راه رسیدن به قله‌های معرفت

دکور سفید و آبی برنامه رهیافت شکل این برنامه چالشی را کمی متفاوت‌تر از برنامه‌ای گفت‌وگو محور کرده است. حسین تادی، طراح صحنه این برنامه می‌گوید: «با همفکری تهیه‌کننده و کارگردان برنامه سعی کردیم دکور برنامه، هویت مستقلی از دیگر برنامه‌هایی که با این محوریت تهیه می‌شود، پیدا کند. تجربه‌های برنامه پیشین این برنامه‌سازان از دکور برنامه «دو قدم مانده به صبح» در این دکور وجود دارد. به اضافه این که با توجه به موضوع برنامه که حضرت رسول(ص) هستند رنگ دکور سفید در نظر گرفته شد.»

ساعت 9 شب است و مهمانان برنامه همچنان در حال گفت‌وگو درباره دیپلماسی و سیاست‌های خارجی پیامبر(ص) هستند.

داوود آجرلو، کارگردان برنامه رهیافت که پشت دوربین اوضاع را مدیریت می‌کند درباره این برنامه می‌گوید: «اکنون در دفتر، همکارانم مشغول تولید بخش​‌ها، نماآهنگ‌ها و داستانک‌هایی هستند که قرار است در برنامه پخش شود. با این‌که این برنامه گفت‌وگو محور است، تلاش کرده‌ایم در رویکرد خود به طرح مساله و گفت‌وگوهایش، نسبت به برنامه‌های هم ردیف خودش نوآوری داشته باشد. به همین دلیل دانشجویان و پژوهشگران جوانی را که در زمینه معرفتی تحصیل کرده‌اند یا شناختی از این مفاهیم دارند به این برنامه دعوت کرده‌ایم.»

آنها پژوهشگران و دانشجویان را پرسشگر خطاب می‌کنند. دلیلش هم این است که عوامل این برنامه نمی‌خواهند مهمانان ساکت و سر به زیری داشته باشند که فقط به پاسخ استاد درباره پرسش‌شان گوش دهند، بلکه می‌خواهند پرسشگری خصیصه اصلی مهمانان باشد. فرم برنامه به این‌گونه است که دو پرسشگر که معمولا در سطح کارشناسی ارشد و دکترا هستند، در برابر اندیشمند یا عالمی دینی می‌نشینند و برنامه‌ای جدلی اجرا می‌کنند. در این پرسش‌ها نیز قرار است شبهات و تردیدهای دینی از اندیشمندان پرسیده و پاسخ گرفته شود.

سعید بشیری، تهیه‌کننده این برنامه در رابطه با موضوع این برنامه می‌گوید: «موضوع برنامه منش، سیره و رفتار رسول اکرم(ص) است. از آن جایی که ماه مبارک رمضان ضیافتی دینی و معرفتی است و حضرت محمد(ص) پیام آور راستین آن است، موضوع محوری برنامه درباره منش و سیره ایشان است؛ هرچند رهیافت مستقیما به ماه رمضان نمی‌پردازد و مضمونی معرفتی دارد.»

او معتقد است: «ضرورت این برنامه به این دلیل است که در دنیای معاصر به علت رفتارهای تند، غیردینی و اسلامی گروه‌هایی از نقاط مختلف دنیا فضایی ضداسلام ایجاد و تصویر خشن و غیرمنطقی از دین اسلام ارائه کرده‌اند. در حالی‌که رفتارهای اجتماعی حضرت محمد(ص) بیش از هر چیز همیشه با مهربانی، تعقل و دوراندیشی همراه بوده است که متأسفانه این ویژگی‌ها در اظهارنظرها و تبلیغات یک سویه رسانه‌ها از نظر پنهان مانده است. به نظر می‌رسد در این شرایط پرداختن به زندگی حضرت محمد(ص)، سیره و رفتار او امری ضروری و نیاز امروز جهان معاصر است.»

استرس بحث‌های داغ

گهگاه وسط بحث‌ها، کات داده می‌شود و ناظر پخش شبکه چهار سیما مهمانان را به بحث درباره موضوع اصلی دعوت می‌کند. گفت‌وگو مسالمت‌آمیز به نظر می‌رسد و دانشجویان گرچه از پاسخ‌هایی که به پرسش‌ها‌یشان داده می‌شود راضی نیستند، اما کنترل بحث همچنان دست مجری، کارگردان و ناظر پخش برنامه است؛ چیزی که در شب‌های پیش باعث نگرانی گروه شده بود و بحث به اندازه‌ای داغ شد که یکی از مهمانان با ناراحتی جلسه و استودیو را ترک کرد. خاطره‌ای از شب‌های پیش که همه با خنده توأم با نگرانی از آن یاد می‌کنند و می‌گویند: «بحث است دیگر، همه چیز در آن ممکن است.» بیشتر پرسشگران این برنامه با انگیزه شخصی و مسائلی که نسبت به آن موضوع دارند وارد برنامه می‌شوند. همین است که برنامه از شکل نمایشی خارج شده و به نوعی فرصت برای پاسخگویی به هر آن چیزی می‌شود که پژوهشگر مدت‌ها با آن درگیر بوده است. در اصل توجه به مسائل بنیادی و ارتباط آن به مشکلات و معضلات روز شاید خلأیی باشد که امروزه در جامعه احساس شده و همه به‌دنبال رفع آن هستند.

راه‌هایی برای رسیدن

برنامه رهیافت بخش‌های متنوعی دارد. بخش‌هایی که شاید تا پیش از این در برنامه‌ای چالشی جایی برای فرم دادن به برنامه‌ و جذاب‌تر کردن آن نداشته است. بخش‌هایی چون موسیقی در اسلام و گرایش انسان‌ها به اسلام. آجرلو در این‌باره اضافه می‌کند: «به دیدار با افراد تازه مسلمان شده می‌رویم و از دلایل انتخاب آنها و چگونگی طی کردن مسیرشان تا گرویدن به دین اسلام می‌پرسیم. در این برنامه داستانک‌هایی نیز با فضاهای رازآمیز و ادبی گفته شده و نماآهنگ‌هایی در ارتباط با ماه رمضان و مضمون‌های دینی پخش می‌شود. در بخشی از نماآهنگ‌های این برنامه هم تلاش خواهیم کرد از موسیقی مسلمانان کشورهای مختلف و موسیقی مقامی و سنتی کشور خودمان استفاده کنیم. از طرفی نظرات بسیاری از اندیشمندان بزرگ دنیا را که درباره حضرت محمد(ص) سخن گفته‌اند در این برنامه پخش خواهیم کرد.» شاید نشستن پای برنامه‌های گفت‌وگو محور و چالشی جزو علایق هر کسی نباشد اما آنهایی که به برنامه‌های شبکه چهارسیما و این‌گونه برنامه‌ها علاقه‌مند هستند بی‌شک رهیافت را دیگرگونه خواهند دید؛ همان‌گونه که سازندگان آن معتقدند که دیگرگونه است.

برخلاف داخل استودیو که صدایی غیر از بحث مهمانان با هم شنیده نمی‌شود، در حیاط غلغله‌ای است. این مباحثه بعد از چند ساعت به پایان رسید؛ تادی، طراح دکور برای رفع نقایص، دکور را کنترل می‌کند و می‌گوید: «این دکور چون سفید است به مراقبت‌های بیشتری نیاز دارد. دلیل این رنگ هم صلح‌اندیشی پیامبر است. می‌خواستیم با این رنگ آرامش و صلح‌اندیشی و معنویت پیامبر را به تماشاگران منتقل کنیم.» همه مشغول آماده کردن صحنه برای گروه بعدی هستند. برنامه همچنان ادامه دارد و مهمانان دیگری در راه رسیدن به رهیافت‌هایی تازه‌اند. (زهرا رستگارمقدم/ ضمیمه قاب کوچک)