آینه پژوهش

کد خبر: ۸۶۹

تحلیل ساختاری و زمین ساخت فعال شرق یزدعنوان پژوهشی است که توسط آقای احمد ادیب به راهنمایی دکتر محسن پورکرمانی در واحد علوم و تحقیقات به بار نشسته است که خلاصه ای از آن برای استفاده دیگر دانش پژوهان کشورمان در پی میآید:منطقه مورد بررسی که در قسمت میانی بلوک ایران مرکزی در بلوکهای یزد و پشت بادام قرار گرفته است . از لحاظ چینه شناسی ، ساختاری،زمین ساخت فعال و لرزه خیزی ، دارای ویژگی هایی به این شرح است:1 - قدیمی ترین سنگهای دگرگون شده پرکامبرین تا آتشفشان های کواترنری را می توان در این ناحیه یافت . واحدهای پرکامبرین در جنوب شرقی و شمال شرقی ناحیه رخنمون دارند. سنگهای اردوویسین ، سیلورین و دونین بالایی و سنگهای آهکی ماسه سنگی ، تا شیلی پرمین رخنمون بیشتری دارند. سازندهای رسوبی تریاس گسترش چندانی ندارند؛ ولی فعالیت ماگماتیسم و گرانیت زایی تریاس فوقانی )گرانیت اسماعیل آباد( در شرق اردکان دیده میشود.واحدهای رسوبی ژوراسیک و کرتاسه ، بیشترین رخنمون را در منطقه دارند، به طوری که اغلب کوههای ستیغ ساز را آهکهای کرتاسه تشکیل می دهند. رسوبات تبخیری تا قاره ای و پست پالوژن شامل کنگلومرا، ماسه سنگ ، ژیپس ، مارن و شیل به شکل پراکنده در اغلب نقاط ناحیه مورد مطالعه رخنمون دارند. فعالیت کواترنر در جنوب یزد و انار در طول گسل دهشیر بافت دیده می شود. تعدادی از مجموعه های رسوبی دگرگونی و ماگمایی که قبلا به سن پرکامبرین پرکامبرین پسین )اینفراکامبرین ( گزارش شده بودند، جوان ترند و به دوره های اردوویسین تا تریاس مربوط میشوند.از این میان می توان به گرانیت اسماعیل آباد، توده نفوذی گرانیتی ، گنایسی شرق ساغند و... اشاره کرد. قدیمی ترین مجموعه سنگی ناحیه ، مجموعه تاشک )سری مراد( است که به عنوان سنگ مادر واحدهای چاپدونی و بنه شور و عمل کرده و مجموعه های فوق ناشی از دگر شکلی آن هستند. وجود خطواره هایی با چند جهت ، درون این مجموعه ، بیانگر تغییر شکل شدید آنها و عملکرد چند فاز کوزه ای به مناطق در بردارنده این رسوبات است.2 - بررسی چینها و درزهای ناحیه ، بیانگر عملکرد سیستم برش ساده بر منطقه است . در مناطق ساغند، بهادران و بهاباد، وجود سیستم برشی راست لغز مورد تایید قرار می گیرد. با بررسی قطبش امواج ناشی از زمین لرزه و تعیین هندسی سطح گسل ، عملکرد رژیم تنش وارد بر منطقه به ترتیب اهمیت به صورت : فشاری با مولفه امتداد لغز )راست لغز( امتداد لغز، با مولفه فشاری ، فشاری ، امتداد لغز، با مولفه ها فشاری خواهد بود و در منطقه گسلهای ثانویه این الگو دیده میشود.3 - با تعیین شاخص گرادیان رودخانه ، سینوزیتی جبهه کوهستان و نرخ تغییر شکل پیرامون گسلهای کوه بنان ، بهاباد لکرکره ، انار و رفسنجان ، توان بالقوه این گسلها در زمینه حرکت در آینده و لرزه زایی آنها محاسبه شده و اهمیت آنها تایید شد. لذا چهار گسل مورد بحث از نظر اهمیت توان بالقوه برای فعالیت در آینده ، به ترتیب شامل : لکرکره کوه بنان، رفسنجان و انار است.4 - از لحاظ لرزه خیزی ناحیه مورد مطالعه تقریبا آرام است . با توجه به مطالعات آماری از زمین لرزه زایی اتفاق افتاده در گستره ناحیه و مطالعه تحلیلی براساس تراکم فعالیت گسلها در منطقه ، سه زون لرزه ای تقریبا مجزا در شرق و جنوب شرقی )پهنه لرزه ای طبس لکرکره با شتاب و شدت و شتاب کم ( و در مرکز و غرب ناحیه ، پیرامون گسلهای اصلی و کواترنری )پهنه لرزه ای با شدت و شتاب متوسط( قابل شناسایی و تفکیک است ، لذا شرق و جنوب شرق ناحیه از پتانسیل لرزه ای بیشتری برخوردار است.