جغرافیای سلامت کودکان و نوجوانان ایران بیماری های پنهان در بدن های سالم

بیماری های جسمی و روانی ناشی از اختلالات مادرزادی رژیم غذایی نامناسب و مشکلات محیطی در جمعیت جوان و نوجوان کشور ما از حساسیت ها و ظرایف خاصی برخوردار است در صورت تشخیص بموقع و طی مراحل درمان

کد خبر: ۸۹۱۵

بسیاری از این بیماری ها بهبود می یابند و در غیر این صورت باید منتظر عوارض شدیدتر و نابهنجارتر این اختلالات در بزرگسالی و کهنسالی بود امروزه بر اثر تغییراتی که در ساخت اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جوامع پدید آمده است ، نوجوانان دارای مسائل و مشکلات بهداشتی خاص و الگوهای رفتاری ویژه شده اند که برخی از آنها سلامت حال و آینده آنان را در معرض خطر قرار می دهد؛ از جمله این که عادات غذایی بسرعت در حال تغییر بوده و مشکلات تغذیه ای شامل سوءتغذیه ، چاقی و کم خونی ناشی از فقر آهن و اختلالات ناشی از کمبود ید را به همراه داشته است . همچنین عدم تحرک جسمانی و فعالیت های بدنی و وابستگی شدید به زندگی ماشینی ، عوارض خاص خود را برای نوجوانان به همراه دارد بهداشت نوجوانان و جوانان در کشورهای در حال توسعه نسبت به بهداشت اطفال زیر5 سال و حتی افراد بالغ ، کمتر موردتوجه قرار گرفته است ، زیرا نوجوانان و جوانان در مقایسه با گروههای مسنتر و اطفال، در همه جای دنیا مرگ ومیر کمتری دارند.توجه صرف به میزان مرگ ومیر باعث شد تا این گروه به عنوان یک گروه سالم شناخته شوند و در نتیجه کشورهای در حال توسعه ، اولویت چندانی برای بهبود شرایط بهداشتی این گروه قائل نشوند. آمار گزارش شده از سوی مراکز بهداشتی در کشور ما نشاندهنده پایین بودن میزان ابتلا به بیماری ها در گروه جوانان است ؛ اما این اطلاعات تحت تاثیر میزان شیوع بیماری ها در جامعه و میزان مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی است بسیاری از بیماری های خاص این گروه مانند اختلالات روانی ، کرمهای روده ای ، شیتوز و میازیس بندرت در معرض دید کارکنان بهداشتی قرار می گیرند. در پژوهشی که دکتر علی اکبر سیاری ، دکتر فرید ایمان زاده ، دکتر حسین کرمی و دکتر علی رمضان خانی با عنوان "بررسی وضعیت سلامت جسمی روانی دانش آموزان پایه اول راهنمایی کشور در سال تحصیلی 77-هفتادوهشت انجام دادند، حدود پانصد هزار دانش آموز از نظر سلامت جسمی و روانی بررسی شدند. در این بررسی آمده است : کم خونی فقر آهن یکی از مشکلات اصلی تغذیه دختران نوجوان است.تعداد بسیاری از مطالعات مقطعی در کشورهای خلیج فارس نشان داد که چهل تا پنجاه درصد دختران در ایران براساس شاخصهای هموگلوبین ، آهن و ظرفیت کل آهن باند شده ، نشان می دهد که بیشترین درصد شیوع کم خونی وفقرآهن در کشور، در استان های تهران ، فارس و سیستان و بلوچستان به ترتیب به میزان 7/34 ، 6/12 و 7/11 است . بنابراین کم خونی فقرآهن در دختران نوجوان به دلیل ابتلای دختران در آینده به کم خونی دوران بارداری یکی از مشکلات این گروه سنی است از طرف دیگر، در دنیا حدود250 میلیون زن از اثرات کمبود ید رنج می برند. گرچه آمار دقیق آن در ایران روشن نیست ؛ اما به استثنای استان خراسان ، در سایر مراکز استان ها بررسی گواتر در دختران دانش آموز ده تا هجده ساله نشان می دهد که به طور تقریبی استان های مرکزی ، غربی و شمالی ، بویژه آنها که در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس واقعند، بیشترین میزان شیوع را دارند. در مجموع کمبود دریافت انرژی ، آهن ، کلسیم ، روی، ویتامین آ و اسیدفولیک در میان نوجوانان در بیشتر نقاط دنیا شایع است. بررسی های مصرف موادمغذی در ایران نشان می دهد که ریزمغذیها از جمله آهن ، کلسیم ، روی ، ویتامین آ و ب 2 به مقدار موردنیاز دریافت نمی شود کمبود انرژی در اغلب بررسی ها به چشم می خورد که البته آثار آن در زمان حال با روش تن سنجی چندانی مشخص نیست و علت آن را می توان در مکانیسم تطابق بدن با کمبود انرژی دریافتی جستجو کرد. نتایج بررسی سلامت جسمی و روانی که به شکل غربالگری اختلالات دانش آموزان پایه اول راهنمایی در سال تحصیلی 77-78 انجام شد، نشان می دهد که حدود50 درصد معاینه شدگان دارای پوسیدگی دندان های شیری ، دایمی و یا هر دو نوع بوده اند که بخش عمده آن متوجه دندان های دایمی است تعداد مبتلایان به بیماری های پوست ، مو و ناخن شامل زردزخم ، شپش سر و تن ، کچلی ، گال ، شیمانیوز پوستی،8/44 درصد کل افراد بوده است.درخصوص کمبودهای تغذیه ای ، مبتلایان به گواتر 4/84 درصد و مبتلایان به آفمی 6/46 درصدند که نتایج مطالعه فراوانی موارد کم خونی فقر آهن نشان می دهد که این بیماری در شهر تهران در حوزه عمل 3 دانشگاه نسبت به سایر نقاط کشور نسبتا بیشتر است . اختلالات بینایی 15 درصد و اختلالات شنوایی 6/38 درصد گزارش شده است. در زمینه اختلالات روانی و رفتاری ، ناخن جویدن 2/84 درصد، پرخاشگری 9/38 درصد، افسردگی 3/17درصد، لکنت زبان 6/1 درصد و شب ادراری 3/1 درصد گزارش شده است. درصد اختلالات روانی گزارش شده در این مطالعه ، 1/7 درصد بوده است.در دوران نوجوانی و جوانی همزمان با بلوغ تغییرات بسیاری در سیستم هورمونی فرد بروز می کند؛ نتایج نشان داده است که حالات روحی افراد نیز تحت تاثیر سیستم هورمونی آنها قرار می گیرد. تغییرات هورمونی ، به موازات تغییرات گسترده ای که از نظر اجتماعی شدن در این گروه سنی به وجود می آورد، اثر مهمی نیز بر بهداشت و رفتارهای بهداشتی نوجوانان و نیز رفتارهای جنسی آنها دارد اختلال در تکامل اجتماعی نوجوانان و جوانان بسیار شایع است این اختلالات می تواند حداقل بخشی از افزایش میزان بروز اختلالات روانی مانند افسردگی ، پرخاشگری و دیگر رفتارهای خطرناک را سبب شود. در سال 1377 پژوهشی به منظور بررسی میزان افسردگی در400 دانش آموزان دختر دبیرستانی همدان انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد 8/35 درصد دانش آموزان دختر فاقد افسردگی ، بیست درصد مبتلا به افسردگی متوسط، 7/7 درصد مبتلا به افسردگی شدید و 8/3 درصد مبتلا به افسردگی عمیق بوده اند.بررسی دیگری که به منظور مرور وضعیت سلامت روانی دانش آموزان زیرپوشش کمیته امداد شهرری انجام گرفت نشان داد که در مجموع بیست وهشت و هشت دهم درصد آنها مبتلا به اختلالات روانی بوده اند که به ترتیب 29 ، بیست وپنج وهفت دهم درصد و یک تا3 درصد دانش آموزان دوره های ابتدایی ، راهنمایی و دبیرستانی مورد مطالعه را شامل می شد. محققان دیگر با مطالعات همه گیرشناسی اختلالات روانی در نوجوانان به این نتیجه رسیده اند که حدود10 تا20 درصد نوجوانان در سنین دبیرستان از اختلالات روانی رنج می برند و شایعترین اختلالات ، افسردگی و اضطراب بوده است . نتایج تحقیقی که از سوی معاونت سلامت وزارت بهداشت صورت گرفت ، نشان داد که نوجوانان مشکوک به ابتلا به افسردگی بجز در پسران پانزده تا نوزده ساله بیش از40 درصد است. میزان نوجوانان مشکوک به ابتلا به اضطراب در تمام سنین و در شهر و روستا بیش از 43 درصد است ؛ این میزان در دختران 15 تا19 ساله شهری 68 درصد بوده است . در این گروه سنی ، دختران شهری و سپس روستایی بیشترین میزان شیوع افسردگی متوسط را به خود اختصاص می دهند. دختران نوجوان بیش از پسران و شهرنشینان بیش از روستاییان به مشکلات روانی مبتلایند؛ همچنین دختران بیش از پسران و شهرنشینان بیش از روستانشینان به اختلال در عملکرد اجتماعی دچارند هپاتیت ب یکی از شایعترین بیماری های عفونی در دنیاست و تاکنون بیش از2 میلیارد نفر به این بیماری مبتلا شده اند. ناقلان هپاتیت ب در جوامع مختلف بین 1/0 تا20 درصد متغیرند. در حدود5 درصد جمعیت دنیا-350 میلیون نفر- در حال حاضر ناقل این ویروسند که بیشتر آنها در آسیای جنوب شرقی زندگی می کنند. ناقلان این ویروس ، منبع اصلی انتشار آن در جامعه اند و هر سال حداقل هشتصدهزار نفر در اثر ابتلا به این ویروس و عوارض آن در دنیا تلف می شوند. دکتر غلامرضا خاتمی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این بیماری می گوید: در ایران میزان ناقلان ویروس هپاتیت ب، بین دوونیم تا سه و شش دهم درصد است و سی وهفت درصد جمعیت ایران با ویروس هپاتیت ب تماس داشته اند. میزان شیوع در استانهای مختلف متفاوت است : در استان فارس 7/1 درصد و در سیستان و بلوچستان به بیش از5 درصد می رسد. در مطالعه ای که روی داوطلبان تهرانی صورت گرفته است ، 6/3درصد مردان و6/1 درصد زنان تهرانی ناقل این ویروسند. با این که حدود40 درصد افراد جامعه با ویروس هپاتیت ب در تماس بوده و مبتلا به عفونت شده اند؛ ولی فقط3 درصد آنها ناقل آنتی ژن باقی مانده اند. انتقال این بیماری از مادر به فرزند، مهمترین روش انتقال این بیماری در ایران است این استاد دانشگاه درباره علایم این بیماری می گوید: اغلب این بیماران از نظر بالینی علامتی ندارند؛ شایعترین شکایت آنها خستگی و بی حالی است در مراحل بعدی ، یرقان ، خارش ، بی اشتهایی ، ضعف و سستی ، کاهش وزن و در معاینه ، بزرگی طحال و کبد مشاهده می شود هپاتیت ب، با روش تک دارویی درمان می شود و نام این دارو اینترفرون آلفا یالامیودین است که به صورت تزریق زیرپوستی به مدت 6 ماه تجویز می شود هدف کوتاه مدت از درمان ، جلوگیری از تکثیر ویروس و هدف درازمدت از درمان حذف ویروس از بدن است اینترفرون در اغلب بیماران بخوبی تحمل می شود و با از بین بردن سلولهای آلوده و اثرات ضدویروسی ، وضعیت کبد را بهبود می بخشد اشکال این دارو، عوارض جانبی ، قیمت گران و تزریقات مکرری است که بیمار ناچار است تحمل کند شایعترین عارضه جانبی این دارو، حالتی شبیه سرماخوردگی است که چند هفته بعد کاهش پیدا می کند عوارض دیگر شامل تب ، لرز و درد عضلانی است افرادی که دچار این عوارض می شوند احتمال دفع کامل ویروس از بدن آنها بیشتر است.