قرص ریتالین؛ زهر یا پادزهر

یکی از قرص‌های شیمیایی که بسیاری از مصرف‌کنندگان گمان می‌کنند تهدیدی برای سلامتشان به شمار نمی‌آید، قرص ریتالین است؛ در حالی که افراط در مصرف این قرص یا مصرف خودسرانه آن، می‌تواند مجموعه‌ای از بیماری‌های مختلف را برای مصرف‌کننده به همراه بیاورد.

این قرص همان «متیل فنیدات» از مشتقات گروه آمفتامین‌ها است که با نام تجاری ریتالین (Ritalin)‏ در داروخانه‌ها پیدا می‌شود.

البته این قرص به عنوان یک ماده شیمیایی درمانگر در بیماری‌های بیش‌فعالی در کودکان، افسردگی و خواب‌آلودگی در بزرگسالان استفاده می‌شود، اما گاه دیده شده است برخی دانشجویان و دانش‌آموزان از ریتالین برای بیدار ماندن شبانه استفاده می‌کنند.

شاید در کوتاه‌مدت این قرص بتواند تا حدودی از خواب‌شبانه انسان بکاهد و بر هوشیاری فرد، تاثیر مثبت بگذارد، اما در بلند‌مدت، استفاده از این قرص به شکل اعتیاد در می‌آید و مجموعه‌ای از بیماری‌ها را به سمت انسان سرازیر می‌کند.

مثلا دیده شده است افراد پس از مصرف طولانی این قرص دچار حالت تهوع و سردرد شدید شده‌اند و حتی ریتالین می‌تواند فشارخون را به طور غیرطبیعی افزایش دهد و ضربان قلب را هم نامنظم کند.

حساسیت‌های پوستی و مشکلات گوارشی بخش دیگری از عوارض مصرف این قرص به حساب می‌آید. علاوه بر آن، تاثیرات روانی ریتالین هم دست کمی از تاثیرات جسمی آن ندارد و افسردگی و حتی گاه روان‌پریشی هم از دیگر تاثیرات روانی این ماده شیمیایی است.

اما مصرف زیاد از حد ریتالین در یک بازه طولانی‌مدت، خطرات به‌مراتب شدیدتری به همراه دارد.

لرزش عضلات، تشنج و مشکلات تنفسی، محصول استفاده افراطی از این قرص است و همچنین اعتیاد شدید به ریتالین، عوارض روحی دیگری همچون توهم و اختلال در تصمیم‌گیری را نیز به دنبال خواهد داشت. حتی در مواردی نیز مصرف بیش از حد این دارو به مرگ مصرف‌کننده منجر شده است.

با وجود تمام مشکلاتی که به آن اشاره کردیم، هنوز هم برخی مصرف‌کنندگان قرص ریتالین اعتقاد دارند این ماده شیمیایی می‌تواند قدرت حافظه را افزایش دهد، در حالی که تحقیقات علمی نشان داده است هیچ دارویی برای تقویت حافظه وجود ندارد و حافظه انسان فقط بر اثر تمرین‌های ذهنی، قوی‌تر از گذشته می‌شود و هیچ ماده شیمیایی نمی‌تواند یک شبه به حافظه انسان نیروی مضاعف ببخشد.

در موارد حاد مصرف این دارو دیده شده است که معتادان به ریتالین نمی‌توانند بدون خوردن روزی چند عدد از این قرص شیمیایی درس بخوانند یا حتی به فعالیت‌های معمولی و روزانه خود ادامه دهند.

خطر اعتیاد به مخدرهای سنگین‌تر مثل شیشه و اکستازی نیز بر حجم خطرات بالقوه این قرص اضافه کرده و به همین دلیل است که متخصصان علوم پزشکی تاکید می‌کنند بدون تجویز پزشک، باید منتظر هرگونه عواقب جبران‌ناپذیر قرص‌های ریتالین بر جسم و روان مصرف‌کننده‌ها باشیم.

امین جلالوند‌ -‌ گروه جامعه