زنجان؛ نگینی درخشان از هنر و عظمت تاریخی ایران

به گزارش مهر ، این استان با چند هزار سال قدمت و دارا بودن یادگارهایی از تمدن‌های مهم بشری، تفرجگاه‌ها، آثار باستانی و مکان‌های جذاب گردشگری مورد توجه جهانیان به‌ ویژه افراد علاقه‌مند به سیاحت و گردشگری قرار داشته و دارد.

زنجان از مهمترین مکان‌های باستانی ایران است که جایگاه و مهد تمدن بشری بوده و شکوه و اقتدارش از دوران‌های گذشته برای مردم جهان شناخته شده است.

به طور اجمال می‌توان گفت استان زنجان به ‌علت شرایط خاص جغرافیایی، در روند تاریخ بهترین تمدنهای فرهنگ بشری را شاهد بوده و آثار مکشوفه دوران ماقبل تاریخ، قبل و پس‌از اسلام، پندارها، باورها، آداب و رسوم، اعتقادات قلبی مردم، وجود چهره‌های علمی و فرهنگی در فرهنگ مکتوب منطقه همه نشانگر گوشه‌هایی از غنای فرهنگی این استان است.

وجود آثار و مناظر متنوع تاریخی، هنری، مذهبی، طبیعی و صنایع دستی در این منطقه را می‌توان از جمله عوامل جذب مسافران داخلی و خارجی دانست، به طوریکه هم‌اکنون دهها اثر تاریخی ارزشمند از جمله کاروانسرای سنگی، مساجد جامع، مجموعه‌ بازار، رختشویخانه، بقعه‌ امامزاده‌ها، عظیم‌ترین گنبد آجری،  غار طبیعی و تعدادی آب انبار و حمام، آماده‌ بازدید عموم علاقه‌مندان است.

مجموعه تاریخی " رختشویخانه زنجان " در سال 1347 هجری قمری توسط دو برادر به‌نام مشهدی اکبر "معمار" و مشهدی اسماعیل "بنا" ظرف مدت 15 ماه، در قلب بافت تاریخی شهر و در منطقه پرتراکم مسکونی موسوم‌ به " عباسقلی خان " ساخته شده است.

این محله، قبل از احداث رختشویخانه به‌ خاطر مملو شدن از هرز آبهای سطحی به "باباجمال چوقوری" (گودال باباجمال) معروف بوده است. متولی رختشویخانه توسط اولین رئیس بلدیه وقت شهر زنجان "علی‌اکبرتوفیقی" گمارده شده و استفاده از این محل برای شهروندان جهت شستن رخت اغلب رایگان بوده است.

"مسجد جامع(سید) زنجان": مجموعه مسجد و مدرسه‌ "سید" توسط عبدالله‌میرزا دارا ، پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار در هنگام حکمرانی در زنجان و به ‌سال 1242 هجری قمری احداث شده است.

این مجموعه‌ تاریخی یکی از بناهای ارزشمندی است که بر اساس طرح مساجد چهار ایوانی ساخته شده است.

"غار کتله‌خور" نیز یکی از شگفتی‌ها و پدیده‌های طبیعی زیبا و دیدنی استان زنجان است که همه‌ساله شماری از گردشگران داخلی و خارجی را جلب می‌کند.

این غار که در نوع خود یکی ‌از پدیده‌های طبیعی بی‌نظیر جهان به‌شمار می‌رود، از شسته شدن و فرسایش آهک و حرکات تکتونیکی زمین ایجاد و در زمان حاضر 11 کیلومتر آن برای بازدید عموم آماده شده است.

"کتله‌خور" در 140 کیلومتری جنوب غربی زنجان ودر دل کوهی بنام "ساقیزلو" واقع شده‌است و مناظر بسیار دیدنی و قندیل‌های عظیم و شفاف داخل آن، نظر هر بیننده‌ای را به‌خود جلب می‌کند. گفته می‌شود این غار در پاییز سال 1330 شمسی توسط مرحوم "اسدالله جمالی" کوهنورد زنجانی شناسایی شده ودر خردادماه سال 1331 توسط یک گروه کوهنوردی مورد بازدید قرار گرفته است.

"کاروانسرای سنگی زنجان" یکی‌از قدیمی‌ترین آثار تاریخی شهر زنجان است که در زمان شاه عباس دوم "به ‌روایتی حدود 500 سال قبل" در منتهی‌الیه جنوب‌ شرقی، محل استراحت سیاحانی بوده‌است که به زنجان وارد می‌شدند.این مکان از سال 1377 به سفره‌خانه سنتی تبدیل شد.

" بازار زنجان " نیز که در قلب بافت قدیمی شهر قرار گرفته، از دو قسمت "بازار بالا و پایین" تشکیل شده است.

احداث بازار در حدود سال 1205 هجری قمری در دوران حکومت آقامحمدخان قاجار آغاز و با ساخت کاروانسراها ، گرمابه‌ها ، مساجد و راسته‌های جانبی در سال 1213 هجری قمری تکمیل شده‌است.

مجموعه بازار زنجان با داشتن 56 ورودی و کوچه هماهنگ با شبکه ارتباطی کل شهر مرتبط بوده و با 940 باب مغازه و بیش ‌از 15 هکتار وسعت، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

" گرمابه حاج داداش " نیز از دیگر جاذبه های استان است. این بنا نیز که به سفرخانه‌ی سنتی تبدیل شده است، در قلب بازار قدیمی زنجان واقع شده‌است.

 این بنا حدود 100 سال پیش به عنوان حمام احداث شده و هم‌اکنون با حفظ بافت قبلی و با انجام اندکی تغییر و تزیینات زیبای سنتی به ‌عنوان سفره‌خانه برای پذیرایی گردشگران و اهالی شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

" بقعه ملاحسن کاشی" نیز دارای جاذبه های منحصر به خود است. این مقبره‌ زیبا در فاصله 2.5 کیلومتری جنوب شهر سلطانیه قرارگرفته است. این بقعه از بیرون دارای پلان هشت ضلعی و در داخل با ترکیب و تلفیق ایوانهای جانبی به مربع تبدیل شده است.

ایوان‌های چهار- گانه در طبقه اول با دهلیز زیبایی به یکدیگر مرتبط است. حاصل این ارتباط گنبد زیبایی است که در سال 973 هجری قمری یعنی اواخر دوران شاه طهماسب بنا شده و درمجموع باگنبد (الله‌الله) مقبره شیخ صفی‌الدین اردبیلی قابل مقایسه ‌است.

استان زنجان به ‌لحاظ جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی رتبه‌ هشتم را در کشور به‌ خود اختصاص داده و تاکنون بیش از یک هزار اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و قریب به 220 اثر نیز در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

این استان همچنین به لحاظ تعداد آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی ، در منطقه شمالغرب کشور مقام نخست را دارد. مساجد جامع و میرزایی، بقعه امامزاده حضرت سید ابراهیم (ع) زنجان، بقعه‌ ملاحسن کاشی، معبد سخره‌ای داش‌کسن، مسجد جامع قروه، بقعه شاهزاده زیدالکبیر و قیدارنبی، قبرستان و مسجد جامع قلابر و سجاس، بقعه چلبی‌ اوغلی و پیراحمد زهرنوش، امامزاده‌های یحیی، یعقوب و اسماعیل از دیگر آثار ارزشمند تاریخی و باستانی استان زنجان، برای جذب علاقه‌مندان در ایام مختلف به ویژه تعطیلات نوروز آماده است.

این استان بعنوان یک قطب گردشگری، می‌تواند در ترویج و ارائه فرهنگ غنی اسلامی و بهره‌گیری از فرهنگ سایر نقاط کشور و جهان نقش‌آفرین باشد.

زنجان با قدمتی سه‌هزار ساله ، آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است که هریک از آنها در نوع خود منحصر به ‌فرد بوده و دارای ویژگی خاص معماری و ارزشهای فرهنگی و هنری است ، آثاری که تجلی و تبلور جریانات فرهنگی و فکری و زبانی گویا از شرح حال گذشتگان این مرز و بوم است.