هستند و حتی قرار است در استان‌های مرزی این ظرفیت افزایش پیدا کند.
اربعین، اشتیاقی خاموش‌نشدنی
مراسم اربعین، آزمونی سالانه برای سنجش توان اجرایی کشور برای همراهی با رویداد مردمی پیاده‌روی اربعین است. هر چند اشتیاق زائران، انگیزه‌‌ای خاموش‌نشدنی برای حضور در این مسیر معنوی است اما پاسخگویی به این اشتیاق، نیازمند نگاهی فراتر از اقدامات مقطعی و رفع تکلیفی است. اگر قرار است حرکت میلیونی اربعین با شأن زائران و ظرفیت فرهنگی آن، هم‌تراز شود، باید به فکر توسعه پایدار زیرساختها، آموزش مستمر زائران، عدالت در خدماترسانی و رفع مشکلات باشیم. به هر حال تجربه اربعین، فرصتی بی‌‌نظیر برای تمرین یک هماهنگی ملی، مدیریت میدانی و ارتقای سرمایه اجتماعی است؛ به شرط آن‌که مدیریت‌ها کارآمد، تصمیم‌ها مردمی و خدمات‌رسانی‌‌ها عادلانه باشد.
پیگیری مسائل زائران بدون وقفه
امنیت در سفر اربعین، تنها وظیفه نهادهای دولتی و نظامی نیست؛ بلکه مسأله‌ای است که با مشارکت زائران، موکب‌داران و داوطلبان شکل می‌گیرد. آموزش زائران درباره نکات ایمنی، مشارکت موکب‌ها در حفظ نظم و استفاده از ظرفیت داوطلبان در مسیرهای شلوغ، می‌تواند بازوی کمکی موثری برای نیروهای رسمی باشد.آن‌طور که جواد تشکری، سخنگوی ستاد اربعین کشور به جام‌جم توضیح می‌دهد، فراجا با تقویت زیرساختهای ارتباطی، استقرار سامانه‌های تخصصی اربعین و سجاد، تسهیل صدور مدارک مسافرتی، هماهنگی با نهادهای عراقی و بهبود امکانات اسکان و مدیریت مرزی، تمام توان خود را برای خدمترسانی به زائران به‌کار گرفته است. امیدواریم امسال شاهد کمترین میزان ایستایی در مسیر زائران باشیم.
شاید آغاز ثبتنام در سامانه سماح، گام اول این سفر باشد اما گام اصلی، فراهم سازی شرایطی است که زائران بتوانند با کمترین دغدغه، بیشترین بهره معنوی را از این مسیر مقدس ببرند. تشکری نیز ضمن بیان برگزاری جلسات منظم این ستاد بلافاصله پس از اربعین سال گذشته، عنوان می‌کند: «ستاد مرکزی اربعین، جلسات منظم خود را به صورت ماهانه برگزار کرده و با بررسی نقاط قوت و ضعف سال‌‌های گذشته، ریل‌‌گذاری مراسم اربعین امسال را انجام داده است. حتی در طول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، کمیته‌های مختلف این ستاد بدون وقفه و تعطیلی، امور را پیگیری کردند و به لطف خدا، کمترین خلل در روند فعالیت‌های ستاد و کمیته‌های اربعین وارد نشد.»
سردار احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی نیز می‌گوید: امنیت و آرامش مردم و زائران اربعین حسینی از اولویت‌های مرزبانان است و برای تسهیل تردد و امنیت زائران در مرزها، هماهنگی‌‌های مرزی جمهوری اسلامی ایران و عراق در بالاترین سطح ممکن انجام شده است.
با وجود این‌که مراسم پیاده‌روی اربعین هر سال با شور وشوق عظیمی برگزارمی‌شود اما در بعد اجرایی، همواره با چالش‌‌هایی همراه است؛ از نبود زیرساختهای کافی در پایانههای مرزی و قیمت‌های غیرمنطقی بلیت‌های حمل و نقل زمینی و هوایی گرفته تا سوء مدیریت در برخی نهادهای دخیل و چالش‌های بهداشتی و خدماتی. همه و همه باعث شده تا این رویداد بزرگ مذهبی، اجتماعی و فرهنگی از حیث اجرایی نتواند به اندازه ظرفیت معنوی‌‌اش خوش بدرخشد. اکنون که سامانه سماح ثبتنام زائران را آغاز کرده، باید پرسید آیا زیرساختها و برنامه‌‌ریزی‌‌ها به گونه‌‌ای بوده که این سفر پرشور را برای زائران به تجربهای بی‌‌دغدغه تبدیل کند؟وآیامسئولان توانسته‌اند ازتجربیات تلخ وشیرین سال‌‌های گذشته، درجهت بهبود روند خدماترسانی بهره بگیرند؟
دغدغههای زائران
در کنار حماسه حضور زائران در اجتماع میلیونی و جهانی اربعین، گلایه‌ها ومشکلاتی نیز مطرح میشود؛ گلایه‌هایی که گویی هرساله شاهد آن هستیم. این درحالی است که زائران اربعین به‌دلیل انگیزه‌های معنوی،کمتر از مشکلات این سفر گلایه می‌کنند.
آقای پورشادی یکی از زائرانی است که تقریبا هر سال و در ایام مختلفی به زیارت عتبات عالیات می‌رود. او که از شلوغی و زیرساختهای پایانه مرزی مهران گله‌مند است به خبرنگار جام‌جم، می‌گوید: «اتوبوس‌هایی که از تهران به سمت مهران می‌آیند، در ۳۰ کیلومتری مرز، مسافران را پیاده می‌کنند و ما مجبوریم با اتوبوس‌های شرکت واحد خود را تا مرز برسانیم.» به گفته او زائران مسافت زیادی را هم باید تا مرز طی کنند و با توجه به گرمای هوا، شرایط برای آنان آزاردهنده و طاقت‌فرسا میشود. البته تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا گفته که باتوجه به محدودیت‌‌هایی که در ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی وجود دارد، پیش‌بینی میشود بخش قابل‌توجهی از زائران ناچار به استفاده از خودروهای شخصی برای تردد به مرزها باشند. البته استفاده از خودروهای شخصی هم چالش‌های مخصوص به خود را دارد. هرچند گلایه‌ها به این موارد محدود نمی‌شود؛ خانم زارعی نیز یکی دیگر از زائرانی است که تلاش می‌کند هر سال مراسم پیاده‌روی اربعین را از دست ندهد. او از بسته‌شدن مرزهای زمینی حین تردد به عنوان یکی از مشکلات زائران یاد می‌کند و می‌گوید: «خدمات رفاهی و بهداشتی همچون توزیع غذا، سرویس‌های بهداشتی مناسب، آب بسته‌بندی و... نیز به اندازه کافی در مرز وجود ندارد. اگر هم باشد با تعداد زائران همخوانی ندارد.» زارعی درخصوص زمان برگشت هم مشکلاتی را مطرح می‌کند؛ او معتقد است که در زمان بازگشت، اتوبوس به اندازه کافی وجود ندارد و زائران ناچار می‌شوند برای برگشت از خودروهای سواری و شخصی استفاده کنند که هزینه بالاتری نسبت به ناوگان حمل و نقل عمومی دارد.
آقای رافعی نیز از دیگر زائرانی است که به صورت هوایی خود را به جمع عاشقان امام حسین(ع) می‌رساند. وی نیز از قیمت بالای بلیت هواپیما در این بازه زمانی ناراحت است و می‌گوید که هزینه‌های غیرمنطقی، رفتن به این سفر را برای برخی از اقشار جامعه که از عاشقان امام حسین(ع) هستند، دشوار کرده است. با وجود این رضا صدیق‌‌نیا، مدیرکل دفتر نظارت بر فرودگاه‌ها و شرکت‌های سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرده که بهای کل بلیت یک‌‌طرفه از خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، هرمزگان، فارس، مازندران وگلستان به بغداد یا نجف اشرف۷.۵میلیون تومان و به صورت رفت و برگشت۱۵ میلیون تومان تعیین شده است.بهای کل بلیت یک‌‌طرفه از تهران وسایر استان‌های کشور نیز به بغداد یا نجف اشرف و بالعکس حداکثر ۶.۵میلیون تومان و هزینه بلیت به صورت رفت و برگشت ۱۳ میلیون تومان است. البته که فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی نیز از هموطنان خواسته که برای سفرشان بلیت رفت و برگشت تهیه کنند.
تمهیدات ویژه در مرزهای زمینی
پایانههای مرزی و شلوغ کشور مانند مهران، شلمچه و چذابه، امسال نیز میزبان میلیون‌ها زائر خواهند بود که گرمای سوزان مرداد می‌تواند سلامت آنها رابه خطر بیندازد.جواد تشکری،سخنگوی ستادمرکزی اربعین کشور درگفت‌وگوبا«جام‌جم» با اشاره به گرمای فوق‌العاده هوا در ایام اربعین و اقدامات صورت‌گرفته در این‌خصوص می‌گوید: «افزایش دمای هوا در این ایام، مسئولان و دست‌اندرکاران کمیته‌های مختلف این مراسم رابر آن داشته تا تمهیدات ویژه‌‌ای برای تهیه و نصب تجهیزات برودتی، مه سازها و خنک‌کننده‌ها دردستور کار قراردهند.این اقدامات انجام‌شده و درحال حاضر،مرزهای خروجی زمینی کشور آمادگی کامل برای خدمترسانی به زائران را دارند.» قطعا که در گرمای هوا، نقش گروه‌های امدادی و اورژانس هم دوچندان میشود. جعفر میعادفر، رئیس سازمان اورژانس کشور نیز دیروز اعلام کرد که علاوه‌بر فعالیت پایگاه‌های شهری و جاده‌ای اورژانس در این ایام، ۵۲ پایگاه هوایی آنها نیز آماده‌باش هستند و حتی قرار است در استان‌های مرزی این ظرفیت افزایش پیدا کند.
اربعین، اشتیاقی خاموش‌نشدنی
مراسم اربعین، آزمونی سالانه برای سنجش توان اجرایی کشور برای همراهی با رویداد مردمی پیاده‌روی اربعین است. هر چند اشتیاق زائران، انگیزه‌‌ای خاموش‌نشدنی برای حضور در این مسیر معنوی است اما پاسخگویی به این اشتیاق، نیازمند نگاهی فراتر از اقدامات مقطعی و رفع تکلیفی است. اگر قرار است حرکت میلیونی اربعین با شأن زائران و ظرفیت فرهنگی آن، هم‌تراز شود، باید به فکر توسعه پایدار زیرساختها، آموزش مستمر زائران، عدالت در خدماترسانی و رفع مشکلات باشیم. به هر حال تجربه اربعین، فرصتی بی‌‌نظیر برای تمرین یک هماهنگی ملی، مدیریت میدانی و ارتقای سرمایه اجتماعی است؛ به شرط آن‌که مدیریت‌ها کارآمد، تصمیم‌ها مردمی و خدمات‌رسانی‌‌ها عادلانه باشد.
پیگیری مسائل زائران بدون وقفه
امنیت در سفر اربعین، تنها وظیفه نهادهای دولتی و نظامی نیست؛ بلکه مسأله‌ای است که با مشارکت زائران، موکب‌داران و داوطلبان شکل می‌گیرد. آموزش زائران درباره نکات ایمنی، مشارکت موکب‌ها در حفظ نظم و استفاده از ظرفیت داوطلبان در مسیرهای شلوغ، می‌تواند بازوی کمکی موثری برای نیروهای رسمی باشد.آن‌طور که جواد تشکری، سخنگوی ستاد اربعین کشور به جام‌جم توضیح می‌دهد، فراجا با تقویت زیرساختهای ارتباطی، استقرار سامانه‌های تخصصی اربعین و سجاد، تسهیل صدور مدارک مسافرتی، هماهنگی با نهادهای عراقی و بهبود امکانات اسکان و مدیریت مرزی، تمام توان خود را برای خدمترسانی به زائران به‌کار گرفته است. امیدواریم امسال شاهد کمترین میزان ایستایی در مسیر زائران باشیم.
شاید آغاز ثبتنام در سامانه سماح، گام اول این سفر باشد اما گام اصلی، فراهم سازی شرایطی است که زائران بتوانند با کمترین دغدغه، بیشترین بهره معنوی را از این مسیر مقدس ببرند. تشکری نیز ضمن بیان برگزاری جلسات منظم این ستاد بلافاصله پس از اربعین سال گذشته، عنوان می‌کند: «ستاد مرکزی اربعین، جلسات منظم خود را به صورت ماهانه برگزار کرده و با بررسی نقاط قوت و ضعف سال‌‌های گذشته، ریل‌‌گذاری مراسم اربعین امسال را انجام داده است. حتی در طول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، کمیته‌های مختلف این ستاد بدون وقفه و تعطیلی، امور را پیگیری کردند و به لطف خدا، کمترین خلل در روند فعالیت‌های ستاد و کمیته‌های اربعین وارد نشد.»
سردار احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی نیز می‌گوید: امنیت و آرامش مردم و زائران اربعین حسینی از اولویت‌های مرزبانان است و برای تسهیل تردد و امنیت زائران در مرزها، هماهنگی‌‌های مرزی جمهوری اسلامی ایران و عراق در بالاترین سطح ممکن انجام شده است.
