نابغه حوزه نجف؛ قربانی طاغوت عراق

دروس مقدماتی حوزوی را نزد برادرش سید اسماعیل و فلسفه را نزد شیخ صدرای بادکوبهای فراگرفت. نبوغ محمدباقر باعث شد وی در 28 سالگی موفق به اخذ درجه اجتهاد شود. از جمله نکات اساسی و مهم درباره شخصیت علمی شهید صدر این بود که فعالیتهای علمی خود را با توجه به نیاز روز مسلمین برنامهریزی میکرده و فعلیت میبخشید. این نکته مهم در حوزههای علمیه ایران توسط امام راحل، علامه طباطبایی، شهید مطهری و... جامه عمل پوشید و پس از انقلاب اسلامی عمومیت بیشتری یافت. اما در عراق با توجه به جو اختناقی که در جامعه حاکم بود، ورود حوزویان شهر نجف به مباحثی که واجد جنبههای اجتماع باشد، بسیار مشکل بود. شهید صدر در چنین شرایطی مباحثی بسیار نو و بدیع و در عین حال اخذ شده از منابع ناب اسلامی را از طریق آثار نوشتاری خود در حوزه مطرح کرد. ایشان علاوه بر فقه و فلسفه در آثار خود به نقد مباحث ایدئولوژیکی و اقتصادیای پرداخت که در زمان حیات ایشان مطرح بود. کتاب «اقتصادنا»ی ایشان در شرایطی نگاشته شد که بسیاری از مسلمانان با مواجه شدن با سیستم اقتصادی سوسیالیستی و کمونیستی دچار این شبهه شده بودند که این ایدئولوژیها بهترین نظام اقتصادی را ارائه میکند و حتی اگر در زندگی فردی خود مومن به دین باشیم در مورد مسائل جامعه میباید از مدلهای غربی استفاده کنیم اما شهید صدر در کتاب اقتصادنا و «فلسفتنا»ی خود مدعی شد اسلام نه تنها دینی مربوط به ایمان فردی ما بلکه حاوی نکات و دستورات بسیار ژرف برای اداره اجتماع و همچنین رفع شبهات فلسفی و اعتقادی است. مواضع شجاعانه او در مقابل طاغوت زمانش و همچنین حمایت آشکار او با طاغوتستیزی امام خمینی(ره) در ایران و تحریم پیوستن مقلدان خود به حزب بعث باعث شد حکومت وقت عراق در سال 1400 هجری قمری حکم اعدام ایشان را پس از شکنجههای بسیار سخت صادر کند. حسین برید