سریال امام علی(ع)؛ همچنان جذاب و ماندگار

یکی از شاخص ترین این آثار،مجموعه تلویزیونی امام علی(ع)ساخته داود میرباقری است که این روزها از شبکه آیفیلم شاهد پخش مجدد آن هستیم،هنوز پس از گذشت نزدیک به دو دهه از ساخت آن همچنان باطراوت جلوه می کند.
مجموعه یاد شده که در زمان خود از جمله پروژه های پرهزینه و سنگین به حساب می آمد،داستان زندگی بزرگمردی است که در فرهنگ شیعی از ارج و قرب والایی برخوردار بوده و جایگاه رفیعی نزد آنان دارد.
انتخاب امام علی(ع) توسط رسول الله(ص) به عنوان نایب و پیشوای مسلمین پس از خود نیز در این امر نقش به سزایی داشته و همه اینها سبب شده تا ایرانیان علاقه ویژه ای به حضرت امیر داشته باشند.همین امر کار میرباقری را به عنوان خالق اثر هنگام ساخت مجموعه فوق سخت کرده و حساسیت ها را افزایش داده است که خوشبختانه به نتیجه درخشان و درخورتوجهی هم ختم شده است.
وی برای ساخت اثری در خور نام حضرت،نخست فیلمنامه ای با تکیه بر مستندات تاریخی فراهم آورده که بسیار به تاریخ اسلام وفادار بوده و دخل و تصرفی در آن جز مواردی بسیار جزئی صورت نداده است.
نکته مهمی که در آثار داود میرباقری به چشم می خورد،بهره گیری از زبان محاوره برای شخصیت های تاریخی است بی آنکه به جایگاه و منزلت تاریخی و دینی آنان خدشه ای وارد شود.درست برخلاف لحن کتابی شخصیت ها در نمونه های مشابه مذهبی که روان بودن را از گفتگوها تا حدود زیادی گرفته است.
در این میان میرباقری برای هریک از دو قطب مثبت و منفی کار،دیالوگ های متفاوتی را به رشته تحریر درآورده که کاملا از درونیات آنان سرچشمه می گیرد.برای مثال می توان به دیالوگ های کوبنده و طوفانی جندب در قسمت نخست اشاره کرد که با توجه به قرار داشتن او در صف یاران امیرالمومنین علی(ع)،جذاب و کاملا باورپذیر به نظر می رسد.
در ادامه باید به مهمترین بخش در فیلمنامه نویسی به خصوص مجموعه ای از جنس مجموعه فوق،یعنی شخصیت پردازی اشاره کرد که ذره ای تزلزل در آن می توانست به افت کیفی وحشتناک کار منتهی شود که خوشبختانه شاهد چنین اتفاقی نبوده ایم.
میرباقری با بهره گیری از منابع مستند تاریخی شخصیت های جاندار و محکمی را خلق کرده که هریک در جایگاه خود نقش مهمی در پیشبرد داستان دارند.در حقیقت میرباقری در مقام خالق اثر توجه ویژه ای به کوتاهی و بلندی نقش ها نکرده و شخصیت پردازی را حتی در رابطه با شخصیت های فرعی نیز مدنظر قرار داده است.
هریک از شخصیت های اصلی کار دارای شناسنامه و هویت مستقلی بوده و ریزه کاری های بسیاری در پرداخت آنها به کار رفته که ماندگاری شان را رقم زده است.
خلق بسیاری از شخصیت های یاد شده همچون:مالک اشتر،عمار و ...به واسطه مقام والایی که نزد مخاطبان شیعه دارند،کار بسیار دشواری بوده که میرباقری به خوبی از عهده آن برآمده و تصویری شفاف و بسیار نزدیک به واقعیت از آنها ارائه کرده است.
با توجه به ممنوعیت نمایش تصویر چهره امام علی(ع)می بایست هریک از یاران حضرت بخشی از وجود مبارک ایشان را به تصویر بکشند که کاراکتر مالک اشتر به بهترین نحو از عهده انجام آن برآمده است.به ویژه شجاعت و دلیری او که در بخش های مربوط به جنگ های حضرت،به خوبی به تصویر کشیده شده است.
از سوی دیگر شخصیت های فرعتی تری در قطب مثبت داستان حضور دارند که هریک وزنه ای برای کل کار به حساب آمده و سنگینی کفه ترازو را به این سمت پایین آورده اند که برای نمونه می توان به شخصیت هایی همچون:محمد بن ابوبکر،جندب ازدی،عبدالله بن مسعود،ابوذر و ...اشاره کرد.
اما میرباقری از پرداختن به قطب منفی داستان نیز غافل نبوده و برخی شخصیت های سیاه و منفور تاریخ همچون:معاویه،عمروعاص،ابوسفیان،ولید و ابن ملجم را به بهترین شکل به تصویر کشیده و تصویری نزدیک به حقیقت را از آنان خلق کرده است.در این بین دوتای اول فوق العاده از کار درآمده و جبهه شر را به باورپذیرترین شکل ممکن به تصویر کشیده اند.
داود میرباقری با توجه به محدودیت منابع مالی هنگام تولید مجموعه یاد شده،فوق العاده عمل کرده و حداکثر بهره را از توان روحی و فیزیکی گروهش که به عشق امیرالمونین علی(ع)بسیاری از سختی های کار را تحمل کرده اند،گرفته است.
صحنه های جنگ امام(ع) و یارانش با سپاهیان معاویه،با توجه به تنگناهای مالی،خوب و آبرومند از کار درآمده و روح سلحشوری در آن موج می زند.
استفاده از نگاتیو با توجه به هزینه بر بودن و نیز نیاز به نورپردازی بیشتر،از دیگر نکات مثبت مجموعه فوق است که تصاویر بهتر و باکیفیت تری را به یادگار گذاشته است که هنر مازیار پرتو در کیفیت والای آن بی تاثیر نبوده است.
میرباقری در انتخاب بازیگرانش نیز عالی عمل کرده و لشگری از بهترین های چند نسل از بازیگران ایران را برای ایفای نقش ها انتخاب کرده است.
داریوش ارجمند برای نقش مالک اشتر و سعید نیکپور برای نقش عمار یاسر در کنار عنایت شفیعی،جمشید مشایخی و پرویز پرستویی،نیروی فوق العاده ای به جبهه خیر کار بخشیده و در طرف دیگر با قرار دادن مهدی فتحی،بهزاد فراهانی،محمدرضا شریفی نیا و ویشکا آسایش،تعادل مناسبی را میان این دو قطب برقرار کرده و جذابیت های دراماتیک آن را افزایش داده است.

منبع: محمد جلیلوند/ ایرنا