خاطرات و تجربیات کارگردان‌های پلیسی‌ساز

شیفتگان داستان دزد و پلیس

با وجود آن‌که گونه پلیسی و معمایی جزو گونه‌های پرطرفدار در آثار سینمایی و تلویزیونی ایران و جهان است چند سالی می‌شود در ایران این ژانر مغفول مانده است و کمتر کارگردانی پیدا می‌شود به سمت ساخت چنین مجموعه‌هایی برود. با این وجود کارگردان‌هایی هستند که از دیرباز تاکنون با وجود ساخت فیلم و سریال‌های متنوع اما به کارگردان‌های پلیسی‌ساز شناخته می‌شوند. هشدارهای پلیس، آینه عبرت، شلیک نهایی، خواب و بیدار، حس سوم، فوق سری، کلانتر، هوش سیاه، گشت ویژه و... نام سریال‌هایی است که تا حدودی در این زمینه توانسته‌اند موفق عمل کنند و برای همین می‌توان از آنها با عنوان سریال‌های ماندگار پلیسی یاد کرد. سریال‌هایی که ساخته کارگردان‌هایی مانند مهدی‌فخیم‌زاده، محسن شاه‌محمدی، مسعود آب‌پرور و مهرداد خوشبخت است.

چالش فیلم با پلیس و پلیس با فیلم، تازه دارد به گونه پلیسی در ایران شکل و هویت می‌دهد

طناب‌کشی واقعیت و جذابیت

گونه پلیسی از آن دست گونه‌هایی است که با تمام زیرگونه‌هایش، قربانی فاصله گرفتن ساختار فیلمسازی کشور از جریان فیلم‌های عامه‌پسند شده است. گونه‌ای که با آمیختن عناصر متعلق به گونه‌های اکشن، ماجراجویی، کارآگاهی، خبرنگاری و مانند آنها، ظرفیت بالایی دارد تا بدون آسیب یا با کمترین مساله، به توده تماشاگران و خصوصا طیف‌های خاصی چون نوجوانان نزدیک شود، اما ما همان قدر که سال‌ها در تولیدات سینمایی از این ژانر محروم بوده‌ایم، تلویزیون به اقتضای ارتباط گرفتن با مخاطب عام، تلاش کرده از آن غافل نشود، اما این مسیر هم با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است.

نگاهی به اولین و محبوب‌ترین آثار عروسکی تلویزیون

قهرمــانــان روزهــای کودکی

در نخستین دهه پس از انقلاب محدودیت‌های شدید ناشی از جنگ تحمیلی و تحریم‌ها، امکان کمی به واحد تامین برنامه تلویزیون برای خرید آثار کودکانه روز دنیا می‌داد و پخش کارتون به پویانمایی‌های ژاپنی محدود شده بود، از سوی دیگر بضاعت فناوری پویانمایی کشور در آن دوره زمانی، امکان رقابت با نمونه‌های خارجی را فراهم نمی‌کرد و تامین برنامه‌های مختص کودکان و نوجوانان، به مانع دشواری برای دست‌اندرکاران امر تبدیل شده بود. در چنین شرایطی، نسلی از برنامه‌سازان خلاق تلویزیونی با کمترین امکانات و حداقل بودجه در اختیار، اجازه ندادند از رنگ شادی‌های کودکانه مخاطبان تلویزیون کاسته شود. در آن سال‌ها سبد نیمه‌پر برنامه کودک و نوجوان سیما با مجموعه‌های عروسکی پر شد که بعدها به نوستالژی‌های دوست داشتنی چند نسل تبدیل شدند. در مطلب پیش رو با شاخص‌ترین برنامه‌های عروسکی دهه 60 که به لحاظ محبوبیت نزد بینندگانش چیزی از بهترین انیمیشن‌های امروز دنیا نداشتند تجدید خاطره می‌کنیم:

مهم‌ترین مجریان کودک تلویزیون در این سال‌ها چه کسانی بوده‌اند؟

گردهمایی خاله‌ها و عموها !

مجریان کودک در طول چهار دهه فعالیت صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران همواره از محبوبیت بالایی برخوردار بوده‌اند. معمولا این محبوبیت اول از بین کودکان آغاز می‌شود و کم‌کم توجه بزرگ‌ترها را هم جلب می‌کند و تا جایی پیش می‌رود که مجری برنامه کودک، شهرتی هم‌ عرض با بازیگران مشهور دست و پا می‌کند. مجریان برنامه‌های کودک همیشه در شیرین‌ترین انتظارها همراه ما بوده‌اند، در آن لحظاتی که منتظر شروع کارتون بودیم و دل دل می‌کردیم تا هر چه زودتر به دنیای شگفت‌انگیز کارتون‌ها برویم.

چالش‌های مهمی که شبکه کودک با آنها روبه‌رو شده است رشد یک نهال پویا

اغراق نیست اگر بگوییم کانال‌های «پویا» و «نهال» حالا یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر اغلب خانه‌هایی است که فرزند خردسال یا نونهال دارند. اصلا کنترل تلویزیون حالا سال‌هاست که به جای پدرها به دست بچه‌ها افتاده است تا این بار به جای خبر ساعت 14 و خبر ساعت 21، برنامه سایر اعضای خانواده برای تماشای تلویزیون با ساعت پخش برنامه‌های محبوب این دو کانال زیرمجموعه «شبکه کودک» هماهنگ شود. شبکه‌ای با بی‌رحم‌ترین مخاطب‌ها! همان‌ها که اگر برنامه‌ای نتواند آنها را جذب کند مثل آدم بزرگ‌ها نمی‌توانند برای دیدن ادامه آن برنامه یا فیلم و سریال از خود صبر و حوصله نشان دهند. اتفاقا همین موضوع باعث شده کار کردن برای خردسالان و نونهالان سخت‌تر از همه گروه‌های سنی دیگر باشد. واقعیت آن است که آدم‌ها و مجموعه‌های مهم و موثر، معمولا حاشیه‌های بیشتر و البته چالشی‌تری دارند و شبکه کودک نیز از این قاعده مستثنی نیست. این گزارش مروری بر برخی از مهم‌ترین حاشیه‌های این شبکه مهم تلویزیونی است؛ شبکه‌ای که سال‌هاست تبدیل به یکی از پرمخاطب‌ترین شبکه‌های رسانه ملی شده است.

مثل دیدن لک‌لک‌های «واقعنکی»

«باغ‌وحش، خیلی چیز بیخودیه. پرنده‌ها و حیوونا به این قشنگی می‌تونن با ما زندگی کنن ولی ما می‌بریمشون توی قفس!» همین یک‌جمله پسرک هشت‌ساله‌ام، برایم کافی بود که بدانم راه را درست آمده‌ایم. صبح بود. یک صبح خنک آخر بهار.

گفت‌و‌گو با حسن حبیب‌زاده تهیه‌کننده و کارگردان برنـامه

جای خالی سفرهای خانوادگی در تلویزیون

سفر، ایرانگردی و سبک زندگی خانواده‌های ایرانی که بچه دارند، ایده اصلی است که حسن حبیب‌زاده، تهیه‌کننده و کارگردان برنامه به آن اشاره کرد. او می‌گوید: ما با این ایده کارمان را شروع کردیم و ابتدا برنامه‌ای شکل گرفت که در فضای مجازی هم بخش‌هایی از آن را پخش کردیم، حرکتی که مقدمه تولید دورت بگردم ایران شد.

گفت‌و‌گو با نازنین چیت‌ساز کــارگـردان دورت‌بگردم ایــران

2 آشپز و آشی که نه شور شد نه بی‌نمک

از نازنین چیت‌ساز، کارگردان این برنامه درباره حضور دو کارگردان برای دورت بگردم ایران پرسیدیم. او پاسخ داد: ما چند سالی است که با هم کار می‌کنیم. در این فضا هدایت بعضی بخش‌ها به عهده من و برخی دیگر به عهده او بود، جریانی که به واسطه آن تقسیم کار جالبی اتفاق افتاد. آقای حبیب‌زاده بیشتر عملگرا هستند و من به اصطلاح کمال‌گراتر هستم؛ یعنی برای انجام کاری زمان بیشتری را صرف پیش‌بینی‌ها و ایده‌های قبل از اجرا می‌کنم. در نهایت هم انگار این ترکیب و نوع نگاه متفاوت به یک تعادل رسید.

گزارشی از برنامه گردشگری کودکان در شبکه نهال پویا؛ «دورت بگردم ایران»

با بچه‌ها دور ایـــران بگردید

دی 97 بود که قرار شد یک برنامه گردشگری مخصوص بچه‌ها روی آنتن برود. اتفاقی که نتیجه آن «دورت بگردم ایران» و پخش آن از شبکه کودک در تعطیلات نوروز 98 شد. در هر قسمت از این مجموعه دوربین با خانواده‌ای همراه می‌شود و در کاروان معروف قصه، ماجراهای سفر را از زبان بچه خانواده روایت می‌کند. می‌توان گفت این برنامه جزو اولین و مهم‌ترین تولیداتی است که به این شکل با بچه‌ها همراه می‌شود و شهر به شهر ایران را از نگاه آنها می‌بیند. همه اینها باعث شد تا ما هم سراغ تیم تولید این مجموعه برویم و با آنها گپ و گفتی داشته باشیم. مریم اوجاری، سردبیر و نویسنده دورت بگردم ایران است که از ابتدای این مسیر با او همراه بوده و این روزها هم مشغول پیش‌تولید احتمالی فصل بعدی است. در ادامه می‌توانید این گفت‌و‌گو را بخوانید.

«تختی» به‌جای «مایکل جکسون»

از تاریخ گفتن برای کودکان مساله چالش‌برانگیزی است. از یک‌سو تصور گذشته برایشان سخت است و از سوی دیگر ناآگاهی نسبت به داشته‌های فرهنگی و تجربه تاریخی مصیبت به‌همراه دارد. وضعیت کتاب‌های درسی هم مشخص است. یک نگاه تک‌بعدی حکمرانی می‌کند که نتیجه‌اش می‌شود حفظ‌کردن عبارت‌های بی‌محتوایی نظیر شاهان نالایق و عیش‌ونوش در حرمسرا و بی‌توجهی به دشمن و.... به همه اینها سرازیر شدن سیل ابرقهرمان‌های سینمایی خارجی از مرد عنکبوتی و بن‌تن و بتمن و هزار شکل ریزودرشت دیگر را اضافه کنیم که خود را روی لیوان و جلد دفتر مدرسه و لباس و کیف و کفش و اسباب‌بازی‌ها جا داده‌اند.