خطر و حادثه در مرز دانش

اما ظاهرا اتفاقی در شرف وقوع بود: ابتدا یک صدای زیر و خفیف و بعد صدای رعد مانند شدیدی که هر آن بر شدت آن افزوده شد، فضای داخل سالن را پر کرد و موجی از فشار انفجار مانند طوفان داخل اتاق را درنوردید؛ پس از 5ثانیه همه چیز به حالت عادی بازگشت ، اما ناگهان اثرات مخرب و ویرانگر این صدا مشخص شد. هزاران ردیاب و موج یاب رنگی متلاشی شده و از هم پاشیده در زیر سطح آب قرار داشتند و دوسوم تجهیزات و تاسیسات آزمایشگاهی نابود شده بودند. بازسازی حادثه نشان داد که ظاهرا یکسری عوامل و واکنش های زنجیره ای مکانیکی در این حادثه دخیل بوده است . تقریبا نیمی از 11هزار و 146ردیاب و موج یاب موجود در این آزمایشگاه نابود شده بودند. تا به امروز دلیل واقعی و حقیقی این حادثه در پرده ای از ابهام مانده است . سوپر کامیوکانده در ژاپن با علامت اختصاری ( )SKیکی از بزرگترین تاسیسات و مراکز تحقیقاتی در زمینه پژوهش های اساسی و پایه علمی در سراسر جهان محسوب می شود. در بخشی از این آزمایشگاه که در 1000متری زیرزمین قرار دارد و در این حادثه آسیب دید، در یک مخزن 5هزار تنی حاوی آب دارای ذرات جاری نوترون ، نورهای ریز نوترونه تولید می شود. ذرات بنیادی مانند نوترون ها که منبع آنها خورشید و کهکشان است ، بسختی در دسترس قرار می گیرند. در سال گذشته محققان SKبه نتایج در خور توجهی دست یافتند؛ به همین دلیل حادثه به وجود آمده در این آزمایشگاه جای افسوس و تاسف زیادی برای محققان باقی گذاشت . یوجی توتسوکا، مدیر این آزمایشگاه گرچه تاکید می کند که هرچه سریعتر باید کارایی آزمایشگاه از سر گرفته شود، اما تعمیر خرابه 4مستلزم ماهها تلاش بی وقفه است . تاریخ نشان داده است ، کسی که به مرز علوم و دانشهای مجهول و ناشناخته پای می گذارد و محققانی که همواره در این زمینه در حال تحقیق هستند، این خطر برای آنها وجود دارد که بدون اراده از این مرز عبور کنند و پای را از حد مجاز و تعیین شده علم فراتر بگذارند. این گونه است که در شامگاه سوم ژانویه سال 1961در راکتور تحقیقاتی SL-1در آیداهو امریکا حادثه ای رخ داد. وقتی دستگاه های هشدار دهنده در اتاق کنترل با صدای ناهنجار شروع به آژیر کشیدن کردند، تکنسین های متخصص با لباس های محافظ وارد ساختمان راکتور شدند تا 3تکنسین گیر افتاده در راکتور را نجات دهند. به دلیل مقدار بیش از حد مجاز تشعشعات رادیو اکتیو در قسمت داخلی ساختمان ، عملیات نجات با سختی و مشکلات فراوان همراه بود. 2نفر از تکنسین های گیر افتاده در ساختمان راکتور به نقطه امنی منتقل شدند؛ اما یکی از آنها جان باخت و دیگری هم بلافاصله پس از عملیات نجات جان سپرد. جسد سومین نفر تازه روز بعد از داخل ساختمان خارج شد. او در سقف راکتور گیر افتاده و جان سپرده بود. بازسازی حادثه نشان داد که این 3مرد در حال تعمیر سوپاپ راکتور بوده اند. یکی از تکنسین ها، یکی از شیرهای کنترلی را که برای تنظیم جریان نوترون داخل راکتور برداشته را بیش از حد معمول باز گذاشته بوده است . این عمل باعث شد که در راکتور یک واکنش بدون کنترل مکانیکی ایجاد و راکتور در فاصله زمانی کمتر از چند ثانیه از کنترل خارج و منفجر شود. تا به امروز علت این حادثه بصراحت بیان نشده است . شایعاتی در این باره بر سر زبان ها افتاد که تکنسین ها قصد خودکشی داشته اند. مورد دیگری از این حوادث امروز مربوط به مرگ یک فیزیکدان جوان در اثر تشعشعات رادیو اکتیو است که مقارن با اواخر جنگ جهانی دوم در لوس آلاموس در زمینه تولید و ساخت اولین بمب های اتمی کار می کرد. هری داقلیان ، یک فیزیکدان تازه تجربه آموخته در زمینه هسته پلوتونیم بمبهای اتمی در لوس آلاموس کار می کرد. او باید ماده خطرناک پلوتونیم را برای انفجار تحریک و یکسری واکنشهای مکانیکی را به جریان بیندازد؛ چیزی که بیش از آن هرگز انجام نشده بود، این فیزیکدان جوان این آزمایش خطرناک و متهورانه را بازی با دم اژدها نامید. او از خطرات این عمل به خوبی آگاه بود؛ ولی باید بدون اراده این ماده خطرناک را برای انفجار آماده و پای را از حد مجاز و قانونی علم فراتر بگذارد. شامگاه 21آگوست سال 1945داقلیان یک بار دیگر به لابراتوار بازمی گردد تا در آنجا به تنهایی ، آزمایش های خود بر روی کربید تنگستن - ماده ای رفلکتور و منعکس کننده برای نوترون - را ادامه دهد؛ اما وقتی که به طور ناگهانی یک قطعه کربید تنگستن از دستش لیز خورد، وضعیت بسرعت وخیم و بحرانی شد. او موفق شد باتوجه به صدای هشداردهنده دستگاه های سنجش مقدار مواد رادیو اکتیو و نور آبی ناشی از پلوتونیم ، وضع بحرانی را تشخیص دهد و از انفجار جلوگیری کنند؛ اما او متاسفانه تشعشعات مرگبار رادیو اکتیو را دریافت کرد و چندی بعد درگذشت . مورد دیگر مربوط به 29سپتامبر سال 1957در چلیابینسک روسیه است . در این حادثه نه فقط یک محقق ، بلکه یک منطقه کامل در روسیه آلوده شد. علت این حادثه که در 29سپتامبر سال 1957رخ داد این بود که عملیات خنک سازی بدرستی صورت نگرفته بود و یک مخزن حاوی زباله های مایع اتمی منفجر شد. وزش بادهای بی موقع و نامساعد، ابرهای حاصل از انفجار را به مناطق شمال شرقی هدایت و منطقه ای تقریبا 1000کیلومتر مربع را آلوده کرد. این حادثه تحت عنوان حادثه « yshtymاولین بار در سال 1979در غرب شناخته شد. مقدار تشعشع و فشاری که مدیران تصفیه خانه ، همچنین سربازان و زندانیان که باید این منطقه را پاکسازی و بتون ریزی کنند تا به امروز مشخص نشده است .در همان منطقه 10سال بعد یک فاجعه زیست محیطی دیگر اتفاق افتاد. در سال 1966تمام مخازن و شبکه های حاوی زباله های اتمی تولید شده در کارخانه تولید بمب اتمی مایاک روسیه ، به یک منطقه مردابه که پیش از آن به عنوان محلی ارزانقیمت و کم هزینه برای دفن زباله های شهری بود، حمل می شود؛ اما این بار این سهل انگاری و غفلت عواقب وحشتناکی در پی داشت . وقتی در بهار سال 1967خشکسالی عظیمی مناطق جنوب اوزال را در بر گرفت ، آب دریاها و مرداب ها شروع به بخار شدن کرد و طوفان گرد و غبارهای رادیو اکتیو ناشی از این زباله های اتمی را به مناطق دور دست حمل کرد. تنها خوش شانسی در این حادثه این بود که بخش عظیمی از این گرد و غبارها به مناطق خالی از سکنه مانند آنچه که در حادثه yshtymاتفاق افتاد، برده شد. تصور کنید اگر این گرد و غبارهای رادیو اکتیو به مناطق شهری و روستایی برده می شدند.