کاهش نفوذ واشنگتن در آسیای مرکزی

: روابط جمهوری قرقیزستان و امریکا چندی است که به طور اساسی تحت تاثیر کشته شدن یک تبعه قرقیزی در نزدیکی پایگاه نظامیان امریکایی قرار گرفته است.

کد خبر: ۱۲۰۶۳۴

این اتفاق در ششم دسامبر (15آذر) گذشته و در اثر شلیک گلوله یک مامور امریکایی در پایگاه هوایی ماناس به وقوع پیوست. در پی این رویداد گروههای مختلف مردمی نسبت به عملکرد نظامیان امریکایی در کشورشان انتقاد کرده و حتی خواستار تجدیدنظر در روابط با واشنگتن شدند.
رئیس جمهور قرقیزستان نیز در واکنش به این اتفاق از نظامیان امریکا خواست تا نسبت به قوانین و مقررات این جمهوری پاسخگو و مسوول باشند. به طور کلی وقوع این رویداد و اعتراضات بعدی سبب شده است تا کارشناسان و تحلیلگران نسبت به تاثیرات این اتفاق بر کمیت و کیفیت روابط بیشکک وواشنگتن گمانه زنی نمایند برخی تحلیلگران معتقدند که کشته شدن شهروند قرقیزی موجب خواهد شد که مقامات این کشور در روابط خود با امریکا تجدید نظر کنند در مقابل گروهی دیگر از ناظران و کارشناسان بر این موضوع پافشاری می کنند که سطح استراتژیک روابط میان امریکا و قرقیزستان مانع از آن خواهد شد که این رابطه صرفا بواسطه کشته شدن یک شهروند عادی تحت تاثیر اساسی قرار گیرد.در خصوص واقعیت حادثه مذکور میان مقامات امریکا و قرقیزستان اختلاف نظر وجود دارد.
پایگاه نظامی امریکا در قرقیزستان در بیانیه ای که به همین مناسبت منتشر کرد خاطرنشان کرد که یک محافظ امریکایی به یک راننده کامیون روس تبار شلیک کرده است و این اقدام در واکنش به تهدید این راننده از طریق سلاح سرد صورت گرفته است . یک روز پس از این واقعه وزارت امور خارجه قرقیزستان خواستار آن شد که مامور امریکایی که مرتکب قتل شده است برای محاکمه در اختیار دادگاه های قرقیزستان قرار گیرد.این در حالی است که مطابق با توافق دو کشور در سال 2001نیروهای نظامی امریکا تحت صلاحیت قوانین نظامی امریکا قرار خواهند داشت.
در 27 آذر سفارت امریکا در بیشکک بیانیه ای را منتشر و با درخواست حکومت قرقیزستان مخالفت کرد.در این بیانیه تاکید شد که ایالات متحده خود در مورد نیروهای نظامی این کشور اعمال صلاحیت خواهد کرد و تصمیم خواهد گرفت که چه اقدامی انجام دهد. بیانیه سفارت امریکا خاطرنشان کرده است که این رویه در مورد همه نیروهای نظامی این کشور در خارج از امریکا نیز اعمال می شود. براساس این بیانیه تحقیقات در مورد حادثه ادامه دارد و مقامات انتظامی قرقیزستان در جلسات بازجویی مامور امریکایی حضور دارند.در همین روز قربان بیک باقی اف ، رئیس جمهور قرقیزستان در مصاحبه با تلویزیون دولتی کی.تی.آر این کشور موضع سختگیرانه تری را در قبال این حادثه اتخاذ کرد و خواستار لغو مصونیت سربازان امریکایی از صلاحیت قوانین قرقیزستان شد.
وی اظهار کرد که حکومت این کشور در روزهای آینده انجام تغییرات در موافقتنامه سال 2001با امریکا را پیشنهاد خواهد داد و ازجمله اصلاح قانون مصونیت سربازان امریکایی در قرقیزستان را تقاضا خواهد کرد.
پیشتر و در 24آذر نیز پارلمان قرقیزستان قطعنامه ای را تصویب و از دولت تقاضا کرد تا درخصوص ضرورت وجود پایگاه نظامی امریکا در این کشور تجدیدنظر کند. در این قطعنامه تصریح شده است که قتل یک شهروند قرقیزی به فهرستی از مجموعه حوادث مرتبط با فعالیت پایگاه امریکا که موجبات نارضایتی مردم قرقیزستان را فراهم ساخته ، اضافه شده است.
لازم به ذکر است که پیشتر وقوع برخی اتفافات دیگر در قرقیزستان که به نوعی با موجودیت پایگاه نظامی امریکا مرتبط بودند انتقادات نسبت به تداوم حضور نیروهای امریکایی را در این کشور افزایش داده بود، ازجمله آن که در نوامبر گذشته یک هواپیمای مسافربری قرقیزستان با یک هواپیمای تانکر امریکایی برخورد کرده بود.
در اثر این برخورد هواپیمای مسافربری مجبور به فرود اضطراری شد و بر طبق برخی گزارش ها حدود 3 میلیون دلار خسارت به آن وارد آمد.
به هر حال مجموعه این اتفاقات بروز فراز و نشیب در روابط بیشکک و واشنگتن را در پی داشته است.
همچنین می توان انتظار داشت که روند فرسایش نفوذ امریکا در آسیای مرکزی بیش از گذشته تقویت شود. ذکر این نکته حائز اهمیت است که قرقیزستان تنها کشور آسیای مرکزی است که در حال حاضر پایگاه نظامی در اختیار نیروهای امریکایی قرار داده است از این رو تضعیف روابط میان دو کشور بیش از آن که به ضرر قرقیزستان باشد منافع امریکا را در منطقه با چالش مواجه خواهد کرد.
از این رو می توان انتظار داشت که ایالات متحده از همه ظرفیت های دیپلماتیک خود برای حفظ تنها پایگاه نظامی این کشور در آسیای مرکزی استفاده کند.