این ترس حادثه آفرین است

حالا او هم مانند خیلی از راننده‌های این شهر یک گواهینامه دارد که به او مجوز رانندگی در خیابان و جاده را می‌دهد، اما او هنوز هم جرات نشستن پشت فرمان و رانندگی را ندارد.

به محض نشستن پشت فرمان دست و پایش سست می‌شود، انگار همه آموخته‌ها را از یاد برده است، دائم خاموش می‌کند، با بوق زدن راننده‌های دیگر دست و پایش را گم می‌کند، خلاصه پشت فرمان آنقدر گارد می‌گیرد که هر کس از بیرون تماشایش کند می‌فهمد یک راننده تازه کار است.

او جزو راننده‌هایی است که گواهینامه دارند، اما فکر نمی‌کنند هیچ‌وقت بتوانند مثل خیلی از راننده‌های این شهر مسلط و حرفه‌ای رانندگی کنند و این همان نکته کلیدی است که به اعتقاد بسیاری از مربیان آموزشگاه‌های رانندگی، آگاهی از آن و کنار آمدن با آن از خیلی‌ها یک راننده مستعد و حرفه‌ای می‌سازد و برعکس خیلی‌ها را همان اول راه از رانندگی دلسرد می‌کند.

پلیس هم می‌گوید ترس از رانندگی چیزی نیست که پشت فرمان خودرو، درست وقتی که گواهینامه تان را گرفته‌اید بخواهید بر آن غلبه کنید چون نه خیابان و بزرگراه، آموزشگاه رانندگی است و نه امنیت جانی شهروندان موضوع ساده و بی ارزشی که بتوان از کنار آن بسادگی گذشت.

آنها می‌گویند غلبه بر ترس و افزایش حس اعتماد به نفس، اولین قدم برای رانندگی ایمن و بدون حادثه است تا نه تنها خود راننده بلکه عابران پیاده ودیگر رانندگان نیز از عواقب ترسی که راننده به اصطلاح غیرحرفه‌ای و تازه کار با آن کلنجار می‌رود در امان بمانند. هرچند مسئولان پلیس در این زمینه آمار و ارقامی ندارند، اما معتقدند بخشی از تصادفات رانندگی در شهرها مربوط به رانندگان تازه کاری است که نه فقط مهارت کافی در رانندگی را ندارند بلکه به‌دلیل نداشتن تسلط، اعتماد به نفس و نیز ترس از رویارویی با صحنه واقعی رانندگی در خیابان باعث به خطر انداختن جان خود و دیگران، به هم خوردن نظم ترافیک و بدتر از همه احتمال وقوع حوادث رانندگی می‌شوند.

وقتی ترس چشمک می‌زند

مثل دیگر ترس‌ها، ترس از رانندگی هم به وسیله ضمیر ناخودآگاه انسان بروز پیدا می‌کند. ترسیدن به این معناست ضمیر ناخودآگاه ما یک مکانیسم دفاعی از خود نشان می‌دهد.

در واقع قدرت و تاثیرگذاری احساسات منفی باعث می‌شود که ضمیر ناخودآگاه شما دائم با خود تکرار کند «رانندگی خطرناک است» یا این‌که «نکند من تصادف کنم.»

خیابان‌های شلوغ و بزرگراه‌های پرترافیک با راننده‌هایی که هر کدام‌شان یک نوع عادت و رفتار ویژه خودشان را هنگام رانندگی دارند، همه موجب بروز و قوت گرفتن استرس هنگام رانندگی می‌شود که این ترس خود را به شیوه‌های مختلفی نشان می‌دهد به‌طور مثال فرد به‌طور کلی از پشت فرمان نشستن طفره می‌رود یا این‌که راننده نمی‌تواند بموقع و در حین رانندگی واکنش درستی از خود نشان دهد.

برخی از شهروندان به این موضوع اشراف دارند و می‌دانند که این نگرانی کی آغاز می‌شود، در حالی که برخی از این موضوع اطلاعی ندارند و نمی‌دانند چرا هنگام رانندگی سردرگم و دستپاچه می‌شوند. افرادی که از رانندگی می‌ترسند اغلب مسیرشان را هنگام رانندگی عوض می‌کنند تا وارد شلوغی و ترافیک نشوند یا دائم حرکات و رفتار رانندگان دیگر را زیر نظر دارند که مبادا بی‌هوا جلوی خودروی‌شان بپیچد.

اعظم سادات‌ شریفی، یکی از مربیان رانندگی با بیش از ده سال سابقه مربیگری در یکی از آموزشگاه‌های مناطق مرکزی تهران، برای ما توضیح می‌دهد که مربیان آموزشگاه‌های رانندگی نشانه‌های ترس از رانندگی کردن را این‌طور دسته‌بندی می‌کنند: ترس از رانندگی در مکان‌های شلوغ، وارد شدن به اتوبان‌ها، بهانه آوردن برای فرار از رانندگی، دستپاچگی هنگام رانندگی، رانندگی نکردن در اوضاع جوی نامناسب، ترس از تصادف و از دست دادن کنترل هنگام رانندگی و ناتوانی لحظه‌ای برای تصمیم‌گیری در هنگام رانندگی.

وی می‌گوید: بسیاری از افرادی که از رانندگی می‌ترسند دچار این نشانه‌ها می‌شوند، اما از دست دادن کنترل هنگام رانندگی یکی از نشانه‌های رایج بین افرادی است که از رانندگی می‌ترسند. البته این مربی رانندگی می‌گوید در برخی هنرجویانی که از رانندگی کردن می‌ترسند علائم این ترس به صورت ناراحتی‌هایی مانند حالت تهوع، تعریق، خشکی دهان، لرزش دست و پا هم خودش را نشان می‌دهد که تشخیص این موضوع برای مربیان خیلی ساده است و آنها ناآشنا با این حالت‌ها نیستند.

خیابان جای تمرین نیست

حتما این جمله به گوش شما هم خورده که «بعد از گرفتن گواهینامه باید این‌قدر پشت فرمان بنشینید تا ترس‌تان بریزد.» بعضی‌ها هم توصیه‌هایی عجیب و غریب تر می‌کنند که چندان هم منطقی به نظر نمی‌رسد. به‌طور مثال این‌که تا در خیابان‌های شلوغ و پر ترافیک رانندگی نکنی یا تصادفی نداشته باشی حرفه‌ای نمی‌شوید و در اصطلاح ترس تان از رانندگی نمی‌ریزد.

اما پلیس این نظریه‌ها را با اما و اگرهایی قبول دارد. آنها می‌گویند درست است که برای راننده حرفه ای شدن باید تمرین کرد، اما هرجایی محل مناسبی برای تمرین رانندگی نیست.

معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران، تاکید می‌کند که ترس از رانندگی را باید جدی گرفت و تا زمانی که راننده‌ای نتواند با این موضوع کنار بیاید هم به نفع خودش و هم رانندگان دیگر است که از نشستن پشت فرمان بخصوص در سطح شهر و خیابان‌های شلوغ که ترافیک در آنجا جریان دارد، پرهیز کند.

سرهنگ عین‌الله جهانی در گفت‌وگو با جام‌جم، هرچند موضوع ترس و نگرانی در رانندگی را برای رانندگانی که بتازگی گواهینامه گرفته‌اند و هنوز مهارت چندانی برای رانندگی در سطح شهر ندارند، چندان هم دور از انتظار نمی‌داند، اما به نکته مهمی‌ تاکید دارد؛ این‌که پلیس معتقد است راننده‌ای که پس از گذراندن مراحل قانونی موفق به گرفتن گواهینامه شده است یعنی دوره‌های آموزش تئوری و عملی را با موفقیت گذرانده و ضمن کسب مهارت‌های لازم و آشنایی با نحوه رانندگی، اگر هم ترسی از رانندگی داشته قطعا باید در طول سپری کردن دوره‌های آموزشی این ترس کمتر شده یا به کلی از بین رفته باشد.

ضمن این‌که مربیان رانندگی به عنوان فردی که مسئولیت آموزش این فن را به هنرجویان دارند باید فرد تحت تعلیم را در طول دوره‌های آموزش عملی به سویی هدایت کنند که به مرور زمان ترس و نگرانی وی از رانندگی کردن از بین برود، اما اگر افرادی هستند که همچنان پس از گذراندن دوره‌های آموزشی باز هم نوعی دلهره و نگرانی از نشستن پشت فرمان را دارند می‌توان یک نسخه هم برای این افراد پیچید؛ این‌که این افراد باید خودشان را در موقیعت رانندگی قرار دهند تا به مرور زمان با ترس‌شان کنار بیایند.

سرهنگ جهانی البته روی این موضوع نیز تاکید دارد که خیابان محل مناسبی برای تمرین رانندگی نیست و این‌که گفته می‌شود باید این‌قدر رانندگی کنی و به اصطلاح تصادف کنی تا در رانندگی حرفه ای شوی، استدلال درست و منطقی نیست. این افراد باید تمرین کنند، اما در مکان‌های خلوتی از شهر که حجم تردد خودروها کم است تا عکس‌العمل‌های احتمالی این افراد که ممکن است از نبود مهارت شان در رانندگی ناشی شود، موجب به خطر انداختن خود این افراد و دیگر رانندگان نشود. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت که با تمرین و تکرار البته در مکان‌های مناسب به مرور این ترس از رانندگی نیز از بین برود.

سرهنگ جهانی این نکته را نیز یادآوری می‌کند که ترس و نگرانی در رانندگی در یک مورد هم منطقی و پسندیده است، آنجا که هر راننده‌ای همواره بداند حالا که پشت فرمان خودرویی نشسته نه فقط مسئول جان خود و سرنشینان این خودروست، بلکه با نحوه رانندگی که در پیش گرفته به‌طور مستقیم مسئول امنیت جانی دیگر شهروندان چه سواره و چه پیاده نیز است. همین موضوع باعث می‌شود همواره در هنگام رانندگی تمرکز داشته باشد و با رعایت قوانین از احتمال وقوع حوادث پیشگیری کند.

به این ترس غلبه کنید

انگار قرار نیست این ترس دست از سر شما بردارد، از وقتی پشت فرمان می‌نشینید تا وقتی بخواهید پیاده شوید رهایتان نمی‌کند، به قول معروف توی خودتان می‌ریزید و درباره آن با کسی هم حرف نمی‌زنید چون نمی‌خواهید دیگران به چشم یک راننده تازه کار دست و پا چلفتی به شما نگاه کنند، حوصله نگاه‌های نگران و دلواپس را هم ندارید.

آقای رحمتی، مربی کهنه کار یکی از آموزشگاه‌های رانندگی محدوده جنوب تهران در طول سال‌های فعالیتش به‌عنوان مربی آموزشگاه، هنرجویان زیادی را دیده که با این ترس پا به آموزشگاه گذاشته‌اند و تا مدت‌ها هم این ترس با آنها همراه بوده است.

او می‌گوید که برای غلبه کردن به این ترس همیشه به هنرجویان خودش توصیه‌هایی می‌کند که شنیدن آن شاید مشکل خیلی‌های دیگر را در این زمینه برطرف کند.

روی کاغذی جملاتی درباره رانندگی بنویسید و آنها را هر روز با خودتان تکرار کنید و به عنوان مثال بنویسید «اگر من با سرعت مجاز در تمام مسیرها عبور کنم و مواظب دیگر رانندگان باشم به سلامت به مقصد می‌رسم» و یا «من می‌توانم در لاین راست حرکت کنم به این ترتیب می‌توانم با هر سرعتی که دوست دارم، حرکت کنم.»

در واقع این‌طور شما استرس و نگرانی را از خودتان دور می‌کنید و به آرامش می‌رسید.

او توضیح می‌دهد: اکثر افرادی که ترس از رانندگی دارند هنگام مواجه شدن با خیابان‌های شلوغ فکر می‌کنند اتوبان‌ها خطرناک هستند یا این‌که حتما با ماشین جلویی خود تصادف می‌کنند، یادتان باشد اینها افکار پوچ و بیهوده‌ای است و با عکس‌العمل بموقع می‌توان از خطر تصادف در امان ماند.

فراموش نکنید برای رهایی از ترس هنگام رانندگی نباید نقش یک مربی مجرب را نادیده گرفت، یک مربی خوب با درک درست از ترس شما و با آموزش دادن تجارب خود هنگام رانندگی می‌تواند ترس را تا حد زیادی در شما کاهش دهد.

البته توصیه هایی نیز به مربیان رانندگی می‌شود که به‌نظر می‌رسد به‌کار گرفتن آن بیشتر به نفع هنرجویان است. در واقع هرچه هنگام رانندگی مهارت شما بیشتر باشد، امنیت جانی و اعتماد به نفس شما بیشتر می‌شود و خودرو را براحتی می‌توانید کنترل کنید، متاسفانه بعضی از مربیان با فریاد زدن سر هنرجو یا کلماتی مانند «ماشینو داغون کردی» یا «حواست کجاست» ترس هنرجو را بیشتر می‌کنند که این روش به هیچ وجه صحیح نیست و حتی ممکن است هنرجو را سرخورده کند.

حالا دیگر فرقی نمی‌کند که مهر گواهینامه رانندگی تان خشک نشده یا برعکس چند سالی از گواهینامه گرفتن‌تان می‌گذرد، مهم این است که به توصیه پلیس و مربیان آموزشگاه‌های رانندگی شما تا زمانی که نتوانید با ترس‌تان از رانندگی کردن کنار بیایید محال است که بتوانید یک راننده حرفه‌ای شوید.

پس با به‌کار گرفتن توصیه‌هایی که به آنها اشاره کردیم و همچنین تمرین مداوم در اماکن مجاز تلاش کنید بر ترس‌تان از رانندگی غلبه کنید تا هم خودتان رانندگی ایمنی داشته باشید و هم بتوانید با عکس‌العمل بموقع و صحیح از وقوع حوادث رانندگی جلوگیری کنید.

پوران محمدی / گروه جامعه