ارز یا ریال ؛ مسأله این است

معاونت گردشگری با بررسی‌هایی که در آذر ۸۹ انجام داد، به این نتیجه رسید که پرداخت هزینه اقامت در هتل‌های سراسر کشور مانند همه‌جای دنیا باید متناسب با پول رایج کشور، یعنی ریال باشد.

این تصمیم در حالی اتخاذ شد که تا قبل از این تاریخ، هزینه اقامت و خدمات مورد استفاده مسافران خارجی به صورت ارزی محاسبه می‌شد. با این‌که با استناد به این آیین‌نامه و تا به امروز، گردشگران خارجی همچون گردشگران داخلی نرخ تعیین شده برای خدمات دریافتی را با ریال پرداخت می‌کنند، هتل‌داران با استناد به ماده 11 آیین‌نامه ایجاد، اصلاح و تکمیل تاسیسات گردشگری، مبنی بر این‌که نرخ‌گذاری خدمات در هتل‌های استاندارد توسط بهره‌بردار و در تاسیسات غیراستاندارد توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تشکل صنفی مربوط باید صورت گیرد، هر از گاهی به این موضوع اعتراض می کنند.

نمونه اخیر آن، مرداد ماه امسال بود که در پی اختلاف چشمگیر ایجاد شده میان نرخ ارز و ریال، جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران ایران از اتخاذ تصمیمی مبنی بر دو نرخی کردن هزینه اقامت در هتل‌های ایران خبر داد. او نوسانات ارز و ایجاد مشکلات برای مسافران خارجی در محاسبه نرخ اقامت به ریال را که هر روز تغییر می‌کرد،دلیل اصلی مطرح شدن این تصمیم اعلام کرد. در ادامه این خبر،‌ اواخر همان ماه هتلداران در نشستی با رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این درخواست را مطرح کردند و علی‌اصغر مونسان نظرش را در اینباره اینگونه اظهار کرد: در مجموع با این تصمیم موافقیم؛ چرا که باید از هتلداران حمایت کنیم تا سطح ارائه خدمات را گسترش دهند؛ اما ممکن است این موضوع عوارضی برای سایر بخش‌ها داشته باشد؛ به همین دلیل تشکیل یک کمیته برای بررسی این مورد با حضور جامعه هتلداران و دفاتر خدمات گردشگری با معاون گردشگری می‌تواند اثرگذار باشد تا همه عوارض، مزایا و معایب این طرح دیده و تصمیم خوب و اثرگذاری بدون هرگونه حاشیه اتخاذ شود.

مخالفان دریافت ارز چه می‌گویند؟

پس از این اظهارنظر مونسان، انجمن دفاتر خدمات مسافرتی، جامعه تورگردانان و دیگر تشکل‌های گردشگری با ارسال نامه‌های مختلف خواستار اجرایی نشدن این طرح شدند و در نامه‌های خود به معایبی که اجرای این طرح می‌تواند بر پیکره گردشگری وارد کند، اشاره کرده و آن را بسیار بیشتر از مزایای آن دانستند.

ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان به نمایندگی از دفاتر خدمات مسافرتی و جامعه تورگردانان نامه‌ای به معاون رئیس‌جمهوری نوشت. او در این نامه، ارزی کردن نرخ‌ها را به معنای افزایش مجدد و سرسام‌آور نرخ‌ها و در نتیجه وارد آمدن ضربه‌ای سخت به بازار گردشگری ورودی عنوان کرد.

به اعتقاد وی، هرگونه افزایش یا تغییر در شیوه محاسبه نرخ‌ها موجب نارضایتی شرکت‌های خارجی طرف قرارداد و کنسلی تورها خواهد شد. دیگر مخالفان اجرای این طرح نیز با گلایه از نامشخص بودن سازوکار اجرای چنین طرحی، معتقدند که اجرای این طرح ضمن این‌که گردشگری کشور را چند گام به عقب خواهد برد، سبب گرانی و افزایش قیمت اقامت در هتل‌ها می‌شود ودر شرایطی که ورود گردشگر به کشور ۴۰ درصد کاهش یافته است، دو نرخی شدن اقامت در هتل‌ها با گران کردن بسته سفر به ایران میزان ورود گردشگران را بیش از این کاهش خواهد داد.

راه میانه کدام است

به نظر می‌رسد که تنها موافقان دریافت هزینه خدمات گردشگری از مسافران خارجی هتلداران باشند. آنها با انتقاد از افزایش هزینه‌های هتلداری در کشور به دنبال کاهش ارزش پول ملی ایران، دریافت وجوه کنونی برای اقامت در اتاق‌های هتل‌های خود را مقرون به‌صرفه نداسته و حفظ روند کنونی در شیوه دریافت وجه ازخارجی‌ها را موجب افت کیفیت خدمات هتلداری در کشور عنوان می‌کنند.

در آن سوی ماجرا و همانطور که اشاره شد، دیگر فعالان این حوزه، این افزایش نرخ را به ضرر گردشگری کشور می‌دانند؛چرا که به باور آنها در حال حاضر هم کیفیت خدمات ارائه شده در هتل‌های کشور با استانداردهای جهانی فاصله بیشتری داشته و اگر قرار باشد با همین کیفیت پول بیشتری از مسافران گرفته شود،‌ آنها عملا از سفر به ایران و اقامت در هتل‌های ما منصرف خواهند شد. آنچه مسلم است این است که با اعمال تحریم‌های جدید توسط آمریکا علیه ایران، روند رو به رشد گردشگران خارجی بویژه گردشگران اروپایی و آمریکایی تحت تاثیر قرار گرفت و اگرچه مسؤولان گردشگری کشور از اتخاذ تصمیماتی همچون لغو یکطرفه ویزا با کشورهایی که شهروندانشان مشتاق سفر به ایران هستند و همچنین نزدن مهر ورود به ایران بر روی پاسپورت آنها، خبر داده و از این طرق در تلاشند تقاضا برای سفر به ایران را همچنان در میان خارجی‌ها حفظ کنند،‌ آنچنان که فعالان بخش خصوصی گردشگری می‌گویند،‌آمار گردشگران ورودی در ماه‌های اخیر کاهش یافته است.

آنها معتقدند نگه داشتن قیمت‌ها در سطح کنونی، مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند در شرایط کنونی، ایران را به مقصدی جذاب بدل کند. عاملی که اگر در بازاریابی‌ها و تبلیغات برون مرزی برای جذب گردشگر بر آن تاکید شود، نقشی مهم در حفظ و حتی رشد تعداد گردشگران ورودی خواهد داشت. در واقع مخالفان افزایش قیمت‌ها و دریافت ارز به جای ریال، تاکید می‌کنند که ورود گردشگر بیشتر می‌تواند با رونق گردشگری، هزینه‌های تحمیل شده بر فعالان گردشگری را کاهش داده و جبران کند. شاید در این میان، حمایت‌های دولتی از بخش خصوصی با راهکارهایی همچون حذف و معافیت‌های مالیاتی و نیز ایفای نقش پررنگ‌تر در تبلیغات برون مرزی برای معرفی ایران به شهروندان دیگر کشورها،‌ به‌گونه‌ای دیگر بتواند، در این بزنگاه، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و از رشد و بالندگی صنایع مربوط به گردشگری حمایت کند.

آسیب‌های این طرح بر بدنه گردشگری داخلی

مخالفان همچنین با اشاره به این‌که پرداخت ارزی تنها به‌نفع هتلداران بوده و از این رو این پیشنهاد از سوی آنها مطرح شده است،‌ معتقدند که اجرایی شدن چنین طرحی سبب خواهد شد که هتلداران دیگر رغبتی به ارائه خدمات به گردشگران داخلی نداشته باشند و تنها اتاق‌های خود را در اختیار گردشگران خارجی قرار دهند که به معنای آسیب به گردشگری تازه‌نفس داخلی و مواجه شدن مسافران داخلی با مشکل پیدا کردن اتاق خالی است. آنها اذعان می‌کنند که حتی اگر مساله نبود اتاق مطرح نباشد، چند برابر شدن قیمت اقامت در هتل،‌ عملا گردشگران داخلی را از اقامت در هتل بازمی‌دارد که این امر به معنای آسیب زدن به کیفیت سفرهای داخلی و اجحاف در حق هموطنان خودمان است.

در همین راستا، رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرتی تصریح می‌کند: چنین تصمیمی می‌تواند تبعات منفی برای صنعت گردشگری ایجاد کند. حرمت‌ا... رفیعی می‌افزاید: وقتی قرار است هزینه‌ها از مسافر خارجی به‌صورت ارز گرفته شود، طبیعی است که در شرایط خاصی که مسافر ایرانی هم نیاز به هتل دارد، هتلداران بر اساس منافع خود گردشگران خارجی را به ایرانی ترجیح می‌دهند که این کار، بشدت غیرقابل قبول است. او همچنین معتقد است که با توجه به نوسانات ارز در کشور نمی‌توان هزینه ثابتی برای اقامت گردشگران خارجی مشخص کرد و این مساله سبب سردرگمی مسافران خواهد شد. رفیعی در ادامه می‌گوید: نباید از این نکته غافل شویم که وظیفه همه ما در شرایط فعلی تقویت پول ملی است و نه تقویت ارز خارجی، آن هم در داخل کشور.

امروزه همه کشورها برای تقویت واحد پولی کشور خود تلاش می‌کنند.

شادی کابیانی