رازهای گور تاریخی مشگین‌شهر

گورستان باستانی خرم‌آباد مشگین‌شهر ازجمله گورستان‌های دارای گورهای چهارچینه خرسنگی در اردبیل است که مورد دستبرد حفاران غیرمجاز قرار گرفته است. تدفین در این گورها در سال‌های متمادی و به صورت دسته‌جمعی انجام می‌شد. پیش از این نمونه‌های زیادی مشابه این گورها در کشورهای مجاور و در حوزه قفقاز کاوش شده ولی تا امروز نمونه‌ای از آنها در ایران به دست نیامده بود. کاوش این گورها به سرپرستی رضا رضالو از باستان شناسان دانشگاه محقق اردبیلی انجام شده است.

رضالو با بیان این که گورهای کاوش شده شماره‌گذاری شدند چون تعداد آنها بسیار زیاد بوده، می‌گوید: متاسفانه بسیاری از این گورها مورد تجاوز غارتگران اموال فرهنگی قرار گرفته است. در یکی از این گورها آثار و بقایای چهار اسکلت سگ و بقایای 11 تدفین انسانی به دست آمده، اما این تدفین‌ها بر اثر حفاری‌های غیرمجاز از میان رفته و در برخی از آنها فقط بقایای کمی از استخوان‌های انسانی که نشان‌دهنده تدفین بوده، به دست آمده است.وی ادامه می‌دهد: در گور دیگری با 275 سانتی‌متر در قسمت میانی آن، تنها قطعات پراکنده استخوان انسانی که به احتمال زیاد متعلق به قسمت‌های مختلف انسان بوده، به دست آمده است.

این باستان‌شناس درباره گور شماره 14 نیز می‌گوید: این گور از انواع چهارچینه خرسنگی با سنگ‌چین مدور است. درون این گور آثار و بقایای 24 تدفین انسانی به دست آمده که اگرچه این تدفین‌ها بر اثر حفاری غیرمجاز از میان رفته ولی در برخی از آنها فقط بقایای کمی از استخوان‌های انسانی دیده می‌شود.

این باستان‌شناس از کشف بزرگ‌ترین گور این گورستان خبر می‌دهد و می‌گوید: گور شماره 20 بزرگ‌ترین گور به دست آمده در میان این گورهاست. ما در این گور شاهد تدفین 34 اسب بودیم که با نظم بسیار خاصی این حیوانات را خفه کرده و در گور دفن کرده‌اند. این تدفین‌ها روی هم انجام شده و در بیشتر موارد سرشان به سمت بیرون گور قرار گرفته است. به نظر می‌رسد این اسب‌ها بخشی از نذوراتی بوده که در ارتباط با تدفین انسانی به یکی از بزرگان و شاهان سکایی بوده، تقدیم شده است.

رضالو، گور شماره 21 و شماره 22 را باهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد این دو گور با هم در ارتباط بوده باشد. در این گور ما چهار تدفین انسانی ـ که همگی متعلق به زنان 20 تا 30 ساله بوده ـ را دیدیم. شاید این اشخاص بعد از کشته شدن تکه تکه شده و همراه هدایایی که عمدتا به صورت ظروف سفالی‌اند، در این گورها قرار گرفته‌اند.

به گفته وی، گور 22 اصلی‌ترین گور کاوش شده در این کارگاه است. چاله گور به شکل مستطیل کنده شده و سقف این گور نیز به وسیله الواری که به نظر می‌رسد از درختان جنگلی منطقه بوده، پوشش داده شده و بعد از ایجاد سقف، روی آن تپه‌ای ایجاد شده است. عمق گور نیز از زیر الوارها ‌دو متر است.