شکارچیان ترافیک

اولین صحنه ای که به محض عبور از در شیشه ای سالن نظارت تصویری جلب توجه می کند، تعداد زیادی کارکنان زن و مرد است که در چندین ردیف پشت مونیتورهایی نشسته اند که روی صفحه هر کدام از آنها تصاویری از یک خیابان ، تقاطع یا بزرگراه شهر که خودروها در آن در حال تردد هستند، نقش بسته است.

اپراتورها مطالبی را روی صفحه ثبت می کنند. تعدادی از آنها نیز به محض مشاهده وضعیت خاص ترافیکی بر صفحه مونیتورها یا نمایشگرهای بزرگی که روی دیوار مقابل نصب شده ، بلافاصله با تلفن مطالبی را گزارش می دهند.

اگر چه ما درست در زمان تعیین شده به مرکز رسیدیم ، اما یکی از کارکنان سالن نظارت که قرار است راهنمایمان باشد، از ما می خواهد در یکی از اتاق های شیشه ای سالن نظارت تصویری به انتظار بنشینیم زیرا جلسه اضطراری هماهنگی میان کارکنان و اپراتورهای سالن نظارت با مدیر مرکز پیش آمده و تا اتمام این جلسه ، امکان بازدید از سالن و گفتگو با مدیر مرکز کنترل ترافیک وجود ندارد.تمام کارکنان و اپراتورهای سالن نظارت تصویری در یک چشم بر هم زدن برای شنیدن صحبت های مدیر مرکز دور هم جمع می شوند.از خلال سخنان نعمت اللهی متوجه می شوم محور جلسه درخصوص بارندگی و سرمای هوای چند روز اخیر در شهر است.

مثل این که تعدادی از کارکنان و اپراتورهای سالن نظارت تصویری ، شب گذشته را به دلیل وضعیت خاص ترافیکی ناشی از بارش شدید برف و سرمای هوا در حالت آماده باش بوده و به منزل نرفته اند.مدیر مرکز هم ضمن قدردانی از همکاری آنها با خنده به همکارانش می گوید که خودش هم 24ساعت است که برای لحظه ای هم پلک بر هم نگذاشته است.

همچنان که کارکنان مشغول شنیدن سخنان مدیر مرکز هستند که نکاتی را درباره نقاط قوت و ضعف عملکرد، بایدها و نبایدهای اجرایی و بویژه در شرایط اضطراری یادآوری می کند، من نیز فرصتی می یابم تا با دقت بیشتری به سالن نگاهی بیندازم.

علاوه بر مونیتورهای متعددی که در مقابل هر یک از اپراتورهای سالن قرار دارد، چیزی که بیش از همه توجه را به خود جلب می کند، وجود بیش از 26صفحه نمایشگر در ابعاد بسیار بزرگ است که در اصطلاح به آنها «Wallmap» می گویند و هر یک از آنها تصاویر مختلفی را در ابعاد کوچک و بزرگ از خیابان ها، تقاطع ها و بزرگراه های شهر در مقابل دید اپراتورها و کارشناسان مستقر در سالن نظارت قرار داده اند.جالب این که هر کدام از این نمایشگرها با قدرت چرخش 360درجه ای که دارند، با دکمه کلیدی که در کنار دست اپراتورها تعبیه شده ، تصاویر متعددی از یک خیابان یا بزرگراه را از زوایای مختلف در مقابل چشمان بیننده قرار می دهند.اینجا به هر کدام از تصاویر تلویزیون های بزرگ که نگاه کنی ، می توانی گوشه ای از شهر را ببینی.

مثلا این که در یک بزرگراه ، ترافیک سنگین است ، در فلان خیابان تصادفی رخ داده و در فلان تقاطع به دلیل نقص فنی یک خودرو، حرکت کند انجام می شود و... در چندین قسمت از سالن نظارت تصویری ، اتاق های شیشه ای تعبیه شده که در هر کدام از آنها نمایندگانی از سازمان های مرتبط با خدمات ترافیکی مستقر شده اند. کارکنان راهنمایی و رانندگی در یکی از این اتاق ها مستقر شده اند، در اتاقی دیگر هم کارکنان واحد بی سیم مستقر هستند.البته این طور که شنیدیم ، نمایندگان سازمان هایی همچون اتوبوسرانی ، تاکسیرانی ، آتش نشانی و اورژانس نیز به دلیل کمبود فضا در طبقات دیگر ساختمان های معاونت مستقر شده اند.

چشم شهر

مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران یکی از زیرمجموعه های معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران است که با هدف دستیابی مردم و رانندگان به اطلاعات ترافیکی برای انتخاب مسیر و استفاده بهینه از معابر شهری ، افزایش ایمنی و کاهش مصرف سوخت و آلودگی های ناشی از ترافیک فعالیت می کند.فعالیت های این مرکز بر محور مدیریت به هنگام ترافیک استوار است و طیف وسیعی از فعالیت های گوناگون نظیر کنترل هوشمند، ایجاد سیستم های پیشرفته نظارت تلویزیونی ، سیستم های اطلاع رسانی به رانندگان و مردم از طریق تابلوهای متغیر خبری و رادیو پیام ، سیستم کنترل بزرگراه ها و سیستم نظارت و کنترل ترافیکی را شامل می شود.در کنار این مرکز، سیستم رادیو پیام نیز فعال است.

این سیستم برای اطلاع رسانی وضعیت ترافیک به شهروندان از ساعت 6/30تا 21به پخش خبر از وضعیت تردد در خیابان های پرترافیک اقدام می کند.دوربین های نظارت تلویزیونی و گزارش های موجود در سیستم ثبت وضعیت منبع اصلی اخبار این رادیو است.

پخش مستمر اخبار وضعیت ترافیک و اعلام مسیرهای جانبی و جایگزینی برای معابر شلوغ و پرتردد و اعلام اطلاعیه های مربوط به سازمان های ذی ربط در موضوع حمل و نقل و ترافیک و اعلام وضعیت آلودگی هوا در شرایط هشدار از وظایف واحد رادیو پیام است.

همزمان با تجهیز مرکز کنترل ترافیک به امکانات و تجهیزات جدید نظارت و کنترل ، فراگیری آموزش های جدید به اپراتورهای مرکز نیز اجتناب ناپذیر است.

بنابراین یک اپراتور در مرکز کنترل ترافیک وظیفه اش تنها به شکار لحظه های حساس ختم نمی شود، بلکه او باید همزمان اطلاعات و داده های رسیده از دوربین ها را نیز تجزیه و تحلیل کند، ضمن این که باید کاملا به کار با نرم افزار دوربین ها نیز مسلط باشد.در واقع روال کار یک اپراتور سالن نظارت مرکز کنترل ترافیک این گونه است که به طور مثال ، در صورت مشاهده خودرویی که در یک تقاطع یا بزرگراه دچار نقص فنی شده ، بلافاصله مراتب را به نماینده پلیس راهنمایی و رانندگی و امداد خودرو گزارش می دهد تا مابقی اقدامات از طریق هماهنگی آنها با اداره متبوعشان انجام شود و سپس نتیجه نیز از سوی اپراتور ثبت می شود.مسعود نعمت اللهی ، مدیر مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران درباره این مرکز می گوید: مرکز کنترل ترافیک تهران از لحاظ ساختاری یک بخش از شرکت کنترل ترافیک است.

این مرکز 100کارمند دارد، ضمن این که از 18سازمان و نهاد از جمله اتوبوسرانی ، تاکسیرانی ، اورژانس ، آتش نشانی ، آب ، برق ، گاز، تاکسی تلفنی ، هواشناسی ، راهنمایی و رانندگی ، سازمان هواپیمایی ، شرکت کنترل ترافیک ، شرکت کنترل کیفیت هوا و... نیز نمایندگانی در مجموعه مستقر هستند که مهمترین وظیفه آنها هماهنگی با سازمان و یا مجموعه خودشان در هنگام بروز ترافیک ، تصادف ، حریق یا هر حادثه دیگری است.

وقتی انسدادی ایجاد می شود، مشکل تنها همان انسداد نیست ، بلکه تبعات دیگری هم دارد. برای همین مرکز کنترل ترافیک 3وظیفه اصلی دارد.وی می افزاید: اولین وظیفه مونیتورینگ است.

در این قسمت ما شهر را از لحاظ ترافیکی بررسی می کنیم و در واقع یعنی به دست آوردن اطلاعات لحظه ای.
ما در تهران 33تقاطع هوشمند داریم.

در این تقاطع ها سنسورهایی در عمق 7سانتی متری زمین نصب شده است که با میدان مغناطیسی خاصی که دارند و با عملکرد مخصوصشان در هر لحظه مشخص می کنند به کدام تقاطع چقدر سرویس بدهند و زمان را کم و زیاد کنند. ما هم اینجا در مرکز کنترل ترافیک روی عملکرد آنها کنترل داریم و می توانیم آن را کم و زیاد کنیم.

نعمت اللهی می گوید: ما معتقدیم با این تعداد شهر تهران را پوشش نداده ایم ، بلکه سعی کردیم بهترین و مهمترین تقاطع ها را هوشمند کنیم.

البته بزودی تعداد تقاطع های هوشمند به 512 تا افزایش می یابد. مرکز کنترل ترافیک تهران اخیرا به تجهیزات و امکانات پیشرفته و به روزتری تجهیز شده است.

نعمت اللهی درباره دوربین های نظارت تصویری می گوید: در تهران بیش از 210 دوربین نظارت تصویری داریم که بیشتر معابر اصلی شهر را پوشش داده اند. ما اطلاعاتمان را از روی تصاویر می گیریم.

این دوربین ها قدرت زوم و گردش 360درجه ای دارند و ما از طریق آنها می فهمیم کجا و چرا تراکم خودروها وجود دارد. البته این دوربین ها قابلیت های بیشتری نیز پیدا کرده اند. تمام دوربین ها دیجیتال شده اند و با این سیستم جدید دیگر نیازی به حفاری های زیاد و مجوزهای مختلف نیست.

به این معنا که وقتی دوربین ها آنالوگ بودند، برای اتصال هر دوربین باید سیم های آن از محل به سازمان وصل می شد، اما در حال حاضر فیبر نوری در معابر نصب شده و تنها کافی است از محل دوربین تا مکان فیبر نوری حفاری شود. این کار سرعت نصب دوربین های جدید را بالا برد و امسال تنها در مهر ماه 30نقطه را با دوربین های جدید پوشش دادیم.

علاوه بر این ، سیستم موجود یکپارچه است و خودش همه اطلاعات را ضبط می کند.

1000 تصویر زنده از شهر

نعمت اللهی برایمان می گوید که در حال حاضر در یک زمان بیش از 1000 تصویر زنده از شهر به وسیله مونیتورها و تلویزیون های بزرگ wallmap مرکز قابل رویت است.

او همچنین از افزایش تعداد دوربین های نظارتی به منظور پوشش دهی بهتر تقاطع ها و خیابان های شهر از لحاظ ترافیکی در آینده نزدیک خبر می دهد. وی تاکید می کند: علاوه بر این که مسائل را در شهر می بینیم ، تمامی اطلاعات از طریق بی سیم های ادارات مختلف به ما می رسد. در حال حاضر، هر اتفاقی که در شهر رخ دهد، ما اینجا در کمتر از 3 دقیقه از آن اطلاع داریم. تجزیه و تحلیل بخش بعدی وظایف ما در این مرکز است.

یعنی می بینیم اتفاقی که افتاده ، به چه دلیل است و چگونه باید حل شود. این ثبت وقایع نیز از طریق اپراتورها انجام می شود و سیستم اطلاعات را به صورت اتوماتیک به ما می دهد. از نعمت اللهی درباره دلیل حضور نمایندگانی که از سازمان ها و ادارات مختلف در این مرکز مستقر شده اند، می پرسیم و او می گوید: این نمایندگان از ادارات و سازمان های مختلفی هستند که هر یک به نوعی متولی خدمات ترافیکی هستند و هر اتفاقی را که می افتد، بسرعت به مسوول مربوطه در اداره متبوعشان اطلاع می دهند تا در صورت نیاز وارد عمل شوند. چرا که در صورت بروز گره ترافیکی یا حوادثی همچون حریق ، تصادف یا حتی بروز یک نقص فنی در خودرویی در خیابان یا بزرگراه قطعا نماینده آتش نشانی یا راهنمایی و رانندگی که در اینجا مستقر است ، بسیار راحت تر و سریع تر می تواند با اداره اش ارتباط و هماهنگی لازم را برقرار کند تا در اسرع وقت درخصوص رفع مشکل اقدام شود. در حالی که اگر این نمایندگان در مرکز مستقر نبودند، ما برای یک مشکل کوچک باید به هر یک از این سازمان ها و ادارات نامه نگاری و تلفن های متعدد داشتیم تا می توانستیم مشکل را رفع کنیم که قطعا این کار مستلزم هدر رفتن وقت اپراتورهای ما در مرکز بود.سومین وظیفه مرکز کنترل ترافیک ، اطلاع رسانی است.

این کار به کمک رادیو پیام و استودیو صدای شهر صورت می گیرد. شهروندان هر نیم ساعت از وضعیت ترافیک شهر مطلع می شوند. همچنین برای ارتقای فرهنگ ترافیکی ، گاهی اوقات با اشاره به موضوعاتی همچون بروز یک تصادف در بزرگراه مردم متوجه می شوند دوربین ها تصاویر رفتار ترافیکی شان را در مرکز نشان می دهند و همین امر موجب می شود اصول ترافیکی را بهتر رعایت کنند.علاوه بر این ، در تهران 22 تابلوی متغیر خبری وجود دارد که اطلاعات ترافیکی با نوشته روی آنها آورده می شود.

روزهای بارانی ، تجربه لحظات سخت

وقتی از نعمت اللهی می خواهیم از سخت ترین لحظاتی که او و همکارانش در مرکز کنترل ترافیک با آن مواجه می شوند برایمان بگوید، لبخند می زند و معتقد است او و همکارانش در این مرکز همیشه با شرایط سخت و حساس روبه رو هستند. او می گوید: حتی سوختن یک لامپ در تقاطع برای ما در مرکز یک بحران است ؛ چرا که همین عامل موجب اختلال در عملکرد صحیح مرکز می شود.او مهرماه و فصل بازگشایی مدارس را یکی از سخت ترین ایام کاری خود و کارکنان مرکز کنترل ترافیک عنوان می کند و می گوید: همه ساله در زمان بازگشایی مدارس 30درصد به حجم ترافیک اضافه می شود که این افزایش زمینه تغییر در رفتار ترافیکی شهروندان و رانندگان را ایجاد می کند؛ به این معنا که در همان 2هفته ای که طول می کشد تا خانواده ها بپذیرند که بهتر است به جای این که هر خانواده با خودروی شخصی خود فرزندش را به مدرسه برساند، بهتر است تا از سرویس مدارس استفاده شود، همین مدت موجب بروز بحران و اختلال در ترددهای ترافیکی را ایجاد می کند.

مدیر مرکز کنترل ترافیک ، روزهای بارانی و برفی را نیز که موجب اختلال در تردد خودروها و بروز ترافیک در مسیرهای مختلف شهر می شود، از جمله روزهای سخت کاری اش عنوان می کند و می افزاید: حتی تغییر جهت یک راننده در روزهای بارانی ، صرفا برای این که مثلا از روی یک چاله پرآب رد نشود، می تواند زمینه ساز تغییر رفتار ترافیکی و در نتیجه گره ترافیکی شود. در مقابل در فصول تابستان و ایام عید، کار کارکنان مرکز کنترل ترافیک کمی سبک تر است که البته دلیل آن هم سفرهای شهروندان به خارج از شهر و در نتیجه کاهش تردد خودروهاست.

آماده باش در شرایط اضطراری

سیما تراب ، کارمند بخش (SCATS) در مرکز کنترل ترافیک است. از او درباره وظیفه اش در این بخش می پرسیم و او می گوید: در این بخش کار ما نظارت بر عملکرد چراغ های هوشمند است. یعنی ممکن است به طور مثال به دلیل بار ترافیکی یک تقاطع مشاهده کنیم که تردد خودروها در آن کند و نیاز است زمان بیشتری چراغ راهنمایی آن تقاطع در حالت سبز باقی بماند.

او مانند دیگر همکارانش در سالن نظارت تصویری ، اگر در شرایط اضطراری و بحران نیاز باشد، باید بر حسب وظیفه اش در محل کار خود بماند و کارش را انجام دهد. خودش می گوید گاهی پیش آمده که در شرایط اضطرار و بحران اگر لازم بوده تا ساعت 10 شب هم در مرکز مانده و به انجام وظیفه کاری اش پرداخته است.

خطا نداریم به گفته مدیر مرکز نظارت و کنترل ترافیک تهران ، سیستم فعلی مرکز کنترل در بیش از 95 کلانشهر دنیا استفاده می شود و 24هزار تقاطع در کل دنیا به این سیستم ها مجهزند و کشور ما نیز در آسیا جزو کشورهایی است که به چنین سیستم نظارتی کاملی مجهز است.

نعمت اللهی درباره این که آیا خطایی در سیستم اتفاق می افتد یا نه ، تاکید می کند: چون اطلاعات به وسیله رایانه ارائه می شود، هیچ خطایی صورت نمی گیرد. ممکن است دیر اطلاعات را انتقال دهیم ، اما خطا نداریم.

***

چیزی به پایان روز نمانده است. هوا کم کم به رو تاریکی می رود. روی صفحه یکی از نمایشگرها، تصویری از بروز یک تصادف در بزرگراه چمران دیده می شود. هماهنگی های لازم از سوی اپراتور با راهنمایی و رانندگی صورت می گیرد. گروهی هم از امداد خودرو عازم محل می شوند. خداحافظی با کارکنانی که شبانه روزی در این مرکز در حال تلاشند، بخش آخر این گزارش است.

کنترل از راه دور

مرکز کنترل ترافیک تهران در 3 شیفت فعال است. یعنی بخش های بی سیم یا قسمت های حساس لازم است که حتما در شیفت شب تا صبح نیز در مرکز فعال باشند. اما قسمت اپراتورها و سالن نظارت تصویری در 2 شیفت از ساعت 6:30 تا 2 بعدازظهر و از 2 بعدازظهر تا 21 شب حضور دارند. در واقع نظارت و کنترل ترافیکی در ساعات اوج ترافیک صبحگاهی و شامگاهی کاملا انجام می شود.البته اپراتورهای سالن اصلی که شکارچی تصاویر و وقایع هستند و باید کنترل لحظه های وضعیت ترافیک را داشته باشند، در مواقع بحرانی و اضطرار همچون بارش برف و باران شدید که افزایش بار ترافیک و احتمال بروز گره ترافیکی ، کندی عبور و مرور و تصادفات وجود دارد ، حداقل 2 گروه از این اپراتورها در صورت نیاز موظف می شوند شیفت شب را در مرکز حضور داشته باشند.

‏ بهناز محمدی