کره زمین، درگیر مهاجرت

اغلب کشورهای دنیا اما به علت مصالح سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرزهایشان را سفت و سخت می‌پایند و به هرکسی که عزم جلای وطن دارد، اجازه ورود نمی‌دهند. با وجود این سختگیری‌ها کشورهای مختلف دنیا سال‌هاست پذیرای عده‌ای از مهاجران هستند و مهاجران نیز جایی دورتر از زادگاهشان گذران عمر می‌کنند. به همین علت است که چرخه مهاجرت همواره در حرکت بوده و تقریبا در هیچ برهه زمانی، از حرکت نایستاده است.

مهاجرت 231 میلیون نفر در10 سال

از سال2000 تا 2010 میلادی، جمعیت مهاجران جهان دو برابرشده است. این را اطلاعات و داده‌های جهانی تائید می‌کند. حتی آمارهای موجود از سال 2013 میلادی، حکایت از جلای وطن 231 میلیون و 500 هزار نفر در دنیا دارد.

این مهاجرت‌ها درحالی اتفاق افتاده که حدود نیمی از مهاجران، تنها 10 کشور را به عنوان مقصد خود برگزیده‌ و 20 درصد آنها به آمریکا رفته‌اند‌. پس از این کشور، روسیه با پذیرش 11 میلیون نفر، آلمان با پذیرش 8/9 میلیون نفر، عربستان سعودی با پذیرش 1/9 میلیون نفر، امارات عربی متحده و انگلیس هرکدام با پذیرش 8/7 میلیون نفر، فرانسه با پذیرش 5/7 میلیون نفر و کانادا با پذیرش 3/7 میلیون نفر در سال 2013 در رتبه‌های بعدی پذیرش مهاجر قرار داشته‌اند.

ایران در صدر جدول نیست

خیلی‌ها دارند از کشور می‌روند، ایران دیگر جای ماندن نیست؛ میان برخی مردم این جمله‌ها زیاد تکرار می‌شود؛ مردمی که بدون دراختیار داشتن آماری معتبر بنا به شنیده‌ها و مشاهدات شخصی‌شان تفسیر می‌کنند که ایران جزو کشورهای اصلی مهاجرفرست دنیاست، اما پژوهشکده مطالعات فناوری در فصلنامه زمستان 95 خود با استناد به آمارهای معتبر بین‌المللی و پایگاه‌های داده نهادهایی همچون سازمان ملل متحد، یونسکو، بانک جهانی، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و همچنین آمارهای برخی کشورهای اصلی مهاجر‌پذیر مثل آمریکا نشان داده است که کشورمان جزو کشورهای اصلی مهاجرفرست دنیا نیست.

حتی گزارش سال 2015 سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نشان می‌دهد کشورمان در فهرست20 کشور اول و به اذعان بانک جهانی در سال 2016 جزو 30 کشور اول ارسال‌کننده مهاجر قرار ندارد. طبق گزارش بانک جهانی، خروج تجمیعی مهاجر ایران در سال 2016 میلادی، 6/1 میلیون نفر بوده است. همچنین گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، از مهاجرت 845 هزار ایرانی درسال 2013 حکایت دارد که معادل 5/1 درصد از جمعیت کشور بوده که کمتر از نصف میانگین جهانی (2/3 درصد) و کمتر از یک‌سوم میانگین در کشورهای اروپایی است (5درصد).

کشورهای پیشرفته، مقصد ایرانیان

ایرانیانی که تا سال 2010 از کشور به قصد مهاجرت خارج شده‌اند، عمدتا به 9 کشور جهان رفته‌اند که همه از کشورهای توسعه‌یافته‌اند؛ آمریکا، کانادا، آلمان، انگلیس، ‌سوئد، استرالیا، هلند، فرانسه و اتریش. با این حال آمارهای جهانی نشان می‌دهد، کشورمان بابت نرخ خالص مهاجرت درمیان 222 کشورجهان در رده 170 قرارگرفته است. این درحالی است که بسیاری از کشورها که حتی نام برخی از آنها در مخیله نمی‌گنجد، بیشترین مهاجران بالای 15 سال را دارند که آنها نیز کشورهای پیشرفته جهان را برای زندگی انتخاب کرده‌اند.

بنابر آمارهای سال 2011 میلادی، کشورهای هند، مکزیک، چین، لهستان، رومانی، اوکراین، فیلیپین، آلمان، مراکش، انگلیس، قزاقستان، ازبکستان، فرانسه، پاکستان، آمریکا، برزیل، کلمبیا، روسیه، کره جنوبی وترکیه 20 کشور ارسال‌کننده بیشترین مهاجر بالای 15 سال جهان بوده‌اند.

مهاجرت تحصیلکرده‌‌ها، ایران کمتر از دیگران

همواره درباره مهاجرت ایرانیان تحصیلکرده به خارج کشور بحث می‌شود و دلنگرانی‌هایی وجود دارد. مردم می‌بینند هرازگاهی کسی از اعضای خانواده، فامیل یا هم محله‌ای‌شان برای رسیدن به جایگاه‌های اجتماعی بهتر مدارک تحصیلی‌اش را در کوله‌ای می‌گذارد و عزم مهاجرت می‌کند و نتیجه می‌گیرند که ایران قدر تحصیلکرده‌هایش را نمی‌داند و چارچوب این کشور آنقدر برای درس خوانده‌ها تنگ است که بیشترشان را به سمت کشورهای دیگر پرواز می‌دهد.

این موضوع شاید از جنبه‌ای درست باشد، اما این که نتیجه بگیریم تنها کشورمان است که با پدیده مهاجرت افراد تحصیلکرده روبه‌روست، نکته‌ای است که آمارهای جهانی تائیدش نمی‌کند. سازمان همکاری اقتصادی و توسعه گزارش می‌دهد کشورهای چین، روسیه، کره جنوبی و هند چهار کشور اول ارسال‌کننده دانشجو به کشورهای توسعه‌یافته هستند و ایران جزو کشورهای عمده ارسال‌کننده محسوب نمی‌شود. همچنین آمارهای سال 2011 نشان می‌دهد که در این سال، حدود 494 هزار ایرانی در کشورهای توسعه‌یافته مشغول کار بوده‌اند که از این تعداد، 302 هزار نفر مدرک آموزش عالی داشته‌اند. این در حالی است که طبق آمارهای رسمی 6/51 درصد ایرانیان مهاجر به کشورهای توسعه‌یافته در مشاغل با مهارت بالا مشغول کار می‌شوند و 44درصدشان در مشاغل نیازمند مهارت متوسط.

جالب این که کشورهای هند، فیلیپین و چین، اصلی‌ترین کشورهای فرستنده مهاجر با تحصیلات بالا به کشورهای توسعه‌یافته جهان هستند. البته ایران از نظر مهاجرت نیروهای تحصیلکرده شانزدهمین کشور دنیا محسوب می‌شود و پایین‌تر از کشورهای هند، فیلیپین، چین، انگلستان، آلمان، لهستان، روسیه، مکزیک، کره جنوبی، اوکراین، فرانسه، آمریکا، کانادا، رومانی و ویتنام و بالاتر از پاکستان، ایتالیا، مراکش و کلمبیا ایستاده است.

نیروهای ماهر ایرانی خریدار دارند

در دنیایی که داشتن مهارت حرف اول را می‌زند، افراد مهاجرت کرده‌ای که مهارت‌های سطح بالا دارند، شانس بیشتری برای قرار گرفتن در جایگاه‌های شغلی برتر دارند.

آمارهای موجود جهانی که سهم مهاجران تحصیلکرده و ماهر از تعداد کل مهاجران را روایت می‌کند، نشان می‌دهد ایران با 50 درصد نیروی متخصص مهاجر، رتبه چهارم را در میان همه کشورهای جهان داراست. این درحالی است که درصد اشتغال برای مهاجران ایرانی متخصص 71 درصد و درصد اشتغال این نیروها برای کشور همسایه‌مان ترکیه تنها 19 درصد است.

مریم خباز