خواب ممنوع!

با این حال شاید لازم باشد به دولت حق داد که برای به وجود آوردن نظم در جامعه حتی برای خواب شما هم قاعده وضع کند.

حق بر خواب

نخستین مساله که هر شهروند باید در این موضوع از آن مطلع باشد، این است که او حق دارد بخوابد.

ممکن است این مساله برای شما خنده‌دار به نظر برسد؛ اما با در نظر گرفتن وضع کارگرانی که کارفرماهای ظالمی بر آنان حکم می‌راندند یا وضع فعلی کارگرانی که به صورت سه شیفت کار می‌کنند، این مساله با اهمیت می‌شود.

افراد یک جامعه همان طور که حق کار کردن دارند، حق استراحت و فراغت هم دارند و خواب هم یکی از انواع استراحت و فراغت است.

این موضوع در قانون کار به شکل محدودیت ساعت کاری و به صورت صریح در میثاق حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که دولت ایران به آن پیوسته؛ در شکل یک حق مستقل آمده است. افراد حق فراغت و استراحت دارند.

جایی که نباید خوابید!

اما همه ماجرا هم این‌گونه نیست. طبق قوانین و مقررات موجود برخی افراد در شرایط خاصی حق خواب و استراحت ندارند.

مثلا طبق قانون جرایم نیروهای مسلح، نگهبانان این نیروها حق خوابیدن هنگام پست را ندارند. طبق این قانون ممکن است در مواردی خواب، به منزله محاربه شناخته شود. مجازات محاربه در قانون بسیار سنگین است.

همین موضوع در مورد نگهبانان تحت شمول سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور و نیز پرستاران و کارکنان بخش بالینی هم وجود دارد. بدیهی است که این ممنوعیت درباره رانندگان در وقت رانندگی هم وجود دارد.

خوابی که مسئولیت را با خود می‌برد

اما خواب یک اثر حقوقی دیگر هم دارد. خواب چه در امور کیفری و چه در امور مدنی در اغلب موارد باعث از بین رفتن بخشی یا تمام مسئولیت است.

مثلا همان طور که در قانون مجازات اسلامی آمده است؛ قتل هنگام خواب، به قصاص منجر نمی‌شود و تنها دیه به عهده فرد قاتل می‌افتد. در امور مدنی و حقوقی هم اگر کسی در خواب معامله کند، آن معامله به دلیل فقدان قصد باطل است.

این نکته هم قابل توجه است که بنا به یک نظر، رانندگی در زمانی که خواب بر انسان حاکم شده، نوعی اقدام علیه خود است و فرد نمی‌تواند مدعی نداشتن مسئولیت در این موارد شود. به نظر می‌رسد قانونگذار در این مورد سختگیری داشته و دلیل آن، آمار بالای رانندگی بوده است.

درآمد از خواب؛ ممنوع

در قوانین فعلی ایران تعبیر خواب عنوان مجرمانه نیست اما این نکته قابل توجه است که در آیین‌نامه امور خلافی که یکی از نخستین متونی است که برخی امور را جرم‌انگاری کرده است؛ تعبیر خواب نوعی خلاف شناخته شده و مرتکب آن به هفت تا 10 روز حبس و از صد تا 200 ریال مجازات محکوم می‌شده است البته در حال حاضر هم می‌توان از طریق عناوین مجرمانه‌ای چون کلاهبرداری، افرادی که ادعای تعبیر خواب دارند، اما مال مردم را می‌ربایند، متهم و محکوم کرد.

مصطفی مسجدی آرانی - جام‌جم