تربیت شهروند الکترونیک

با توجه به فراگیر شدن استفاده از رایانه در تمام ادارات و منازل، آموزش این مهارت‌ها نیز گسترده شده است که به لحاظ تخصصی بودن آنها و وجود مراکز آموزشی غیر تخصصی باید این مهارت‌های روزآمد تنها در مراکز معتبر فراگرفته شود. آیا شما از مهارت‌های لازم برای رسیدن به مراتب شهروند الکترونیک اطلاعاتی دارید؟

شهروند الکترونیک که معادل کلمه ‌‌‌e-Citizen است، به طور عام به فردی گفته می‌شود که مهارت‌های زندگی در جامعه اطلاعاتی را فرا گرفته باشد و بتواند از مزایای این نوع زندگی استفاده کند.

شهروند الکترونیک تعاریف و نیاز های زیادی دارد که یکی از نشانه‌های آن، داشتن مهارت‌های اولیه رایانه‌ای است.

باید پذیرفت با این که یادگیری نحوه استفاده از اینترنت و ایمیل، دنیای جدیدی از فرصت‌ها پیش روی شهروندان قرار می‌گیرد، چرا روز به‌روز سازمان‌های دولتی بیشتری از اینترنت به منظور ارائه اطلاعات و خدمات استفاده می‌کنند؟ به این ترتیب افرادی که مهارت کار با اینترنت را ندارند در معرض خطر کنار گذاشته شدن از جامعه قرار دارند.

برای رسیدن به مهارت‌های شهروندی در یک شهر الکترونیک چه باید بکنیم؟ یا به بیان بهتر چه افرادی می‌توانند یک شهروند الکترونیک باشند؟

‌‌‌e-Citizen شامل گروه‌های زیر است: 1ـ شهروندان سالمند 2 ـ افراد شاغل در بخش خدمات عمومی ‌3ـ افراد آماده به کار و افرادی که برای مدت طولانی بیکار بوده‌اند 4 ـ افرادی که در بیرون از خانه کار نمی‌کنند مانند خانم‌های خانه‌دار 5 ـ مشاغل غیر اداری و آزاد 6 ـ کارگران ساده و مهاجران 7 ـ متخصصان مشاغلی که استفاده کمی‌ از اینترنت دارند.

برنامه‌های تعریف شده در دوره‌های شهروند الکترونیک تقریبا برای همه افراد، صرف نظر از موقعیت، تحصیلات، توانایی یا فهم، قابل استفاده است و بخش دیگر شامل تلاش و تمرین توسط خود داوطلب است. شهروندان در این دوره‌ها از ابزار آموزشی استاندارد تایید شده EUCIP بهره‌مند می‌شوند و توام یا درکنار حضور در کلاس از این ابزار نیز استفاده می‌کنند.

در تعریف استانداردهای بنیاد جهانی EUCIP دوره‌های ‌‌‌e-Citizen با توجه به توانایی داوطلب شامل 50 ساعت آموزش می‌شود.

این آموزش‌ها در سراسر جهان استانداردی 3 مرحله‌ای دارند .

مرحله جستجوی اطلاعات، داوطلب را با ماهیت و شکل اطلاعات موجود در اینترنت در محدوده‌های مختلف با توجه به نیاز و علاقه شخص آشنا می‌کند که از اجزای زیر تشکیل شده است.

1ـ جستجوی منابع اینترنتی 2ـ اقدامات امنیتی و مشکلات و خطرات 3ـ اعتمادپذیری اطلاعات

بر اساس مهارت‌های کسب شده در مراحل قبل، این مرحله مجموعه مهارت‌های لازم برای تبدیل شدن داوطلب به یک شهروند الکترونیک را تکمیل می‌کند که اجزای آن عبارتند از:

1ـ خدمات آنلاین 2 ـ برنامه‌های کاربردی.

در پایان این مراحل سه‌گانه داوطلب ‌e-Citizen با کسب مهارت‌هایی خاص خواهد توانست: 1ـ از منابع اطلاعاتی و خدمات آنلاین موجود آگاهی کسب کند 2 ـ با جستجو در وب اطلاعات مفید در زمینه اخبار، دولت، مسافرت، تحصیلات، آموزش، اشتغال، بهداشت و پزشکی، گروه‌های مورد علاقه و تجارت را استخراج کند 3 ـ برای یافتن اطلاعات از موتور‌های جستجوی مختلف بهره ببرد 4ـ خدمات دولت الکترونیک و خدمات تجاری الکترونیک مانند بانکداری الکترونیکی، ثبت نام الکترونیکی و... را مورد استفاده قرار دهد 5 ـ به معاملات آنلاین مانند خرید بلیت قطار بپردازد 6 ـ به عنوان یک شهروند الکترونیکی از عهده انجام امور روزانه و سرگرمی‌های الکترونیک برآید.

برای رسیدن به مهارت‌های اولیه شهروند الکترونیک، آموزش‌های خاص رایانه‌ای لازم است و در رویارویی با آموزش‌های سطوح مختلف فناوری اطلاعات بهتر است به ابعاد مختلف رویه‌های جاری توجه کنیم تا با شناخت به انتخاب درستی برسیم. یکی از اصلی‌ترین عناوین آموزشی در زمینه رایانه‌ای آموزش‌های آی‌سی‌دی‌ال است.

ECDL در این زمینه چند سوال مطرح مطر است از جمله؟ ICDL چیست و تقسیم بندی این آموزش‌ها چگونه است؟

در تعریف بنیاد جهانی گفته شده است که ECDL آزمونی از مهارت‌ها و توانایی‌های عملی و شامل 13 رویه (ماژول) مجزاست که مباحث تئوری و عملی رایانه را پوشش می‌دهد. سطح پیشنهادی مهارت ICT باید حداقل 7 روش از رویه‌های گروه پروژه‌های ICDL باشد که گذراندن رویه‌های 2،3،7 اجباری و 4 رویه دیگر به انتخاب خود داوطلب، از بین 10 ماژول تعریف شده در گروه ICDL است.

‌‌ـ‌ آیا میان ECDL و ICDL تفاوتی وجود دارد؟

در جواب باید گفت خیر. گواهینامه اروپایی کار با رایانه (ECDL) که در خارج از اروپا به عنوان گواهینامه بین‌المللی کار با رایانه (ICDL) شناخته می‌شود، در حقیقت یک استاندارد جهانی برای مهارت‌های رایانه‌ای است که در اختیار داوطلب قرار می‌گیرد و مورد تایید سازمان‌ها، انجمن‌های کامپیوتری، سازمان‌های بین‌المللی و شرکت‌های تجاری است.

مخاطبان ECDL‌ و ICDL چه کسانی هستند؟

همان طور که در تعریف مخاطبان شهروند الکترونیک گفته شد، برنامه ECDL برای همه افرادی است که می‌خواهند در سطح بین‌المللی نشان دهند در استفاده از رایانه شخصی و برنامه‌های متداول آن مهارت کامل دارند و مفاهیم ضروری فناوری اطلاعات را می‌دانند.

چرا به یک مدرک جهانی نیاز داریم؟ آیا این مهارت‌ها را نمی‌توان در جای دیگری آموخت؟

نکته قابل تامل در مورد این آموزش‌ها آن است که افراد می‌توانند برخی از این مهارت‌ها را بدون مراجعه به کلاس یا توسط افراد دیگر بیاموزند، اما دو تفاوت عمده در این میان وجود دارد و آن، این که آموزش یک سیستم استاندارد نیازمندی‌های خود را دارد و همه افراد نمی‌توانند همه مهارت‌ها را بیاموزند. در آموزش، شرط ارائه همه مطالب لازم وجود دارد، اما در یادگیری‌های متفرقه این امکان وجود ندارد. تفاوت دوم نیز آن است که در آموزش‌های غیررسمی‌ مدرکی به فرد ارائه نمی‌شود یا مدرک ارائه شده به عنوان گواهی تایید مهارت فنی در جایی اعتبار ندارد، لذا شخصی که قصد حرکت در عرصه‌های اینچنین دارد بهتر است نسبت به ثبت آموزش‌ها در یک دوره رسمی‌ اقدام کند.

از جمله مواردی که یک مدرک رسمی‌ و معتبر رایانه باید داشته باشد، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

1ـ دارای استاندارد جهانی برای مهارت‌های عمومی‌ یا تخصصی رایانه باشد 2ـ توسط انجمن‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها در بخش آکادمیک و شرکتی تایید شده باشد 3 ـ دامنه گسترده‌ای از کشورها به طور مشترک آن را پذیرفته باشند و امکان ارتقا و اشتغال با آن فراهم باشد 4 ـ منحصر به کار با یک نرم‌افزار خاص نباشد و طیفی از آموزش‌ها را در بر گیرد 5 ـ دارای برنامه درسی و از نظر کیفیت به عنوان یک برنامه کاربردی تایید شده باشد 6 ـ محدودیت زبانی و فرهنگی نداشته باشد 7 ـ دارای تداوم و مراحل ارتقا باشد، یا به نوعی مقطعی نباشد.

از طرفی مزایای استفاده از رویه آموزشی معتبر در 3 سطح قابل بررسی است:

1ـ جامعه 2ـ فرد 3ـ سازمان

مزایای سیستم‌های استاندارد آموزش مهارت برای جامعه، فرد و سازمان مجموعا در چند مرحله تقسیم‌بندی می‌شود:

1ـ افزایش بهره‌وری ملی با یکسان‌سازی آموزش‌ها و ایجاد انگیزه و رقابت در میان نیروی‌های کار 2ـ افزایش دسترسی و مشارک شهروندان در جامعه اطلاعاتی 3ـ زمینه‌سازی بازگشت سرمایه در زیرساخت‌های IT 3ـ افزایش سرمایه‌گذاری‌های داخلی در عرصه کار و آموزش 4ـ گسترش زمینه افزایش استفاده از خدمات آنلاین 5 ـ ابزار فرهنگی ‌‌ـ‌ فنی قابل دسترسی و استفاده از خدمات دولت الکترونیک 6 ـ‌ افزایش ارزش بخش خدمات و محصولات آموزشی 7 ـ‌ سطح درک و به‌کارگیری خدمات آنلاین را به طور یکسان افزایش می‌دهد 8 ـ‌ استانداردی هماهنگ برای تکیه بر مهارت‌های فرد در سازمان 9 ـ با ارتقای عملکرد کارکنان و یکسان‌سازی آموزش، موجب صرفه‌جویی در منابع سازمانی از جمله وقت و هزینه می‌شود 10 ـ عامل افزایش رضایت شغلی، انگیزه کارکنان و حفظ نیروی کاری است 11 ـ باعث ایجاد سطح یکسان اطلاعات داده‌ای در ارتباط سازمان با سایر شرکت‌ها در مناطق مختلف برخی کشورهای می‌شود 12 ـ‌ استمرار آموزش، عامل استمرار علاقه فرد برای ارتقای شغلی در یک دوره استاندارد می‌شود 13 ـ بهره‌وری استفاده از سرمایه‌های زیرساختی را افزایش می‌دهد.

حال با داشتن این مزایا می‌توان برای استفاده از یک استاندارد آموزشی در سازمان تصمیم‌گیری کرد.

سعید نوری‌آزاد