افزایش دمای زمستانی مازندران؛ هشداری برای کشور

به گزارش خبرنگار جام‌جم، کارشناسان معتقدند باید دلیل این افزایش دما مورد بررسی قرار گیرد، زیرا در صورت تداوم می‌تواند مخاطرات زیست‌محیطی زیادی همراه داشته باشد.

البته دمای هوا در حالی چهارشنبه گذشته در ساری به 32 درجه رسید که دمای بندرعباس ۲۷ درجه، دمای هوای شهر اصفهان پنج درجه و دمای شیراز هم شش درجه سانتی‌گراد بالای صفر بود که به عقیده کارشناسان این نوسانات یا اختلالات دمایی در صورت تداوم می‌تواند نگران‌کننده باشد.

مدیر امور مشارکت‌های مردمی محیط‌زیست درباره عواقب این نوسانات دمایی به جام‌جم گفت: اگر نوسانات دمایی تداوم پیدا کند، می‌تواند تعادل اکولوژیکی را که به تنوع زیستی در سرزمین ما منجر شده بشدت تهدید کند. به طور مثال ممکن است روی فعالیت بسیاری از موجودات‌ریزی که ما متوجه حضور آنها در طبیعت نیستیم، اما حضورشان در اکوسیستم بسیار تاثیرگذار است، تاثیر گذاشته و فعالیت آنها را مختل کند. محمد درویش در همین زمینه به تحقیقی اشاره می‌کند که یکی از دانشمندان ایرانی به نام حسین رجایی به همراه یک دانشمند آلمانی انجام داده و به این نتیجه رسیده‌اند که حدود 60 گونه از بیدهای روز پرواز (حشراتی که شبیه پروانه هستند) اکنون در ایران وجود دارند، اما برخی از آنها در معرض نابودی هستند. اگر این بیدهای روزپرواز نابود شوند، فرایند گرده افشانی و استمرار حیات اکوسیستم‌ها به خطر می‌افتد و اتفاقا یکی از دلایل نابودی آنها همین تغییرات دمایی است که در این شرایط آنها نمی‌توانند غذای مورد نظر خود را به دست آورند.

نگرانی از افزایش دما در زمستان

وی آتش‌سوزی جنگل‌ها که نمونه‌هایی از آن را در روزهای آخر هفته گذشته شاهد بودیم، از جمله پیامدهای دیگر افزایش دما عنوان کرد و افزود: آتش گرفتن جنگل‌ها آن هم در فصل زمستان به دلیل وزش باد گرم و افزایش دما بسیار نگران‌کننده است و این هشدار را می‌دهد که ممکن است مقدمه یک تغییر اقلیم گسترده باشد که باید جدی گرفته شود.

به گفته این کارشناس محیط‌زیست یکی از اقداماتی که در راستای توجه به این هشدار می‌توان انجام داد، تلاش برای جلوگیری از فرایندهایی است که می‌تواند این روند را به‌صورت دست‌ساز افزایش بدهد. به طور مثال اکنون مصرف انرژی در کشور ما بیش از حد استاندارد جهانی (چیزی حدود 17 برابر مصرف انرژی سرانه در ژاپن) است، به طوری که اکنون بسیاری از کلانشهرهای ما به جزایر حرارتی تبدیل شده‌اند و همین جزایر حرارتی باعث می‌شود که متوسط دما افزایش پیدا کرده و تغییر اقلیم به شکلی محسوس‌تر در اطراف این کلانشهرها رخ بدهد. این شرایط نیز باعث شده میزان ریزش‌های آسمانی (برف و باران) به‌طور محسوسی تغییر کرده که این مهم اکنون در کلانشهرهایی چون تهران و بویژه اصفهان در حال رخ دادن است.

درویش در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش دمای هوا در روزهای اخیر به عواملی همچون استفاده بیش از حد از انرژی یا آلودگی هوامربوط است، تصریح کرد: این مساله را باید اقلیم‌شناسان با یک بررسی جامع‌تر و تطبیق با سال‌های گذشته مورد مطالعه و سنجش قرار داده و ببینند که فرضا طی یک دوره درازمدت 50 ساله چند بار میانگین دما در شهری مثل ساری بیش از بندرعباس بوده است. اگر در این زمینه به یک رابطه معناداری برسند، آن وقت باید به سمت چرایی و حل و فصل آن رفت، اما فعلا دلیل اصلی آن مشخص نیست، هرچند دلیل این افزایش دما هرچه باشد، پیامدهای منفی خود را خواهد داشت و ضروری است که اقلیم‌شناسان و کارشناسان هواشناسی روی این موضوع به صورت جدی‌تر تحقیق کنند.

یک پدیده معمولی آب و هوایی

در همین حال مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی کشور درخصوص دلایل افزایش دمای هوا در روزهای گذشته در استان‌های شمالی بویژه مازندران معتقد است که این امر نه ربطی به بحث جهانی گرمایش زمین دارد و نه می‌توان آن را به مسائل زیست‌محیطی همچون آلودگی هوا مربوط دانست. درواقع این افزایش دما یک پدیده معمولی آب و هوایی است که به توپوگرافی منطقه و شکل جریان‌های هوایی و ورود جریان‌های کم‌فشار و پرفشار مربوط است و از آنجا که طی روزهای گذشته فشار از سمت جنوب به سمت شمال بوده، موجب افزایش دما در استان‌های شمالی شده است.

احد وظیفه در توضیح چگونگی گرم شدن هوا به‌دلیل وقوع جریانات جنوبی در گفت‌وگو با جام‌جم گفت: پیش‌بینی هواشناسی ما معمولا مربوط به محدوده زمانی کوتاه‌مدت یک تا دو هفته‌ای است. در این مدت اگر در شمال البرز (استان‌های شمالی) شاهد کم‌فشاری و در جنوب آن شاهد افزایش فشار باشیم، جریان‌های جنوبی روی البرز شکل می‌گیرد، یعنی از سمت تهران، قزوین و سمنان باد به سمت شمال می‌وزد. از سویی جنوب البرز ارتفاعی حدود 1500 تا 1400 متر دارد و ارتفاع تهران به طور میانگین حدود 1200 متر است، درحالی که گیلان و مازندران در ارتفاع منفی 30 متری قرار گرفته‌اند. یعنی اگر دریای آزاد را ملاک بگیریم، تهران 1200 متر بالاتر از گیلان و مازندران قرار گرفته است. در نتیجه وقتی جریان بادی از سمت دشت‌های جنوب به سمت شمال شکل می‌گیرد، هوا در این بخش مجبور است ابتدا تا بالای ارتفاعات البرز صعود سپس به سمت استان‌های شمالی فرونشست کند. از سوی دیگر هوا هنگام صعود در شرایط خشک به ازای هر کیلومتر صعود 9 تا 10 درجه و در شرایط سرد به ازای هر کیلومتر صعود شش درجه سرد می‌شود.

وی تصریح کرد: برعکس، هوا اگر بخواهد از ارتفاع به پایین سقوط کند، به ازای هر کیلومتر سقوط در شرایط خشک 9 درجه و در شرایط سرد شش درجه گرم می‌شود. این شرایط باعث می‌شود هوا هنگام شکل‌گیری جریانات جنوبی و در فرایند گذر از ارتفاعات البرز به میزان قابل ملاحظه‌ای گرم شود در نتیجه ما شاهد وزش باد گرم و خشک در استان‌های شمالی باشیم که در مواردی باعث آتش‌سوزی جنگل‌ها هم می‌شود.

وی درخصوص گرم‌تر شدن دمای مازندران در دی ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز یادآور می‌شود که این مساله هم گرچه بر اثر تغییرات اقلیمی است، اما برای برآورد دقیق افزایش دما و دلایل آن باید دمای امسال را فرضا با میزان دما در بازه بلندمدمت 30 تا 40 سال گذشته مقایسه و سپس نتیجه‌گیری کرد که این دما افزایش داشته یا کاهش، زیرا تغییرات دما در درازمدت قابل سنجش است و نمی‌توان مبنا را فقط امسال و سال گذشته قرار داد.

افزایش دما، برف‌های کوهرنگ را آب کرد

دمای هوا طی روزهای گذشته نه تنها در استان‌های شمالی با افزایش همراه بود و به آتش‌سوزی بخشی از جنگل‌های مازندران و گیلان منجر شده، بلکه در استان سردسیری نظیر چهارمحال و بختیاری نیز طی دو هفته اخیر افزایش محسوسی یافته، به طوری که به گفته مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری، این افزایش دما به ذوب شدن 75 سانتی‌متر ارتفاع برف در کوهرنگ منجر شده است.

مهرداد قطره افزود: در حالی که طی دو هفته پیش ارتفاع برف در شهر چلگرد به 163 سانتی‌متر می‌رسید، اما با افزایش محسوس دما در استان، ارتفاع برف در روز اول بهمن به 88 سانتی‌متر کاهش یافت. وی یادآور شد: در حالی که شهرکرد در سال‌های گذشته دمای 35 درجه زیرصفر را هم تجربه کرده بود، اما امسال شاهد ثبت دمای 14 درجه زیر صفر در این شهر بودیم که نشان از تغییر شرایط اقلیمی و افزایش محسوس دما در استان دارد.

فاطمه مرادزاده