سیاست و هنر مقابل دوربین مستندسازان/ تولید مستندهایی درباره خسرو سینایی، پوران درخشنده و شهید آوینی

مجموعه‌های «یک فیلم، یک حقیقت»، «ما نیز روزگاری»، «یک لقمه نان» و «رادیو مستند» از جمله آثاری است که مرحله تولید را در این شبکه پشت سر می‌گذارد.

سینمای مستند کشورمان را پیشکسوتانی مجرب شکل داده و بتدریج بارور ساخته‌اند که برخی از علاقه‌مندان این آثار هم بدرستی آنها را نمی‌شناسند. معرفی این مستندسازان و تولید آثار مستند مرجع و قابل استفاده درباره این پیشکسوتان، ضرورت تولید مجموعه‌ای به نام «یک فیلم، یک حقیقت» را باعث شده است؛ مجموعه‌ای که بیشتر قسمت‌های آن آماده و به شبکه مستند تحویل شده و برخی از قسمت‌های آن مراحل تولید نهایی را پشت سر می‌‌گذارد.

مستند «یک فیلم، یک حقیقت» به تهیه‌کنندگی ناهید دل‌آگاه، با مشاوره و کارشناسی پدرام اکبری در 30 قسمت طراحی شده و بخش‌های پایانی 15 قسمت نخست آن در‌حال تدوین است. اکبری در این باره گفت: هر قسمت از مجموعه «یک فیلم یک حقیقت» به بازنمایی زندگی، آرا، اندیشه‌ها و آثار مستندسازان پیشکسوت اختصاص دارد و به طور طبیعی در گام نخست مستندسازان برتر و پیشگام‌تر را معرفی کرده‌ایم.

محمدرضا اصلانی، خسرو سینایی، ارد زند، فرهاد مهران‌فر، پوران درخشنده، فرشاد فدائیان، عباس‌تحویلدار، مصطفی رزاق کریمی و زنده‌یادان شهید آوینی و مرحوم ابراهیم اصغرزاده از مستندسازانی هستند که در مجموعه «یک فیلم، یک حقیقت» به آنها پرداخته شده است.

بر اساس توضیحات این کارشناس، هر کدام از بخش‌های این مجموعه مستند عنوان یا اسم خاصی دارد و توسط یک کارگردان ساخته شده است. وی درباره کارگردانان این مستندها گفت: کارگردان هریک از این مستندها با تعامل بین گروه تولید و مستندساز پیشکسوتی که فیلم درباره او ساخته می‌شده، انتخاب شده است. کارگردانان مستندهای مربوط به شهید آوینی و ابراهیم اصغرزاده که در قید حیات نیستند با همفکری گروه تهیه و حسن استقبال و سازندگان آنها انتخاب شده‌اند. به عنوان نمونه مستند ابراهیم اصغرزاده را دو مستندساز فعال کشورمان امید بنکدار و کیوان علی‌محمدی کارگردانی کرده‌اند. مستند خسرو سینایی را روناک جعفری به پیشنهاد خسرو سینایی ساخته است، سام کلانتری مستند مصطفی رزاق‌کریمی را ساخته و لیلا خلیل‌زاده مستند مربوط به محمدرضا اصلانی را کارگردانی کرده است.

این مستندساز تاکید کرد: بر این باوریم که مجموعه «یک فیلم یک حقیقت» می‌تواند به عنوان یک دایره‌المعارف مصور کوچک از مستندسازان پیشگام و صاحب‌نام کشورمان تلقی شود که در جای خود ادای دینی به این مستندسازان است و انتظار می‌رود به دانش، آگاهی و اطلاعات جوانان و دیگر علاقه‌مندان سینمای مستند کشورمان بیفزاید.

تهیه‌کننده مجموعه و اکبری امیدوارند پخش مجموعه مستند «یک فیلم، یک حقیقت» پایان دی ماه از شبکه مستند آغاز شود.

تاریخ سیاست در آثار مستند

یکی از مجموعه‌های مستند در حال تولید «ما نیز روزگاری» نام‌ دارد که بخش اول آن در 36 قسمت با موضوع زندگی و خاطرات عزت‌الله مطهری یا عزت شاهی پخش شد. سازندگان این مجموعه مستند این روزها سری دوم آن را بر اساس خاطرات محسن رفیق‌دوست می‌سازند. حاجعلی محمدی، تهیه‌کننده و کارگردان مستند «ما نیز روزگاری» درباره این مجموعه گفت: هر بار در این مستند به یکی از رجال سیاسی کشورمان می‌پردازیم. بعد از تهیه مستند عزت شاهی سراغ آقای عسکراولادی رفتیم تا بخش دوم «ما نیز روزگاری» را درباره ایشان بسازیم، اما اطرافیان ایشان ساخت مستند را با وجود اصرار ما به بعد از جراحی آقای عسکراولادی موکول کردند، اما نتیجه این شد که ایشان دار فانی را وداع گفت و ما برای همیشه از ساخت یک فیلم مستند با حضور خود ایشان محروم شده‌ایم.

این کارگردان درباره بخش دوم مستند «ما نیز روزگاری» که به زندگی و مبارزات محسن رفیق‌دوست اختصاص دارد، توضیح داد: علاوه بر ذکر خاطرات آقای رفیق‌دوست، بخش‌هایی از زندگی ایشان را بازسازی کرده‌ایم؛ به این منظور چند بازیگر کودکی، نوجوانی و جوانی ایشان را بازی کرده‌اند و این تصاویر در کنار تصاویر آرشیوی مورد استفاده قرار گرفته است. تولید این بخش از مجموعه ما نیز روزگاری به پایان رسیده و از اول بهمن به مخاطبان شبکه مستند ارائه می‌شود.

به گفته محمدی، ساخت بخش‌های بعدی این مجموعه مستند نیز آغاز شده و به این منظور مذاکراتی با سیدرضا نیری و مهدی غیوران صورت گرفته است. این کارگردان تاکید کرد: آقای غیوران حال چندان مساعدی ندارند اما امیدوارم بتوانیم هر چه زودتر ساخت مستندی درباره ایشان را آغاز کنیم چرا که همسر آقای غیوران نیز در کنار ایشان سال‌ها مبارزه کرده و هر دو بزرگوار گفتنی‌های زیادی دارند که بخشی از تاریخ کشورمان را روایت می‌کنند.

«یک لقمه نون» نصف شد

سری جدید مستند «یک لقمه نون» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی امیرحسین خلیل‌زاده در شبکه مستند تولید می‌شود و مانند سری قبل به صاحبان مشاغل مختلف می‌پردازد.خلیل‌زاده درباره روند تولید این مجموعه گفت: بعد از پخش سری اول که با استقبال مخاطبان و مدیران شبکه مستند مواجه شد، تصمیم گرفتیم سری دوم آن را با ساختاری متفاوت در 50 قسمت تولید کنیم.

به گفته خلیل‌زاده‌، تاکنون تصویربرداری 25 قسمت از این مجموعه در سمنان، دامغان، مهاباد، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، تهران و ساوه به پایان رسیده و گروه برای ضبط برخی از قسمت‌ها به روستاهای ابهر، شبستر و ساوه نیز سفر کرده است.

وی درباره تفاوت سری جدید «یک لقمه نون» با سری قبل گفت: این مجموعه نیز مانند قسمت قبل سعی در به تصویر کشیدن زندگی انسان‌هایی دارد که تحت هر شرایطی به دنبال کسب روزی حلال هستند اما در سری جدید سعی کردیم به مشاغلی بپردازیم که بیشتر به زندگی مردم و بخصوص نسل جوان نزدیک است. ما در هر قسمت به حفظ تنوع شغلی و سن و سال افراد توجه می‌کنیم تا بتوانیم تصویری درست از مردم سرزمینمان ارائه کنیم. ضمن این‌که سری قبلی مجموعه گزارشی ساخته شده بود و این بار سراغ ساخت مستند محض و پرتره رفته‌ایم. در این مستند به افرادی با مشاغل مختلف پرداخته‌ایم که گستره‌ای از پروفسور جراح تا کارگر کوره پزخانه را شامل می‌شود.

محمدامین مهتدی و امیرحسین خلیل‌زاده تهیه‌کنندگی این مجموعه مستند را بر عهده دارند. تصویربرداری آن برعهده سید محسن کولکو و حسن کمالی است. تدوین مجموعه را محسن محمدی برعهده دارد و مجری طرح نیز موسسه فرهنگی سابقون است.خلیل‌زاده ابراز امیدواری کرد «یک لقمه نون» زمستان امسال از شبکه مستند پخش شود.

«رادیو مستند» در تلویزیون

یکی از آثار در حال تولید در شبکه مستند «رادیو مستند» نام دارد که در 26 قسمت تولید می‌شود و مستنداتی از بهترین و تاثیرگذارترین برنامه‌های رادیویی را ثبت و ارائه می‌کند.

برنامه «رادیو مستند» به سراغ پشت صحنه بهترین و تاثیرگذارترین برنامه‌های رادیویی می‌رود و از مراحل تولید این برنامه‌ها در شبکه‌های مطرح رادیویی مستندی تصویری ارائه می‌کند. محمدعلی شیرزادی تهیه‌کننده و کارگردان این مجموعه درباره بخش‌های مختلف آن گفت: در این برنامه سراغ برنامه‌های مطرح رادیو می‌رویم، با برنامه‌سازان و گویندگان مولف شبکه‌های رادیویی گفت‌وگو می‌کنیم و لحظاتی از برنامه‌های پرمخاطب رادیو را به تصویر می‌کشیم.

وی افزود: در تدارک هستیم تا موسیقی بین برنامه‌ها را نیز با ساخت نما‌آهنگی با حضور خوانندگان مطرح کشور بسازیم و از اجرای زنده آنها در استودیو تصاویر جذابی به مخاطبان این مستند ارائه کنیم.

رضا ریوندی، مصطفی فریدونی و محمدعلی بهبهانی تصویربرداری این مجموعه مستند را برعهده دارند، محسن عبدلی دستیار تهیه، محمدرضا فدایی تدوینگر و بیژن حیدری به عنوان صدابردار با این برنامه همکاری دارند. تولید مجموعه رادیو مستند به نیمه رسیده و از اول بهمن از شبکه مستند به نمایش در می‌آید.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون