واژه‌سازی برای بخش‌های خبری

البته در این سال‌ها دکور و امکانات استودیوهای خبری رشد فراوانی داشته، بخش‌های خبری به لحاظ ساختاری تغییر کرده‌اند و گویندگان همیشه مجبور نیستند مقابل دوربین بنشینند و در مواردی امکان حرکت برایشان وجود دارد و از همه مهم‌تر این‌که فناوری خدمت بزرگی به تهیه اخبار و نحوه ارائه آنها کرده است؛ تقریبا برای همه خبرها دست‌کم یک فیلم یا تصویر برای نمایش وجود دارد. برای مهم‌ترین اخبار هر روز و برای خبرهایی که ذکر شماره تماس، آدرس ایمیل یا آدرس پایگاه اینترنتی ضرورت دارد از روش زیرنویس استفاده می‌شود و بخش‌های خبری سرخط خبرها را در ابتدا به اطلاع مخاطبان خود می‌رسانند.

مهم‌ترین و ملموس‌ترین امکانی که برای گویندگان خبر فراهم شده، دستگاه‌های نمایش متن خبر در کنار دوربین است که باعث می‌شود گوینده به جای آن‌که مدام سرش را در کاغذهایش فروببرد، چشم در چشم مخاطب اخبار را بخواند و همین امکان به او این اجازه را می‌دهد که گاهی از لحن خشک و رسمی خبرخوانی فاصله بگیرد و تا حدی برخی کلمات را به شیوه محاوره‌ای ادا کند.

خبر در ذات خود جذابیت دارد و کسی که علاقه‌مند پیگیری خبرها باشد چندان در بند ظواهر یک بخش خبری نمی‌ماند، اما تغییر فرم و ساختار بخش‌های خبری به عنوان یک ضرورت روند طبیعی خود را طی کرده و توانسته برای اخبار تلویزیونی هویت ویژه ایجاد کند.

مثلا بخش‌های مختلف خبر در شبکه‌های مختلف گویندگان خاص خودشان را دارند و در استودیوی مشخصی اجرا می‌شود، اما آنچه بیشتر از همه این ظواهر می‌تواند به بخش‌های خبری هویت بدهد، لحن و شیوه زبانی مورد استفاده در هر بخش خبری است.

لحن ویژگی و مولفه‌ای است که می‌تواند به شاخصه یک اثر هم بدل شود و در کنار دیگر مولفه‌ها از جمله ساختار ظاهری هر بخش خبری به آن هویت مستقل ببخشد. در میان بخش‌های خبری مختلف، خبر 20:30 به لحن و بیانی دست پیدا کرده که خاص این بخش خبری است و مخاطب اگر نداند چه ساعتی از شبانه‌روز است، دارد کدام شبکه را نگاه می‌کند و حتی اگر شنونده خبر باشد نه بیننده آن، باز هم می‌تواند از طریق لحن اخبار در‌یابد که خبر 20:30 در حال پخش است. در این بخش خبری از واژگان تازه‌ای در ادبیات خبری استفاده می‌شود؛ واژگانی مانند مجلسی‌ها و دولتی‌ها. همچنین در این بخش خبری دایره واژگان گسترده‌تر است و گاه از اصطلاحات عامیانه و محاوره‌ای، اما متداول هم استفاده می‌شود و از همه مهم‌تر نوع انشای اخبار است که اندکی از روشنی و صراحت فاصله می‌گیرد و با اندکی کرشمه ارائه می‌شود؛ مثلا در خبر 20:30 بارها دیده‌ایم که به جای عبارت رفتن به مجلس شورای اسلامی از اصطلاح سری به بهارستان زدن استفاده می‌شود و مواردی از این دست.

گزارشگران بخش‌های مختلف خبری نیز تحت‌تاثیر بخش خبری 20:30 و بیشتر از آن متاثر از فضای جامعه و تغییر ذائقه مخاطب، لحنی قصه‌گو و عامه‌پسند دارند و اندکی نرمی و لطافت را چاشنی اطلاعاتی کرده‌اند که در هر گزارش به مخاطبان خود ارائه می‌کنند.

نویسندگان اخبار می‌توانند با توجه به تعاریف ارائه شده از هر شبکه و مخاطبان اصلی آن شبکه لحن ویژه‌ای در نگارش اخبار پیاده کنند و با همکاری گویندگان خبر به بخش‌های مختلف خبری هویت مستقل بدهند. هویت مستقل به بخش‌های خبری تنوع می‌دهد و باعث می‌شود تکثر بخش‌های خبری علاوه بر کارکرد، معنا هم پیدا کند.

آذر مهاجر / جام جم