سریال سرقت‌کاشی‌های تاریخی نبض قانون کُند می‌زند

به گزارش جام‌جم، دو سه سالی است که اهالی و کسبه بافت‌های تاریخی با پدیده عجیبی روبه‌رو می‌شوند؛ صبح که از خانه بیرون می‌زنند، احساس می‌کنند یک چیزی مانند قبل نیست.

دقت که می‌کنند متوجه می‌شوند خبری از کاشی‌های زیبای سردر خانه خود یا همسایه نیست؛ انگار دود شده و به هوا رفته باشد. خانه تاریخی صدیق اعلم، خانه قیصری، حمام کشوری و... حتی مساجد هم بی‌نصیب نماندند؛ مسجد قنبرعلی خان، مسجد معمارباشی، تزئینات در ورودی مسجد سپه‌سالار و... تو گویی دستی در کار است تا شهر را از کاشی‌های تاریخی خالی کنند.

خبرنگاران نگران

تکرار این وقایع خبرنگاران را مشکوک کرد تا سرقت سریالی کاشی‌های بناهای تاریخی شهرهای کشور بویژه پایتخت را گوشزد کنند و با پیگیری آن حتی رد این کاشی‌ها را در حراج‌های اینترنتی و عتیقه‌فروشی‌ها و جمعه‌بازارها بزنند.

با موجی که رسانه‌ها ایجاد کردند، سازمان میراث فرهنگی بویژه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران با کمی تأخیر دست به کار می‌شود.

ماموران یگان حفاظت میراث فرهنگی که به گفته رجبعلی خسروآبادی مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران در قالب خریدار با فردی دیدار می‌کنند که به او مظنون شده بودند، از خیابان منوچهری او را تعقیب می‌کنند تا به کارخانه متروکه‌ای در ملارد می‌رسند. آن‌طور که مرتضی ادیب‌زاده، کارشناس مرکز باستان‌شناسی استان تهران عنوان می‌کند، مأموران یگان در عملیاتی حدود 250 قطعه کاشی سالم و 300 قطعه کاشی شکسته از این مکان کشف می‌کنند اما موفق به دستگیری فرد مظنون نمی‌شوند که به گفته ادیب‌زاده دلال است.

نبود مستندات از بناهای تاریخی

فارغ از اینها، هنوز مشخص نیست این کاشی‌ها آیا متعلق به همان خانه‌هایی است که تصاویر آنها در سال گذشته منتشر شده یا نه چون این موضوع هنوز توسط کارشناسان بررسی نشده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در گفت‌وگو با جام‌جم ، با بیان این‌که کاشی‌ها باید بررسی و با خانه‌هایی تطبیق داده شوند که از آنها سرقت شده، در پاسخ به این پرسش که آیا از این خانه‌ها مستندنگاری نشده است، می‌گوید: در تهران 2300 خانه تاریخی واجد ارزش وجود دارد که 299 بنا در فهرست ملی آثار تاریخی به ثبت رسیده‌اند و مستندنگاری شده‌اند. اما در مورد بناهای دیگر مستندات علمی و دقیق وجود ندارد تا براحتی بتوانیم کاشی‌ها را با آنها تطبیق دهیم.

قوه قضاییه اعلام جرم کند

سرقت کاشی‌ها نشان می‌دهد کار سارقان از حفاری غیرمجاز گذشته و آنها به سرقت شاخه‌های معماری روی آورده‌اند. به گفته ادیب‌زاده، از آنجا که ما هیچ قانون مشخص و محکمی برای قاچاق این کاشی‌ها نداریم، پیگیری قضایی آن کار آسانی نیست؛ ما هنوز در زمینه قوانین و مقررات ضعف داریم. حتی گاهی با قضات جدیدی روبه‌رو می‌شویم که باید اهمیت میراث فرهنگی را برای آنها توجیه کنیم.

خسروآبادی نیز با بیان این‌که حتی اگر قانونی برای در اختیار داشتن اشیای زیر صد سال در دست افراد وجود ندارد که آن را قاچاق یا جرم اعلام کنیم، می‌افزاید: به دلیل حساسیت‌ها درباره سرقت کاشی‌ها، از قوه قضاییه درخواست می‌کنیم این قانون را اعمال کرده و به ضابطین قوه قضاییه اعلام کنند که اگر این کاشی‌ها را در دست افراد پیدا کردند، آن را قاچاق بدانند. ما این موضوع را در روزهای آینده به صورت کتبی به قوه قضاییه اعلام می‌کنیم.

قانون 90 ساله

یکی از قوانین قدیمی ایرانی، قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب 1309 است. مطابق با ماده نخست این قانون، تمام آثار صنعتی و ابنیه و اماکنی که تا اختتام دوره سلسله زندیه در مملکت ایران ساخته شده اعم از منقول و غیرمنقول جزو آثار ملی ایران محسوب شده و در حفاظت و نظارت دولت هستند. همچنین ماده سوم «لایحه قانونی راجع به جلوگیری از انجام حفاری‌های غیرمجاز و کاوش به قصد به دست آوردن اشیای عتیقه و آثار تاریخی» به‌صورت صریح مقرر کرده که منظور از اشیای عتیقه اشیایی است که طبق ضوابط بین‌المللی یکصد سال یا بیشتر از تاریخ ایجاد یا ساخت آن گذشته باشد. به گفته کارشناسان، با این‌که بخش‌هایی از این قانون 90 ساله اصلاح شده، اما نکته مربوط به حفاظت از میراث زیر صد سال همان‌طور دست نخورده باقی مانده و همین دست مجریان را بسته است.

حراج کاشی‌ها تا 400 هزارتومان

رجبعلی خسروآبادی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران با بیان این‌که این کاشی‌ها بیشتر در هویت بناها تاثیر می‌گذارند، عنوان می‌کند: برخی بویژه معتادان تصور می‌کنند این کاشی‌ها به تنهایی نیز ارزشمند هستند و می‌توانند آنها را با قیمت خوبی به دلالان بفروشند. اما دلالان یا اصلا آن را نمی‌خرند یا مبلغ ناچیزی برایش می‌پردازند. در همین حال بررسی خبرنگار ما نشان می‌دهد بهای این کاشی‌ها که متاسفانه حراجشان در فضای مجازی اخیرا افزایش یافته از 20 تا 400 هزار تومان متغیر است.

کمیل انتظاری - ایران