رمزگشایی از قدیمی‌ترین طومار

پژوهشگران دانشگاه کنتاکی موفق به رمزگشایی طومار سوخته اِن‌ـ‌گِدی شدند. این طومار باستانی یکی از مجموعه طومارهای بحرالمیت دانسته می‌شود که بخشی از کتاب مقدس عِبری را در خود جای داده است.

طومار اِن‌ـ‌گِدی در سال 1349/ 1970 در سواحل غربی بحرالمیت در داخل صندوقچه مقدس یک کنیسه کشف شد. این طومار را نباید با طومارهای بحرالمیت که چوپانی جوان در سال 1326/ 1947 در غارهای حوالی قُمران در بیابان یهودیه یافت، اشتباه گرفت. به طور کلی، به طومارهای باستانی یافت‌شده در این محل، عنوان طومار بحرالمیت اطلاق می‌شود. طومار اِن‌ـ‌گِدی به مدت 40 سال پس از کشف، به دلیل سوختگی زیاد و آسیب‌پذیری شدید در برابر هر گونه لمس، مورد بررسی قرار نگرفت و فقط به همان شکل نگهداری شد.

با توجه به این که گشودن طومار سوخته اِن‌ـ‌گِدی به شکل دستی به طور حتم موجب تخریب این نسخه خطی می‌شده است، پژوهشگران از روشی موسوم به «گشودن مجازی» کمک گرفتند. این روش را دکتر بِرِنت سیلز طراحی کرد. وی علاقه‌مند بود طومارهای سوخته یافت شده در شهر هرکولانیوم ایتالیا را بخواند و به همین دلیل، 13 سال اخیر را به طراحی روشی کاربردی برای گشودن مجازی طومارهای سوخته اختصاص داد. در روش‌هایی از جمله سی‌تی اسکن، حروف به شکل درهم آمیخته نشان داده می‌شوند و خوانایی ندارند. دکتر سیلز دریافت چنانچه ابتدا سطح طومار را بازسازی کرده و سپس حروف را در محل صحیح جاسازی کند، متن نگاشته شده در طومار خواناتر خواهد بود.

در روش گشودن مجازی، سطح طومارهای باستانی به شکل شبکه‌ای از مثلث‌های کوچک مدل‌سازی می‌شوند. سپس، اندازه هر مثلث با نرم‌افزارهای رایانه‌ای طوری تغییر داده می‌شود که ابعاد سطح مجازی با ساختار درونی طومار مطابقت کند. در مرحله‌ بعد، حروف ردیابی شده از روی بقایای جوهر در محل صحیح جاگذاری می‌شوند و در نهایت، از ساختار سه بعدی به دست آمده یک تصویر دوبعدی مسطح تهیه می‌شود که متن آن از خوانایی کافی برخوردار است.

رمزگشایی متن طومار اِن‌ـ‌گِدی نشان داد شامل بخش ابتدایی کتاب «لاویان» است. لاویان، سومین کتاب از کتب پنجگانه عهد عتیق به شمار می‌رود. متن این طومار از دو ستون 35 خطی تشکیل شده است. هر خط دارای 33 تا 34 حرف است، اما در هیچ یک از خطوط حروف صدادار یافت نمی‌شود. بر همین اساس، پژوهشگران معتقدند این طومار پیش از سال 900 میلادی نگاشته شده است. در روش سن‌یابی رادیوکربن مشخص شد طومار اِن‌ـ‌گِدی به قرن سوم یا چهارم میلادی تعلق دارد، این در حالی است که بررسی دستخط تاریخی این طومار نشان می‌دهد به قرن اول یا دوم میلادی متعلق است.

طومار اِن‌ـ‌گِدی اکنون به عنوان قدیمی‌ترین نسخه رونویسی شده دو فصل آغازین لاویان شناخته می‌شود. قدیمی‌ترین نسخه کتب عهد عتیق که پیشتر کشف شد به قرن هشتم میلادی تعلق دارد. پژوهشگران امیدوارند با مطالعه دقیق‌تر طومار رمزگشایی شده به چگونگی تکامل کتب عهد جدید مسیحیان پی ببرند. افزون بر این، روش گشودن مجازی از این پس در مطالعه طومارهای سوخته‌ای که به دلیل شکنندگی زیاد تا امروز دست نخورده باقی مانده‌اند، کاربرد بسزایی خواهد داشت.

منبع: نیویورک‌تایمز

مترجم: صدف دژآلود

جام‌جم