شاخه زیتون، اشتباه استراتژیک آنکارا

در توضیح شیوه جنگی ترکیه باید این نکته را متذکر شد که نبردهای کلاسیکی که ترکیه و ناتو از آن پیروی می‌کنند تا حدود بسیار زیادی متکی بر نیروی هوایی است، به نوعی که نیروی هوایی در وهله نخست نقش پیشگام را داشته و قبل از ورود نیروهای زمینی به نبرد با دشمن می‌پردازد و در وهله دوم نیز بعد از ورود نیروهای زمینی وظیفه پشتیبانی کامل آنها را بر عهده دارد. در این شیوه جنگ، نیروی زمینی و زرهی عملا در نقش نیروهای تثبیت کننده برتری در مناطق مختلف ظاهر می‌شوند نه نیروهای درگیر با دشمن. با توجه به این‌که نیروهای کرد سوری به موشک‌های ضدهوایی دوش پرتاب موسوم به استرلا 2 و موشک‌های ضدتانک سطح به سطح آمریکایی تاو مجهز هستند و با در نظر داشتن این مساله که نبردهای کنونی در تمام سوریه و به تبع آن عفرین جنگی شهری بر مبنای اصول نبردهای پارتیزانی محسوب می‌شود، می‌توان این ادعا را مطرح کرد که استراتژی حاکم بر نیروی نظامی ترکیه، عملا یک استراتژی شکست خورده برای این نوع درگیری‌ها خواهد بود . خبرگزاری الجزیره نیز تعداد تلفات ارتش ترکیه را تاکنون بیش از 14 نفر عنوان کرد که می‌تواند تائیدی باشد بر آنچه ذکر شد.

به دلیل همین ضعف استراتژیک و عدم توانایی نیروهای متحد ترکیه که آنکارا آنها را جیش الحر یا ارتش آزاد سوریه می‌خواند و همچنین دیگر نیروهای متحد این کشور مانند فیلق الشام و گروه نورالدین زنگی در تمرکز نیرو در یک نقطه، این نیروها توانایی حفظ شهرها را ندارند و فقط قادر به پیشروی خواهند بود. این مساله باعث ایجاد خلأ قدرت در شهرهای شمال غرب سوریه خواهد شد که ضریب احتمال قدرت‌گیری داعش در این نقاط را بشدت افزایش می‌دهد، زیرا نبرد کنونی به واقع نبرد دشمنان داعش در عفرین است و تضعیف هر کدام از طرفین می‌تواند به نوعی یاری رساندن به داعش در عضوگیری و ساماندهی مجدد خود در این مناطق تلقی شود .

از منظر دیگر، یورش نظامی ترکیه به عفرین که یکی از اهداف آن عدم تمرکز دو گروه عمده کردهای سوریه یعنی نیروهای دموکراتیک و یگان‌های مدافع خلق کردستان بر ائتلاف سیاسی و نظامی بوده، دقیقا عکس آنچه پیش‌بینی آنکارا بوده را محقق کرده و می‌توان تصور کرد درنهایت به ائتلاف کامل این دو گروه نیز ختم خواهد شد. به واقع ترکیه با ایجاد یک خطر خارجی باعث اتحاد نیروهای کرد سوری شده که پیشتر از سیاست یکسانی پیروی نمی‌کردند .

با تمام این اوصاف نباید فراموش کرد آنکارا زمان زیادی جهت حضور نظامی به شکل کنونی در خاک سوریه ندارد، زیرا حضور طولانی مدت ترکیه در عفرین ممکن است از سوی سوریه و متحدانش یعنی ایران و روسیه، اشغال خاک این کشور تلقی شده و موجب واکنش شدید این ائتلاف سه‌گانه شود. از این‌رو ترکیه یا باید با قدرت بخشیدن به نیروهای نظامی خود نبرد شاخه زیتون را هر چه سریع‌تر به نقطه پایان برساند یا با قبول یک شکست مفتضحانه در مقابل نیروهای کرد، خاک سوریه را ترک کند.

مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل ایران