آتش زیرپوست جنگل می‌خزد

تصاویر دست‌های خالی مردمی که برای کمک به مهار آتش به ارتفاعات آمده بودند هم هنوز تصاویری زنده در ذهن‌هاست؛ جدال سطل‌ها و دبه‌های کوچک آب با خطوط پیش‌ رونده آتش، ‌در افتادن کفش‌ها و پوتین‌های سربازان و نیروهای امدادی با شعله‌های پرحرارت و هلی‌کوپترهایی که حضورشان در آسمان دودآلود جنگل فقط قوت قلبی برای مردم ترسیده از آتش بود بدون آن که سبدهای پرآب آویزان از آنها گوشه‌ای از آتش جنگل را حتی برای لحظه‌ای خفه کند.

روزهای پر التهاب آتش‌سوزی در جنگل‌های استان گلستان به اولین سالگردشان نزدیکند (آبان 89)‌، اما هنوز عرصه‌های جنگلی این استان مستعد سوختن است و البته جنگل‌های زاگرس. با وجود این یگان حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور هنوز برای پول و امکانات چانه می‌زند. سرهنگ تقی ایروانی فرمانده این یگان که به مردم اطمینان می‌دهد حتی یک مورد آتش‌سوزی در جنگل و مرتع وجود ندارد که نیروهای یگان بی‌توجه از کنارش بگذرند و حتی با دست خالی برای مهارش نروند، فرماندهی است که نگاهش به دو طرح معطل مانده در مجلس است. او در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که اگر طرح پیشگیری و اطفای حریق جنگل‌ها و طرح تجهیز ناوگان اطفای حریق تصویب شود و بودجه 800 میلیارد تومانی‌اش در اختیار یگان قرار بگیرد خیال همه از بابت آتش‌سوزی‌های جنگل آسوده می‌شود.

یگان حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور البته هنوز امکانات پروازی ندارد و موضوع خرید هواپیماهای مخصوص اطفای حریق از کانادا همچنان بلاتکلیف است چون تا بودجه‌ای در مجلس تصویب نشود هیچ هواپیمایی نیز خریده نمی‌شود. البته سرهنگ ایروانی، یگان تحت فرمانش را چندان دست خالی هم نمی‌داند. او در مصاحبه با ما می‌گوید: آتش‌سوزی‌های سال گذشته که سبب شد کشور وضعیتی التهابی و نگران‌کننده به خود بگیرد ما را به این سمت برد که به دنبال راهکارهای مناسب برای زمان‌های بحرانی باشیم هرچند که معتقدم پول و امکاناتی که ما در اختیار داریم مناسب شرایط بحرانی نیست و اگر دوباره اتفاقی مثل آتش‌سوزی گلستان تکرار شود همه مسوولان اجرایی باید احساس خطر کنند و پای کار بیایند.

ایروانی توضیح می‌دهد: ما امسال برای پیشگیری و کنترل آتش‌سوزی‌های غرب کشور، مرکز اطفای حریق در کرمانشاه را ایجاد کرده‌ایم و پایگاه‌های فرعی آن در کردستان، ایلام، لرستان و چهارمحال و بختیاری را نیز راه‌انداخته‌ایم و کار را به جایی رسانده‌ایم که می‌توانم با اطمینان بگویم به توفیقی 50 درصدی در این نقاط رسیده‌ایم.

همچنین در کلاک، مینودشت، علی‌آباد، ناهارخوران و گرگان در نزدیک‌ترین محل به کانون‌های آتش‌سوزی، پایگاه اطفای حریق ایجاد کرده‌ایم و ساری و نوشهر و رودبار را نیز برای ایجاد پایگاه‌های فرعی در نظر گرفته‌ایم ضمن آن که برای 3 ماهه پاییز روی استان‌های شمالی متمرکز شده‌ایم و در گلستان 2200 نیرو را در گروه‌های مختلف دسته‌بندی کرده‌ایم تا در مواقع بحرانی در محل حاضر شوند هرچند که باز هم این شرایط توقع من را برآورده نمی‌کند و هنوز خودم را بابت آتش‌سوزی‌های گلستان سرزنش می‌کنم.

فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع البته در حالی وضعیت و امکانات موجود در کشور (در موضوع آتش‌سوزی‌ها)‌ را تلفیقی از پیشرفت و عقب‌ماندگی می‌داند که همچنین معتقد است بخشی از التهابات پس از آتش‌سوزی‌های جنگل، دست‌پخت رسانه‌هایی است که آن را بزرگنمایی می‌کنند و به دنبال ایجاد التهاب در جامعه هستند. البته رشد 120 درصدی آتش‌سوزی‌های سال 89 در مقایسه با سال پیش از آن واقعیتی است که نمی‌تواند محصول بزرگنمایی باشد چراکه خودش بدون بزرگنمایی هم موضوعی التهاب‌زاست درست مثل آماری که سرهنگ ایروانی در گفت‌وگو با ما ارائه داد و تایید کرد که دستگیری‌ها و بازداشتی‌ها در یگان حفاظت از 855 نفر به 922 نفر رسیده و رشدی 8 درصدی را نشان می‌دهد. او البته خودش اذعان دارد که افزایش 8 درصدی تعداد آدم‌های متخلف نه‌تنها باعث افتخار یگان نیست بلکه موضوعی است که یگان آن را نشانه ضعف فرهنگ‌سازی می‌داند، اما وقتی چنین آماری در کنار عدد و رقم‌هایی که حکایت‌ از بهبودی اوضاع دارند، قرار می‌گیرد اثر هشداردهنده خود را از دست می‌دهند. آن‌گونه که سرهنگ ایروانی می‌گوید حریق‌های امسال در کل کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد 56 درصد و از نظر سطح، 53 درصد کاهش را نشان می‌دهد، یعنی آماری که می‌تواند خیال خیلی از مسوولان و تصمیم‌گیرندگان و البته مردم را از رو به بهبود بودن شرایط جمع کند اما بهتر است به این موضوع توجه شود که این کاهش‌ها در مقایسه با آمار سال 89 یعنی سالی که در تاریخ کشور به سال رکوردزنی آتش‌سوزی‌ها مشهور شده رخ داده و هرگز نمی‌تواند به معنی بهتر شدن اوضاع و رسیدن به وضع مطلوب باشد.

برای همین اگر می‌‌خواهیم 14 میلیون هکتار جنگل و 86 میلیون هکتار مرتع گسترده در کشور را حفظ کنیم یکی از راه‌های آن تفسیر درست آمارهاست. همان اعداد و ارقامی که معمولا در کشور ما زاییده خواسته مدیران و مسکنی برای التیام موقتی دردهاست. دردهای امروز جنگل‌‌ها و مراتع کشور اما تا درازمدت زیر پوشش آمارها باقی نمی‌ماند. در دنیایی که استانداردها می‌گوید برای حفاظت از هر 10 هزار هکتار عرصه یک نیروی انسانی لازم است ما 68 هزار هکتار را با یک نیرو محافظت می‌کنیم و در دنیایی که فرهنگ زیست‌محیطی مردم جوامع، ضامن حفاظت از عرصه‌های طبیعی است آمارهای ما می‌گوید در 95 درصد آتش‌سوزی‌های جنگلی و مرتعی رد پای انسان‌ها دیده می‌شود و در دنیایی که توسعه پایدار به یک باور قلبی تبدیل شده ما برای فرهنگسازی منابع طبیعی سرانه‌ای معادل 5 ریال در نظر گرفته‌ایم، بزودی مشکلات از زیر خاکسترهای سرد شده بیرون می‌زند؛ به همان وضوحی که تداوم خشکسالی‌‌ها و ادامه تغییرات و جابجایی‌های فصول احتمال تکرار آتش‌سوزی‌ در جنگل‌های شمال و غرب کشور در ماه‌های باقیمانده سال را تشدید می‌کند.