هدیه‌ای به صنعت اصلاح نژاد دام درکشور

زمانی که خبر تولد بووانا اعلام شد، بسیاری از خبرگزاری‌ها آن را دومین جانور کلون شده در ایران نامیدند در حالی که در متن خبرها از اولین گوساله حاصل لقاح مصنوعی سخن گفته شده بود. آقای دکتر داستان تولد بووانا چیست؟

اصل ماجرا ازاین قرار است که 15 اردیبهشت، بووانا (BOVANA) اولین گوساله ماده ایران که حاصل لقاح آزمایشگاهی تخمک‌های حاصل از یک گاو برتر و نژاد هلشتاین با اسپرم یک نژاد مرغوب شیرآور بود، به دنیا آمد.

علی‌رغم آن که پتانسیل بالای تحقیقات جنین‌شناسی کشور شایستگی آن را داشت که تولد بووانا را چندین سال قبل جشن بگیرد ولی به هر حال بووانا به عنوان اولین نمونه کاملا موفق صنعت اصلاح نژاد با استفاده از تکنولوژی انتقال جنین قصد دارد که توانمندی و پتانسیل مهیای کشور را در زمینه ارتقاء پتانسیل شیرآوری از طریق فناوری انتقال جنین اعلام کند.

پس  بووانا را باید گوساله‌ای دانست که با اصلاح نژاد آن پتانسیل شیردهی بالاتر به وجود آمده است اما آیا روش‌های دیگری در این خصوص هم وجود دارد؟

برای این منظور دو راه عملی وجود دارد یکی استفاده از اصلاح نژاد از طریق تلقیح مصنوعی گاوها با استفاده از اسپرم نژاد مرغوب که این روش بطور معمول در کشور انجام می‌شود و دیگری انتقال جنین‌های منجمد شده با کیفیت بالا که امروزه به صورت کاملا معمول و تجاری در کشورهای توسعه‌یافته انجام می‌گیرد. مزیت این تکنولوژی آن است که در مدت زمان کوتاه می‌توان سطح ژنتیکی یک دامپروری را بهبود بخشید.

گرچه انتقال جنین‌های منجمد وارداتی امکان‌پذیر است ولی هزینه‌های بالای آن موجب عدم رغبت دامداران به این روش شده است. با توجه به پتانسیل بالای تحقیقات جنین‌شناسی در پژوهشکده رویان که منجر به تولد اولین گوسفند شبیه‌سازی شده گردید بر آن شدیم که طی یک پروژه مشترک با مجتمع دامپروری فوکا و حمایت دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان پروژه تولید جنین آزمایشگاهی گاوهای برتر را در کشور راه‌اندازی کنیم.

بهبود پتانسیل ژنتیکی شیرآوری دام‌های کشور چه مزیت‌های دیگری را به همراه خواهد داشت؟

به دنبال این موفقیت، نه تنها از واردات جنین‌های منجمد خارجی بی‌نیاز می‌شویم بلکه می‌توانیم با کاهش هزینه‌های بالای انتقال جنین‌های خارجی امکان توسعه و گسترش این تکنولوژی را در کشور مهیا کنیم.

به بیان دیگر با استفاده از این تکنولوژی می‌توان پتانسیل بالای تخمدان‌های گاوهای برتر را که به دلایل مختلف در معرض حذف هستند به آزمایشگاه منتقل کرده و پس از انجام لقاح آزمایشگاهی با اسپرم‌های مرغوب و یا تعیین جنسیت شده، جنین‌های باکیفیت بالا را به طور انبوه تولید کرده و با قیمت بسیار پایین‌تر از جنین‌‌های منجمد وارداتی به دامداران عرضه کرد.

پروسه تولد بووانا طی چه مراحلی در آزمایشگاه صورت گرفته است؟

روند انجام این پروژه شامل انتخاب گاوهای برتر با توان شیردهی بالا است که توسط سازمان‌های مربوط به عنوان گاوهای رجیستر شناخته می‌شوند، پس از آن استحصال تخمک از گاوهای برتر انتخاب شده، سپس انجام بلوغ آزمایشگاهی تخمک‌ها است.

در مرحله بعدی لقاح آزمایشگاهی با استفاده از اسپرم کاملا مرغوب یا تعیین جنسیت شده انجام می‌شود. سپس کشت آزمایشگاهی جنین تا مرحله بلاستوسیت صورت گرفته و پس از آن انتقال جنین‌های منتخب به گاوهای گیرنده همزمان‌سازی شده که دارای ارزش ژنتیکی پایین هستند، صورت می‌گیرد.

معمولا طی این روند از یک گاو به طور متوسط 20 تخمک استحصال و  منجر به تولید 10 جنین آماده انتقال می‌شود که در صورت انتقال منجر به 5 آبستنی می‌شود. بنابراین می‌توان ژنتیک یک گاو مرغوب را به طور همزمان به 5 برابر افزایش داد.

آیا در حال حاضر امکان ارائه خدمات در زمینه توسعه اصلاح نژاد به دامپروری‌های کشور وجود دارد؟

البته، با توجه به توانمندی‌های موجود در زمینه انجماد جنین‌های آزمایشگاهی، امکان انتقال این‌گونه جنین‌ها و نیز جنین‌های تعیین جنسیت شده به تمام دامپروری‌های سطح کشور و حتی خارج از کشور وجود دارد.

پس شما سرویس‌های ویژه‌ای را برای دامداران علاقه‌مند هم ارائه خواهید کرد؟

بله. در همین راستا پژوهشکده رویان به همراه مجتمع دامپروری فوکا (وابسته به تامین اجتماعی)‌ آمادگی کامل خود را برای حفظ پتانسیل ژنتیکی دام‌های برتر یا ارتقاء پتانسیل‌ شیرآوری دامپروری‌های کشور اعلام می‌کند.

پونه شیرازی‌