انتقال پایتخت؛ کارشناسان مخالف مردم موافق

بنابراین، کارشناسان برنامه مناظره نیز با توجه به اهمیت ماجرا موضوع برنامه روز گذشته خود را به طرح انتقال پایتخت اختصاص داده و با دعوت از کارشناسان و نظرسنجی از شهروندان با طرح این پرسش که آیا با طرح انتقال پایتخت موافقید، این طرح را از زوایای مختلف بررسی کردند. البته 65 درصد شهروندان به‌انتقال پایتخت رای دادند.

اما نکته اینجاست که مخالفان این طرح به هزینه بالا و مغایرت آن با اصل 75 قانون اساسی اشاره کرده و برخی نیز آن را خیالی نامیده و معتقدند مشکل مدیریتی اگر برطرف شود، می‌توان اوضاع تهران را ساماندهی کرد. اما در مقابل، موافقان این طرح نیز به خطراتی مانند زلزله، آلودگی هوا و ترافیک اشاره می‌کنند و می‌گویند هر سال آلودگی هوا و ترافیک هزینه بیشتری به کشور تحمیل می‌کند. این در حالی است که موافقان این طرح ادعا می‌کنند 50 کشور با موفقیت پایتخت خود را تغییر داده‌اند.

در این برنامه نمایندگان مجلس، سخنگوی وزارت کشور، دبیر شورای‌عالی معماری و شهرسازی کشور و عضو هیات مدیره انجمن ژئوفیزیک ایران حضور داشتند.

در ابتدای برنامه مناظره ابوالفضل ابوترابی، طراح طرح انتقال پایتخت و نماینده مجلس پشت تریبون رفت و گفت: از سال 1340 شعاع و مرز اطراف تهران مشخص شد، اما این طرح با شکست روبه‌رو شد، زیرا روستاها تبدیل به شهر و شهرها به کلانشهرها تبدیل شدند، یعنی مشکلی جدید به مشکلات اضافه شد. ابوترابی با اشاره به شورایی متشکل از 14 نفر که رئیس‌جمهور ریاست آن را به‌عهده دارد و قرار است اعضای آن در مدت دو سال هزینه و مکان جدید پایتخت را شناسایی کنند، افزود: در این طرح به سه مولفه ساماندهی تهران، تمرکززدایی از تهران و انتقال پایتخت اداری و سیاسی پرداخته شده است، این در حالی است که به جدی گرفتن دولت الکترونیک و توسعه آن، خروج پادگان‌ها و مراکز علمی به محل‌های کمتر توسعه‌یافته و جدی گرفتن آمایش سرزمین نیز پرداخته شده است.

هدف مشخص نیست

حسین‌علی امیری، سخنگوی وزارت کشور که از مخالفان انتقال پایتخت است، با تاکید بر این‌که باید از طراحان این طرح پرسید که هدفشان از این طرح چیست، اظهار کرد: اکنون ما بحران آب داریم و مشکلات شهر تهران مانند آلودگی هوا و ترافیک بسیار عریان است. وی یادآور شد: باید از وضع موجود خارج شد، اما به عنوان مخالف می‌گویم این طرح از جهت حقوقی ایرادهایی دارد. به گفته امیری، اجرای این طرح حدود 30 تا صدهزار میلیارد تومان هزینه دارد.

جواد جهانگیرزاده، نماینده مجلس نیز یکی دیگر از مخالفان طرح انتقال پایتخت است. او با تاکید بر این‌که طرح انتقال پایتخت با اصل 75 قانون اساسی مغایرت دارد و هزینه‌های بسیاری را به کشور تحمیل می‌کند، ابراز کرد: این طرح مخالف آیین‌نامه داخلی مجلس است. ما مخالف ساماندهی پایتخت نیستیم، اما این‌که صرفا به انتقال پایتخت فکر کنیم، بدون ملاحظات درست نیست. مخالفان این طرح بر این باورند که با انتقال پایتخت، مشکلات جمعیت 12 میلیونی تهران حل نمی‌شود، بلکه مشکل از جایی به جای دیگر منتقل می‌شود.

هزینه؛ در حد چای و قند

ابوترابی در مقابل هزینه‌بر بودن این طرح تاکید کرد: ظرف دو‌سال قرار است شورای مربوط همه نکات را بررسی کند. ما از تجربه کشورهای موفق استفاده می‌کنیم، شورا هزینه‌بر نیست، هزینه این شورا یک چایی و یک حبه قند است هزینه دیگری ندارد! وی در خصوص این‌که پول این طرح از کجا تامین می‌شود، عنوان کرد: باید مسائلی فرعی مانند ساخت استخر و مجموعه ورزشی را کنار گذاشت و به این ماجرا پرداخت، زیرا بسیاری از طرح‌ها مانند سالاد در کنار غذا هستند.

طراح طرح انتقال پایتخت ادامه داد: در راستای پدافند غیرعامل باید جایگزین برای تهران داشته باشیم، به عنوان مثال زلزله در هائیتی سبب سقوط دولت شد. به گفته ابوترابی باید خطرات احتمال حمله نظامی و نافرمانی مدنی را نیز در نظر گرفت. جهانگیرزاده در پاسخ عنوان کرد: باید پرسید به لحاظ مالی هزینه‌ها از کجا تامین می‌شود، در سال 68 گفتند عملی‌کردن این طرح شش برابر بودجه عمومی دولت یعنی 78 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت، ما 4000 طرح نیمه‌تمام مانند مصلای تهران داریم، درست نیست که پول دیگر شهرها را برای تهران هزینه کنیم.

پیروز حناچی، دبیر شواری عالی معماری و شهرسازی کشور نیز به عنوان یکی از مخالفان این طرح سخن گفت: او با تاکید براین‌که بسیاری از مشکلات ما مشکل مدیریتی است، ابراز کرد: 8000 خودروی آلاینده در سه شیفت تهران را آلوده می‌کنند و باید به جای گسترش اتوبان‌ها توسعه حمل و نقل عمومی در اولویت قرار بگیرد. وی اظهار کرد: بین سال‌های 82 تاکنون تهران از 32 شهرداری و 12 فرمانداری و یک استان تبدیل به شهری با 58شهرداری، 18 فرمانداری و دو استان شده است. من طرح انتقال پایتخت را رد نمی‌کنم، اما تا زمانی که پروسه مدیریت شهری نقص دارد، طرح انتقال پایتخت پاسخ نمی‌دهد.

نباید از زلزله فرار کرد

دبیر شواری عالی معماری و شهرسازی کشور با بیان این‌که بیشتر مناطق قابل زیست در کشور در معرض خطر زلزله قرار دارند، گفت: ما باید یاد بگیریم با زلزله زندگی کنیم نه از آن فرار کنیم. این درحالی است که اکنون در شهر تهران تراکم جمعیت در محدوده گسل‌ها بالاست به همین دلیل باید روش مدیریت شهری را بهبود بخشید.

مهدی زارع، عضو هیات مدیره انجمن ژئوفیزیک ایران که از موافقان طرح انتقال پایتخت در برنامه مناظره بود، با بیان این‌که هر سال حدود 120 هزار نفر به جمعیت پایتخت اضافه می‌شود، بیان کرد: تهران 218 سال پایتخت بوده و اولین زلزله ثبت شده تاریخی در ری بوده است و می‌توان گفت تاکنون ری چهار بار خراب شده است. این درحالی است که در همه جای ایران ریسک زلزله یکسان نیست. وی با اشاره به این‌که تراکم جمعیت در استان تهران 12 میلیون و 600 هزار نفر است، تاکید کرد: به طور متوسط هر 200 سال زلزله بزرگی در محدوده پایتخت رخ می‌دهد و به‌نظر می‌آید حدود 60 درصد جمعیت تهران در ریسک بالای زلزله زندگی می‌کنند. اگر سیاست‌های کلان تغییر کند می‌توان مانع افزایش جمعیت تهران شد.

طرحی که هنوز خام است

به نظر می‌رسد با توجه به طرح‌های نیمه‌کاره زیادی که در کشور وجود دارد، مسئولان باید ابتدا هزینه‌های انتقال پایتخت را مشخص کنند، زیرا اختصاص دادن اعتباراتی که باید برای رفاه شهروندان هزینه شود به چنین طرح‌هایی از سوی هیچ کس پذیرفته نیست، علاوه بر این شرایط اقتصادی کشور اجازه چنین کاری را نیز نمی‌دهد، این درحالی است که چنانچه پایتخت فعلی کشور منتقل شود امکانات و جمعیت این شهر به جا خواهد ماند و فقط توجه مسئولان به آن کمتر می‌شود و این ماجرا سبب بروز مشکلات بیشتر برای ساکنان این شهر خواهد شد.

افزون بر این می‌توان با تغییر سیاست‌های کلان کشور سبب توزیع عادلانه ثروت و امکانات در تمام نقاط کشور شد. همچنین باید هشدار داد که اکنون بسیاری از مشکلات پایتخت مانند آلودگی هوا و ترافیک محصول مدیریت اشتباه شهر است، زیرا اگر تمام مسئولان برای رفع مشکلات تهران با یکدیگر همکاری کنند، یعنی مسئولان صنایع خودروهای استاندارد تولید کنند، مسئولان وزارت نفت سوخت استاندارد در اختیار بازار قرار دهند و از طرفی مدیران شهری تمرکز بیشتری روی گسترش امکانات حمل و نقل عمومی داشته باشند، می‌توان بسیاری از مشکلات تهران و کلانشهرها را برطرف کرد. بر این اساس صحبت از طرحی که هنوز کلیات آن مشخص نیست و ابعاد و هزینه‌های آن هنوز کارشناسی نشده است، نتیجه‌ای جز افزایش دغدغه‌های شهروندان و گل‌آلود شدن آب برای برخی سودجویان نتیجه دیگری ندارد.