ماجرای کشف قاره هشتم

مثلا ده سال پیش تعداد سیاره‌های منظومه شمسی از عدد 9 به هشت کاهش یافت و براساس تعاریف جدید، پلوتو را از رده سیاره‌ها خارج کردند یا مثلا تعداد قمرهای سیاره‌ها مدام تغییر می‌کند؛ حتی ارتفاع قله اورست با اندازه‌گیری‌ دقیق‌تر یا تعریف مبنای اندازه‌گیری می‌تواند دستخوش تغییر شود.

حالا چه شد که یاد اینها افتادم و درباره‌اش نوشتم؟ اول همین هفته در خبرهای علمی آمده بود، احتمال دارد بزودی تعداد قاره‌های زمین به جای هفت قاره، هشت قاره باشد! یعنی یک قاره به قاره‌های قبلی اضافه شود.

تاکنون می‌دانستیم که آسیا، اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، استرالیا (اقیانوسیه)، آفریقا و جنوبگان، هفت قاره سیاره ما هستند، اما حالا یک قاره نویافته داریم که بخش بزرگی از آن را نمی‌توانیم ببینیم. یعنی فقط 6 درصد آن بیرون از آب است! این قاره تازه که نام زیلندیا را به خود گرفته، در همسایگی استرالیاست و چیزی که از آن می‌بینیم، شامل دو جزیره شمالی جنوبی نیوزیلند و مجمع الجزایر کالدونیای نو است.

چه اتفاقی افتاده که این خشکی‌های کوچک و همه آنچه را که زیر اقیانوس در این ناحیه وجود دارد، می‌توانیم یک قاره فرض کنیم؟

تصویربرداری‌ها و مطالعات دریایی تازه که حاصل بیش از 20 سال پژوهش است، نشان می‌دهد این خشکی‌های روی آب و بخش‌هایی که زیر آب است، براساس تعاریفی که وجود دارد، یک قاره واقعی و کامل است. تعاریفی که نشان می‌دهد یک خشکی می‌تواند قاره باشد، عبارتند از:

1 ـ بلندتر بودن از محیط پیرامونی

2 ـ محدوده کاملا مشخص و متمایز

3 ـ ضخیم‌تر بودن پوسته آن خشکی از پوسته اقیانوسی

4 ـ تمایزات زمین‌شناختی آشکار

اکنون دانشمندان مطمئن هستند که زیلندیا هر چهار شناسه بالا را دارد و بنابراین باید آن را یک قاره تازه‌یافته بدانیم.

اما مشکل اینجاست که هیچ مرجع رسمی و قطعی برای این که این قاره را رسما اعلام کند و اعلام آن الزام آور باشد وجود ندارد و بیشتر باید منتظر نظر عموم مردم و دانشمندان و نویسندگان کتاب‌های علمی و آموزشی و همگانی باشیم که وجود این قاره تازه‌یافته را برای ما رایج گردانند و اعتبار ببخشند.

دکتر محمدرضا نوروزی

میکروبیولوژیست و مروج علم