همسران یک مرد به روایت عبدالوهاب

خودش درباره این مستند به جام‌جم گفت: چند سال پیش به سفارش سازمان میراث فرهنگی در حال ساخت فیلم‌های مستند درباره خانه‌های قدیمی قزوین بودیم تا به خانه‌ای رسیدیم که دو هوو در آن زندگی می‌کردند. نوع زندگی‌شان باعث شد تا از آنها مستندی بسازیم که «همسران حاج‌عباس» نام گرفت.

«همسران حاج‌عباس»، داستان زندگی دو پیرزن به نام‌های سکینه و نیم‌تاج است که در خانه‌ای قدیمی در شهر قزوین زندگی می‌کنند. آنها همسر مردی متوفا به نام حاج‌عباس زغال‌فروش هستند. حاج‌عباس که از همسر اول خود صاحب فرزند نشده با زنی جوان که چند سال از خودش کوچک‌تر است و از شوهر متوفی‌اش یک فرزند دارد، ازدواج می‌کند.

او مطمئن است که از این زن صاحب اولاد خواهد شد. همسر اول حاج‌عباس، هووی خود را با روی باز می‌پذیرد، اما زمان می‌گذرد و زن دوم هم بچه‌دار نمی‌شود. دکترها به این نتیجه می‌رسند که حاج‌عباس خودش مشکل دارد! بعد از مدتی حاج‌عباس از دنیا می‌رود، اما همسران او در کنار هم در همان خانه قدیمی زندگی می‌کنند. جالب اینجاست که بیشتر کارهای خانه را همسر اول انجام می‌دهد... .

فیلم مستند «همسران حاج‌عباس» که تاکنون از جشنواره‌های جهانی، جوایز ارزشمندی دریافت کرده از تولیدات سیمافیلم است. این مستند را می‌توان در ردیف مستندهای اجتماعی و مردم‌شناسانه قرار داد.

مستندهای اجتماعی به واسطه بازنمایی بخشی از حیات جامعه که اغلب از زاویه دید دیگران پنهان مانده، بیان‌کننده مسائلی است که شاید فقط نگاه تیزبین یک مستندساز می‌تواند آنها را ردیابی کند.

فیلم‌های مستند وقایع را آن گونه که هست به تصویر می‌کشد و حتی اگر داستانی را در ورای تصاویر روایت کند به واسطه بازنمایی واقعیت از سینمای داستانی متمایز می‌شود.

مستندسازان از آنجا که با ابزار دوربین و با حضور خود به ثبت داده‌ها و در نهایت تحلیل آنها می‌پردازند، عملکردی مانند پژوهشگر خواهند داشت که ابزار تحلیل‌شان متمایز شده و نتیجه آن را می‌توانند در اختیار مخاطبان بسیاری قرار دهند.

این مستندها که پس از آغاز به کار شبکه مستند حالا محلی برای عرضه به مخاطبان علاقه‌مند پیدا کرده، پرده از نقاط کوری برمی‌دارد که همین اصلی‌ترین کارکرد آن است.

شاید بد نباشد شبکه مستند علاوه بر نمایش این گونه آثار با دعوت از مستندسازان و حتی فراتر از آن با تربیت مستندسازان جوان و علاقه‌مند بخشی از اهداف خود را در جهت تولید مستنداتی از این دست هدایت کند و چه‌بسا بتوان با ساخت مستندهایی که ناگفته‌های فرهنگ، هنر و جامعه را انعکاس می‌دهد، نمودی واقعی‌تر از زندگی روزمره ایرانیان به تصویر کشید؛ تصویری که می‌تواند در پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی و در مباحث آکادمیک انسان‌شناسانه نیز مورد توجه و تحلیل قرار گیرد.

مبینا بنی‌اسدی - جام‌جم