انتقاد هنرمندان از اکسپو 90

طه بهبهانی، مجسمه‌ساز کشورمان درباره این اکسپو می‌گوید: کمتر اتفاق می‌افتد که در دنیا، دولت قانونی برای خرید آثار هنرمندان وضع کند. باید توجه داشت اگر اجرای اکسپو آن‌طور که باید خوب نباشد، هنر تجسمی کشور ضرر بزرگی می‌بیند. از آنجا که در معرض تهاجم فرهنگی کشورهای دیگر هستیم، کشــــورهای دیگر مترصد شکست دادن این بازار هنری هستند تا به مقاصدشان برسند. باید به این فهم رسید که آنها دل‌شان برای هنر مملکت ما نسوخته است.

این هنرمند می‌افزاید: بازارهای دیگر می‌خواهند بازار کاذبی ایجاد کنند و جهت هنری کشور را تغییر دهند، اما اگر اینجا مبنا بر حفظ هویت ملی باشد، اتــــفاق بزرگـــی خواهد افتاد؛ بنابراین همه باید کمک کنند تا این زمینه فرهنگی آماده شود.

او همچنین درباره فروش پایین اکسپو در سال جاری می‌گوید: ممکن است در ابتدا استقبالی که مدنظر دست‌اندرکاران این مجموعه است، صورت نگیرد، اما برای فراهم‌سازی یک فضا و فرصت فرهنگی تاوان زیادی باید پرداخت. به نظرم این تازه ابتدای راه و قدم‌های اول است. فراز و نشیب‌های بسیاری پیش روست که باید طــی شود تا به جایگاهی که باید برسیم، دست یابیم.

همایون سلیمی، هنرمند نقاش نیز که با دو نقاشی در این اکسپو شرکت کرده است، درباره شرکت نکردن برخی گالری‌ها گفت: اگر برخی‌ از گالری‌ها شرکت نمی‌کنند شاید به این دلیل است که حوصله دردسر ندارند! چون گالری‌داران می‌توانند تعداد محدودی هنرمند را از طرف گالری خود در آن شرکت دهند، بنابراین آن تعداد هنرمندی که شرکت داده نمی‌شوند از گالری‌دار شاکی‌ خواهند شد.

ندا غیوری از نقاشان جوان این اکسپو هم می‌گوید: از آنجا که آثار از طریق گالری‌ها به اکسپو رسیده است و اکسپو 91 به طور مستقیم با هنرمندی در ارتباط نبوده است، در روزهای ابتدایی بسیاری از هنرمندانی که آثارشان در این نمایش ارائه شده بود از راه‌ یافتنشان به این نمایشگاه بی‌اطلاع بودند.

رضوان صادق‌زاده که عضو شورای انتخاب و قیمت‌گذاری آثار بود، خود با چهار اثر توسط گالری ثمین در این اکسپو شرکت کرد. آثار وی بین چهار تا هشت میلیون قیمت‌گذاری شدند. او می‌گوید: طبق روال، از خرید آثار 30 درصد به گالری‌ها تعلق دارد. بیشتر کارها توسط خود هنرمندان قیمت خورده بودند و گالری‌ها با آن قیمت‌ها کار را به اکسپو تحویل دادند.

از دیگر هنرمندانی که در اکسپو اثر 20 میلیون تومانی داشت، کاظم چلیپا بود. به نظر چلیپا باید این اکسپوها بیشتر برگزار شود. او می‌گوید: باید اکسپویی مخصوص نگارگری، اکسپویی مخصوص خوشنویسی، اکسپویی مخصوص کارهای مدرن و کلاسیک و اکسپوهای دیگری با موضوعات تخصصی برگزار شود.

وی درباره فلسفه خرید آثار هنری توسط نهادهای دولتی می‌افزاید: خرید دولتی اتفاق خوبی است. این‌که از بیمارستان‌ها تا وزارتخانه‌ها آثار هنری بر دیوارهای خود داشته باشند یا آن را خریداری کنند، پیش از این هم اجرا شده است؛ مثلا صدا و سیما کارهای سپهری را خرید و وزارت کشاورزی نیز آثار هنری خریداری کرد که حالا جزو گنجینه این ادارات محسوب می‌شود. گالری‌داران نیز نظراتی درباره اکسپو دارند. مهرین مختاری، مدیر گالری آفتاب می‌گوید: دولتی برگزارشدن اکسپو فوایدی دارد، از جمله آن نیز می‌توان به خریدهایی اشاره کرد که ارگان‌ها انجام می‌دهند.

اکبر ساعتچی، مدیر گالری ساعتچی هم می‌گوید: اگرچه قیمت آثار هنری نسبت به پــولی که در مـــــبادلات استفاده می‌شود بسیار ناچیز است، اما بهتر است قدرت خرید وجود داشته باشد. او ادامه می‌دهد: شناخت نداشتن از آثار باعث می‌شود مسئولان بودجه مخصوص این کار را به خزانه بر‌گردانند و خرید نکنند.

علیرضا صدقدار، مدیر گالری کندلوس نیز مــی‌گوید: هر کسی در راه معرفی هنرمند به هنردوست حرکتی انجام دهد خوب است، چه این شخص گالری‌دار باشد چه دولت یا هر شخص دیگری.

وی ادامه می‌دهد: بالاخره دولت هم وظایفی دارد. اگر ارگان‌ها در رشد و تعالی هنر شریک باشند و بودجه‌شان را صرف خرید کنند بسیار عالی خواهد بود، بنابراین باید تبلیغات درستی روی این کار انجام شود.

شهرزاد زادمجید، مدیر گالری شهرزاد هم می‌گوید: همین برگزار شدن اکسپو به صورت دولتی باعث می‌شود یکسری ارگان‌ها برای خرید بیایند و با کار هنرمــــندان آشنا شوند. از طرفی آشنایی با آثار هنری باعث می‌شود ارگان‌ها به جای پوستر و تابلوفرش زدن به دیوارهای آن اداره و ارگان از این آثار هنری استفاده کنند.

شیرین اقبال، مدیر گالری روز یکی دیگر از شرکت‌کنندگان در اکسپوی امسال بود. مدیر این گالری که با سه اثر از سیدجمال‌الدین خرمی‌نژاد و ایرج شافعی در این اکسپو شرکت کرده بود، معتقد است با حمایت دولت از آثار هنری، هم وجه تشویقی کار هنری ارتقا پیدا می‌کند، هم انرژی بیشتری برای ادامه کار فراهم خواهد آمد.

محمد روح‌اللهی، یکی از نقاشانی است که اثرش از سوی تعاونی نگارخانه‌ها به اکسپو آمد. او درباره چیدمان و نوع برگزاری اکسپوی امسال اظهار نظر می‌کند و می‌گوید: این‌که اکسپو به صورت غرفه‌ای برگزار نمی‌شود و آثار در طول محل برگزاری پراکنده‌اند، باعث بیشتر دیده‌شدن آثار می‌شود.

گالری ضرابی، یکی دیگر از گالری‌های شرکت‌کننده در اکسپوی امسال بود. فاطمه ضرابی مدیر این گالری می‌گوید: قیمت‌های پیشنهادی ما برای آثارمان تائید شد و حتی در یک مورد قیمت پیشنهادی ما بالاتر هم رفت. این گالری‌دار امیدوار است حمایت دولتی به عمل تبــــــدیل شود و با این حال انگیزه خود را از حضور در اکسپو نه فروش آثار، بلکه دیده‌شدن و حضور در کتابی که از آثارش منتشر خواهد شد، عنوان می‌کند.

فرزانه محجوبی اصیل، مدیر گالری آشیان نقش و مهر نیز 20 کار به اکسپو فرستاد که 9 کار انتخاب شد. وی قیمت‌گذاری آثار را در سه مرحله می‌داند؛ قیمت پیشنهادی هنرمند، قیمت پیشنهادی نگارخانه و قیمت نهایی ستاد اکسپو. او معتقد است رسیدن به قیمت نهایی در سه مرحله کار خوبی بود. او هر حرکتی را در جهت بالندگی هنر مثبت می‌داند و می‌گوید: اگر واقعا خرید انجام می‌شد، ثمرات اکسپو بیش از این بود. کاش همان‌طور که برای چیزهای مختلف بودجه اختصاص داده می‌شد برای آثار هنری و تجسمی نیز بودجه‌ای تخصیص داده می‌شد که اقتصاد هنر را فعال کند.

از عکاسان حاضر در اکسپو نیز علی ندایی می‌گوید: قیمت‌های گذاشته شده روی آثار نسبت به هزینه‌ای که کرده‌ایم و عمری که گذاشته‌ایم مناسب نبود، اما اگر این برنامه‌ها تداوم پیدا کند و بی‌منت باشد اتفاق‌های خوبی خواهد افتاد. وی ادامه می‌دهد: با دولتی برگزارشدن این نمایشگاه‌ها موافقم و باید گفت که کارشناسی خوبی شده بود. چرا که سینه سوختگان این کار داور انتخاب آثار بودند. ندایی معتقد است در همه دنیا به نقاشی به‌عنوان کالای معنوی نگاه می‌کنند و این کالا هم ثروت هنگفتی به حساب دولت و ملت می‌ریزد‌.

با وجود این اظهارنظرها که نشان می‌دهد برپایی اکسپو تا چه اندازه باعث دلگرمی هنرمندان و گالری‌داران می‌شود، شاهد بودیم که با وجود نص صریح قانون بودجه سال 1390 که نهادها را مکلف به خرید آثاری هنری می‌کرد، دستگاه‌ها اقبالی به این رویداد هنری نشان ندادند، جز تعداد محدودی از دستگاه‌های دولتی از اکسپو خرید نکردند. علی‌اصغر امیرنیا، سرپرست مرکز تجسمی وزارت ارشاد از استقبال‌نکردن نهادهای دولتی اینچنین گله کرد: به هرحال هنرمندان و گالری‌داران نیز انتظار دارند آثاری را که عمری پایشان زحمت کشیده‌اند و خون‌دل خورده‌اند، بتوانند در وهله اول به نمایش بگذارند و بعد بفروشند.