بوی خون از کنسولگری عربستان

روز گذشته خبرگزاری رویترز تایید کرد جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسیده است. حتی بعضی منابع خبری از کشف جسد این روزنامه‌نگار در یکی از مناطق استانبول خبر دادند اما هنوز این خبر تایید نشده است. گزارش‌های اولیه پلیس ترکیه نیز حاکی بود که خاشقجی در داخل کنسولگری عربستان به قتل رسیده است. خبرگزاری رویترز با انتشار این خبر به نقل از منابع آگاه نوشت این روزنامه‌نگار ترور‌شده و جسدش از کنسولگری به بیرون منتقل شده است. پلیس ترکیه گفته است این قتل با برنامه‌ریزی قبلی صورت گرفته است. با این حال کنسولگری عربستان سعودی در استانبول حضور خاشقجی در کنسولگری را تکذیب کرده و دولت عربستان نیز با تکذیب خبرهای موجود می‌گوید مشغول تحقیق در‌باره سرنوشت خاشقجی است. یاسین اکتای، مشاور رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه در واکنش به این اقدام گفت: «آنچه علیه خاشقجی صورت گرفته، جنایت است.»

در همین حال حساب کاربری «زندانیان عقیده» که به اخبار و مسائل بازداشت‌شدگان عقیده و آزادی بیان در عربستان می‌پردازد، در اخباری گفت: این روزنامه‌نگار سعودی قبل از کشته شدن شکنجه و جسدش تکه تکه شده است.

روزنامه نیویورک تایمز نیز با تایید این خبر نوشت: رئیس «انجمن رسانه‌های عربی» ترکیه و دوست خاشقجی می‌گوید مقام‌های ترکیه تکه‌تکه شدن جسد او را تایید کرده‌اند. حتی «مجتهد» فعال توییتری سعودی در پیامی نوشت: خاشقجی شکنجه و سپس به قتل رسیده و تصاویر وی برای محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان ارسال شده است. منابع امنیتی ترکیه همچنین از ورود 15 سعودی به استانبول با دو فروند هواپیما خبر دادند که همزمان با حضور خاشقجی در کنسولگری، خود را به آنجا رساندند، این مسؤولان بعداً به کشورهایی که از آن آمده بودند، برگشتند. به همین دلیل برخی منابع این 15 نفر را عوامل اصلی شکنجه و قتل جمال خاشقجی می‌دانند. جمال خاشقجی از منتقدان محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بود که بعد از ظهر سه‌شنبه هفته گذشته (۱۰مهر)، بعد از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول ناپدید شد.

انگشت اتهام به سوی بن سلمان

روزنامه واشنگتن پست درباره انتشار اخباری درباره مرگ خاشقجی نوشت «در صورت اثبات این اخبار، آن به منزله اقدامی وحشیانه است.» سازمان عفو بین‌الملل نیز در این باره اعلام کرد، ترور خاشقجی اشاره وحشتناکی است و نشان می‌دهد جان منتقدان حتی در خارج از عربستان نیز در خطر است. سازمان خبرنگاران بدون مرز نیز کشته شدن خاشقجی را امری وحشتناک و اتفاقی غیرقابل قبول در آزادی مطبوعات توصیف کرد. تعداد زیادی از کاربران در فضای مجازی نیز به قتل خاشقجی واکنش نشان دادند و آن را در راستای سیاست آشکار محمد بن سلمان برای سرکوب منتقدان و مخالفان در هر نقطه و هر مکانی دانستند. آنها با ایجاد هشتک «#السعودیه_تغتال_جمال_خاشقجی(عربستان عامل قتل خاشقجی) نوشتند: جای هیچ شکی نیست که خاشقجی داخل کنسولگری سعودی به‌قتل رسیده است. در همین حال خدیجه چنگیز نامزد خاشقجی روز گذشته در اولین واکنش خود به قتل این روزنامه‌نگار سعودی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: جمال کشته نشده است، من باور نمی‌کنم که او کشته شده باشد. وی ترکیه‌ای الاصل است و خاشقجی برای ثبت مدارک ازدواج خود با او به کنسولگری سعودی در استانبول رفته بود. همزمان با معمای قتل جمال خاشقجی روز گذشته در خبری اعلام شد یک نویسنده دیگر عربستانی مقیم ترکیه نیز تهدید به ربوده شدن و مرگ شده است.فعالان حقوقی و مخالفان سعودی می‌گویند اینها نشان می‌دهد ولیعهد عربستان اقدام به پاکسازی گسترده مخالفان خود در خارج کرده است. یحیی عسیری دراین‌باره می‌ گوید: این اقدامات نشان‌دهنده یک سیستم وحشیانه رعب‌آور در داخل عربستان است. وی همچنین اضافه کرد اینها نشان می‌دهد اوضاع در عربستان به مرحله خطرناکی رسیده است.

محمد بن سلمان از تابستان سال گذشته سیاست مشت آهنین را در قبال شاهزادگان، فعالان حقوقی و اجتماعی، چهره‌های دانشگاهی و مبلغان این کشور در پیش گرفت. پس از روی کار آمدن او تا کنون 60 روحانی و مبلغ دینی، 50 استاد دانشگاه، ده وکیل، 20 فعال حقوقی، 25 خبرنگار و فعال رسانه‌ای، 60 دارنده مدرک دکترا و 40 نویسنده به زندان افتاده‌اند.

کریس مورفی، عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در واکنش به خبر کشته شدن جمال خاشقجی گفت: اگر خبر کشته شدن خاشقجی راست باشد باید روابط‌مان را با ریاض قطع کنیم. وی گفت: عربستان باید فورا توضیح بدهد چه بر سر خاشقجی آمده است. از آنجا که خاشقجی ارتباط نزدیکی با رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه داشت انتظار می‌رود به‌زودی اردوغان در این‌باره سخنرانی کند. همچنین ناظران بر این باورند اگر قتل خاشقجی تایید شود این اتفاق می‌تواند تاثیری منفی بر روابط نه چندان گرم بین آنکارا و ریاض بگذارد.

خاشقجی در یک نگاه

جمال خاشقجی (59 ساله)، متولد 1958 میلادی در مدینه منوره بود. او یکی از مشهورترین فعالان رسانه‌ای سعودی بود که مدتی به‌عنوان سردبیر روزنامه رسمی الوطن سعودی و شبکه ماهواره‌ای العرب الاخباریه فعالیت می‌کرد، وی که فارغ‌التحصیل دانشگاه ایندیانا در آمریکا بود، در ابتدای فعالیت رسانه‌ای خود در روزنامه سعودی گزت کار می‌کرد و برای برخی روزنامه‌های عربی و هفته‌نامه‌ها مطلب می‌نوشت. روزنامه الحیات ستونی هفتگی را که به وی اختصاص داده بود اما یک سال پیش در پی انتقادهایش از محمد بن سلمان این ستون را از او گرفت. خاشقجی مدتی به‌عنوان مشاور رسانه‌ای ترکی فیصل و بعدها شاهزاده ولید بن طلال فعالیت کرد. از جمله تألیفات خاشقجی عبارتند از: «عربستان سعودی پس از 11 سپتامبر»، «بهار عربی، زمانه اخوان» و «اشغال بازار سعودی». وی نه تنها منتقد حکومت سعودی که یکی از مخالفان جدی عادی‌سازی روابط رژیم سعودی ــ رژیم صهیونیستی بود.

خاشقجی به‌خاطر مصاحبه‌هایش با اسامه بن‌لادن، رهبری سابق القاعده بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۵ معروف شد. گفته می‌شود خاشقجی در یکی از آخرین توییت‌های خود به مساله فلسطین پرداخته و نوشته بود: من لندن را ترک می‌کنم در حالی که فکر فلسطین را در سر می‌پرورانم.

خاشقجی همچنین تصریح کرده بود: به‌رغم وجود قدرت لابی اسرائیل که هرگونه همبستگی با فلسطین را محدود کرده‌است، همچنان صدای فلسطین در اینجا بلند است.

علی باقری

بین الملل