اینجا قهرمان قصه‌ها جان می‌گیرد

دومین گام

«مرکز پویانمایی صبا» بزرگ‌ترین تهیه‌کننده و تولیدکننده انیمیشن در ایران، 31 خرداد 1374، تحت عنوان «شرکت فرهنگی هنری صبا» تأسیس و سال 1382 با گسترش دامنه فعالیت‌هایش به «مرکز پویانمایی صبا» بدل شد. در اولین گام فقط ایجاد رونق در تولید انیمیشن مهم‌ترین هدف این مرکز بوده و به همین منظور تاکنون به ساختار اداری آن براساس انواع انیمیشن‌ها به گروه‌های دوبعدی و سه‌بعدی تقسیم می‌شد، اما در دوره جدید مدیریت سازمان صدا و سیما، اتفاقات تازه‌ای در این مرکز رخ داده است.

مرتضی شمسی، رئیس مرکز پویانمایی صبا از تغییر دیدگاه و ساختار در این مجموعه می‌گوید و این که بعد از رونق گرفتن تولید انیمیشن، نوبت به آن رسیده که مخاطب و خواست و نیاز او در درجه اول اهمیت قرار بگیرد به همین منظور گروه‌های فعال در صبا به گروه‌های خردسال، کودک و نوجوان تقسیم‌بندی شده و برند‌سازی یا معرفی قهرمان‌های کارتونی براساس فرهنگ بومی به عنوان هدف اصلی این مرکز در نظر گرفته شده است. شمسی درباره دلیل تغییرات ایجاد شده در صبا توضیح می‌دهد: در انیمیشن‌سازی به مرحله‌ای رسیده‌ایم که هم نیروی کارآمد و متخصص داریم و هم شرایط برای تولید انیمیشن ایرانی فراهم است. بنابراین ساختار مرکز صبا از فرم به مخاطب تغییر کرده است.

قهرمان‌های ملی

این روزها گروه‌های تولید انیمیشن در مرکز پویانمایی صبا بر ساخت آثار متناسب با خواست و نیاز مخاطبان متمرکز شده‌اند و می‌کوشند در کنار انیمیشن‌های متعددی که برای گروه‌های سنی مختلف می‌سازند، در برخی آثار به برندسازی روی بیاورند و قهرمان‌های بومی و ایرانی را به مخاطبان خود معرفی کنند.

شمسی درباره تازه‌ترین اقدامات مرکز پویانمایی صبا توضیح می‌دهد: برای هر مقطع سنی، نیازمند قهرمان‌هایی متناسب با ویژگی‌های همان گروه سنی هستیم. همه گروه‌های سنی از خردسال تا نوجوان به سرگرمی نیاز دارند و ضمن سرگرمی آموزش می‌بینند، اما به ترتیب از خردسالی تا نوجوانی از میزان سرگرمی‌سازی کاسته می‌شود و موضوعات و مفاهیم، جدی‌تر و عمیق‌تر مطرح می‌شود.

بزن و بکوب‌‌

بر اساس توضیحات مرکز پویانمایی صبا، گروه سنی خردسال بیش از دیگر گروه‌های سنی به سرگرمی‌ نیاز دارد و با همین دیدگاه دو مجموعه بلند به نام‌های «روباه و خروس» و «حالا با ما» در گروه خردسال مرکز پویانمایی صبا در دست تولید است.‌ شمسی می‌گوید: این انیمیشن‌ها که قرار است قسمت‌های زیادی داشته باشند، جزو اولین برندسازی‌های تلویزیون محسوب می‌شوند. آنها براساس کمدی بزن و بکوب مخاطب خردسال را به خود جذب می‌کنند و در گروه آثاری چون تام و جری قرار می‌گیرند.

وطن در قاب انیمیشن

گروه سنی کودک، در مقایسه با خردسالان از قدرت تفکر بیشتر برخوردار است و احتمالا درک بهتری از مفهوم خانواده، وطن و مالکیت دارد. از همین روست که در گروه کودک مرکز پویانمایی صبا، تولید انیمیشن‌هایی برای تفکر بیشتر و آموزش این مفاهیم به کودکان در دست تولید است و چند مجموعه انیمیشنی با هدف برند‌سازی به همین مفاهیم می‌پردازند.

به گفته شمسی، انیمیشن «سینا» و «یوز ایرانی» در دست تولید است که اولی به تفکر و تعقل می‌پردازد و دومی به کودکان کمک می‌کند تا شناخت خود را از محیط زیست، جغرافیا و اقلیم ایران به لحاظ ویژگی‌های گیاهی و جانوری افزایش دهند و البته در عین حال سرگرم شوند.

مخاطبان کمتر دیده شده

نوجوانان در این سال‌ها به انیمیشن‌های خارجی بیشتر از آثار داخلی دسترسی داشته‌اند؛ البته بیشتر از هر چیز به این دلیل که برای این گروه سنی به اندازه کافی انیمیشن تولید نشده است و به گفته شمسی مجموعه «جوانمردان»، «کشتی‌گیران»، «سه برادر»، «والیبالیست‌ها» و «محافظین آسمان» برای این گروه سنی در دست تولید است. رئیس مرکز پویانمایی صبا درباره این انیمیشن‌ها می‌گوید: این انیمیشن‌ها آموزه‌های جدی‌تری را مدنظر دارند. جوانمردان به مبارزه با ظلم و ظالم و متجاوز می‌پردازد و مفهوم دفاع از وطن را تشریح می‌کند. کشتی‌گیران به منش‌های پهلوانی اختصاص دارد و با نگاهی به ورزش‌های ملی و بومی ایرانی ساخته می‌شود. انیمیشن سه برادر داستان تاسیس حکومت شیعه در ایران و تاریخ آل‌بویه را در قالب قصه روایت می‌کند و محافظین آسمان اثری است که به آینده اختصاص دارد و روایت قهرمانانی است که در آینده محافظت از این سرزمین را برعهده دارند.

رویاهایی که می‌آیند

تولیدات مرکز پویانمایی صبا که به نیت برندسازی ساخته می‌شوند، با توجه به طولانی بودن روند ساخت انیمیشن، چند ماه دیگر آماده پخش خواهند بود. به گفته شمسی اولین انیمیشن گروه سنی خردسال با شروع سال جدید آماده نمایش خواهد بود؛ انیمیشن‌های مربوط به کودکان و نوجوانان نیز با آغاز فصل تابستان و تعطیلی مدارس به این گروه‌های سنی ارائه خواهد شد.

زیر فشار بدهی‌ها

در شرایطی که سازمان صدا و سیما از داشتن بودجه اولیه برای تامین نیازهای اولیه مانند پرداخت هزینه‌های جاری، خرید تجهیزات و پرداخت هزینه‌های مربوط به ماهواره‌ها و فرستنده‌ها با مشکلات مالی مواجه است، تولید انیمیشن می‌تواند اقدامی لوکس و غیرضروری تلقی شود، اما مدیران سازمان با توجه به قدرت و میزان نفوذ انیمیشن بر مخاطبان و بخصوص مخاطبان کودک و نوجوان بر آن شده‌اند با وجود مشکلات مالی، روند تولید انیمیشن را سامان دهند و این در حالی است که کمتر اسپانسری حاضر است سرمایه‌اش را در ساخت انیمیشن به کار گیرد که اقدامی بسیار زمانبر است.

شمسی درباره مشکلات مالی مرکز پویانمایی صبا می‌گوید: کارمان را با بدهی سنگین آغاز کردیم و مانند دیگر بخش‌های تلویزیون تلاش کردیم با کمک معاونت سیما، معاونت برنامه‌ریزی و معاونت مالی، اجازه ندهیم بدهی‌ها بر بدنه انیمیشن فشار وارد کند. در تلاش هستیم سال 1394 را بدون بدهی به پایان برسانیم.

سینمای آینده سینمای انیمیشن

دیگر کمتر مخاطبی برای تماشای آثار ملودرام به سینما می‌رود و پرده‌ عریض و طویل سینما پذیرای آثار علمی ـ تخیلی، انیمیشن و فیلم‌هایی است که لذت تماشای آنها در سالن‌های بزرگ سینما با تماشا در تلویزیون‌های خانگی اصلا قابل مقایسه نیست.

رئیس مرکز پویانمایی صبا بر این نکته تاکید دارد و سینمای انیمیشن را سینمای فردا می‌داند و معتقد است باید برای آن برنامه‌‌ریزی کرد. شمسی به دانش‌آموختگان این رشته اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: متاسفانه فارغ‌التحصیلان رشته انیمیشن که سرمایه‌های کشور هستند یا بیکار مانده‌اند یا به مشاغلی غیرمرتبط با تحصیلاتشان روی آورده‌اند یا به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند؛ در حالی که به سادگی امکان به کار گرفتن آنها در کشور وجود دارد. ضمن این که صنعت انیمیشن به بودجه خیلی زیادی نیاز ندارد و با چند فیلم در سال می‌تواند وضعیت سینماهای کشور را متحول کند.

به گفته شمسی مهم‌ترین پیام فیلم سینمایی «شاهزاده‌ روم» به سیاستگذاران فرهنگی این است که می‌توانند برای انیمیشن برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنند. وی تاکید می‌کند: سینمای آینده سینمای انیمیشن است. سن افرادی که به سینما می‌روند از 15 تا 45 سال به طیف 5 تا 25 سال رسیده است. وقت آن رسیده برای این صنعت هنر برنامه‌ریزی‌های کلان‌تری داشته باشیم.

صبا و سینما

مرکز پویانمایی صبا، تاکنون فقط برای تلویزیون انیمیشن ساخته است، اما امسال برای اولین بار این مرکز آثارش را در جشنواره فیلم فجر شرکت می‌دهد و قرار است هر ساله آثاری برای اکران در سینماهای کشور تولید کند.

شمسی در این باره می‌گوید: دو فیلم «قلب خورشید» و «بازمانده» را در جشنواره فیلم فجر امسال شرکت داده‌ایم و برای جشنواره سال آینده نیز فیلم‌های «گجستک» و «حضرت سلیمان» را در نظر گرفته‌ایم. ‌به گفته رئیس مرکز پویانمایی صبا، فیلم سینمایی «شکرستان» هم در این مرکز ساخته خواهد شد و در سینماهای کشور به نمایش درخواهد آمد.

آذر مهاجر - رادیو و تلویزیون