رژیم حقوقی دریای خزر

رژیم حقوقی دریای خزر ظرفیت جدیدی را برای یک همکاری منطقه ای فراهم کرده است.

کد خبر: ۱۴۹۰۸۱

در تدوین رژیم حقوقی برای دریای خزر، چگونگی استفاده از منابع زیربستر و روی بستر و همچنین کشتیرانی و دستیابی به یک مدل برای صیانت از امنیت و ثبات در دریای خزر مورد نظر است.
طبیعی است با توجه به سازوکار اجماع برای حصول رژیم حقوقی دریای خزر گامهای رسیدن به این هدف آنی و تند نخواهد بود؛ اما پس از رسیدن به اجماع ، این رژیم تامین کننده منافع همه کشورهای ساحلی خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران با عنایت به قراردادهای 1921 و 1940 با توجه به وضعیت ویژه دریای خزر بر رژیم مبتنی بر استفاده مشاع تاکید داشته ، اما پس از اصرار برخی از کشورها بر رژیم مبتنی بر تقسیم ، جمهوری اسلامی ایران بر مقوله «تقسیم عادلانه» تاکید کرده است. طبعا در رژیم مبتنی بر تقسیم عادلانه حداقل سهم جمهوری اسلامی ایران 20 درصد خواهد بود.
در این میان ، فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران دارای ظرفیت های بالا برای همکاری های منطقه ای و بین المللی هستند و از این ظرفیت می توانند در تدوین رژیم حقوقی دریای خزر بخوبی بهره برداری کنند، علاوه بر این که دریای خزر، دریاچه صلح ، ثبات و دوستی برای کشورهای حاشیه خزر خواهد بود؛ چراکه ایران و روسیه همراه 3کشور دیگر همسایه بر عدم حضور نظامی نیروهای فرامنطقه ای در دریای خزر تاکید کرده اند.
از سوی دیگر، حضور آقای ولادیمیر پوتین ، رئیس جمهور روسیه در دومین اجلاس کشورهای حاشیه خزر در تهران از اهمیت بسزایی برخوردار است. تلاشهای بسیار وسیعی برای عدم حضور ایشان صورت پذیرفت ؛ اما پیام آشکار حضور رئیس جمهور روسیه در تهران پشت پا زدن به همه فشارهای وارده بر روسیه برای گسترش روابط بین 2 کشور بوده است.
روسیه بخوبی بر این مساله واقف است که در دنیای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و خلا قدرت در عرصه بین المللی مخیر بین تعریف «خود» به عنوان قدرت «درجه اول» یا قدرت «درجه دوم» است.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به سیاست اصولی خود مبنی بر ترجیح دنیای چندقطبی نسبت به دنیای تک قطبی از حضور روسیه به عنوان قدرت دسته اول در عرصه بین المللی استقبال می کند. در حالی که ایالات متحده امریکا در بازتعریف از جریان قدرت در عرصه جهانی به دنیای تک قطبی با محوریت امریکا می اندیشد و این طرح را به شکل جدی در 2 دهه گذشته پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پیگیری می کند. در تعریف جدید از قدرت در عرصه بین المللی ، امریکا نقشی بیش از قدرت درجه 2 را برای روسیه برنمی تابد و در هرم سلسله مراتبی قدرت ، امریکا در راس هرم و روسیه همراه چین و اتحادیه اروپایی در دل هرم و دیگر کشورهای جهان در قاعده هرم جای دارند.
به نظر می رسد، آقای ولادیمیر پوتین و جریان حاکم بر کاخ کرملین به دنبال قدرت درجه اولی در این هرم سلسله مراتبی قدرت هستند و آنچه امروز به عنوان اختلافات بین امریکا و روسیه بروز یافته است را باید از یک چنین منظری به تحلیل نشست.
جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با یک جانبه گرایی ، هزینه های بسیار زیادی را پرداخته است و این دقیقا همان نگاهی است که برای تقویت روسیه به عنوان قدرت درجه اول می تواند به عنوان فرصت مغتنم ، مورد توجه قرار گیرد.
آنچه در مباحث هسته ای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، این نیست که روسیه منافع خود را قربانی ایران یا ایران به عنوان برگ برنده در دست روسها باشد؛ بلکه روسیه و ایران در مبارزه با یکجانبه گرایی در جبهه واحدی هستند و می توانند با داشتن روابط گسترده و استراتژیک و با استفاده از ظرفیت های متقابل و با تقویت همکاری های منطقه ای همانند گروه شانگهای و با رسیدن به رژیم حقوقی دریای خزر و استفاده از پتانسیل کشورهای خزری به عنوان یک همکاری منطقه ای عملا گامهای بزرگی برای مبارزه با یک جانبه گرایی و تقویت چندجانبه گرایی بردارند.