چشمان بسته ناظران

مهم‌ترین علت رونق بازارهای غیررسمی دارو و بی‌نتیجه ماندن طرح‌های ضربتی برخورد با فروشندگان غیرمجاز، این است که سازوکار درستی برای مبارزه با قاچاق دارو در کشور پیاده‌سازی نشده است و به همین دلیل، بسیاری از داروها با دور زدن فیلترهای رسمی واردات دارو و بدون کسب مجوز به بازار ایران راه پیدا می‌کنند. این موضوع، در کنار نبود نظارت کافی بر نحوه عرضه داروهای غیرمجاز، سبب می‌شود میزان داروهای قاچاق موجود در کشور، روزبه‌روز بیشتر و شرایط برای عرضه این داروها در بازارهایی مانند خیابان ناصرخسروی تهران فراهم شود.

نظارت ناکارآمد بر توزیع و واردات دارو از آنجا نشات می‌گیرد که برخی مسئولان حوزه بهداشت و درمان، از میزان دقیق نیاز مردم به انواع و اقسام داروها آگاهی ندارند و نمی‌دانند برای واردات هر کدام از اقلام دارویی، چقدر باید مجوز صادر کرد. آنها همچنین از توانایی یا اراده لازم برای نظارت دقیق بر نحوه توزیع داروهای وارداتی برخوردار نیستند و نمی‌دانند چگونه می‌توان این داروها را به نحوی توزیع کرد که از بازارهای غیررسمی سر در نیاورند.

مساله دیگر این است که نظارت لازم برای اجرای سیاست‌های تعیین شده از سوی دولت در بخش درمان وجود ندارد و با وجود ممنوعیت واردات داروهایی که مشابه آنها در داخل تولید می‌شود، برخی پزشکان بیماران را مجبور می‌کنند داروهای خارجی مشابه را تهیه کنند. در این شرایط، وقتی بیمار داروی مد نظر پزشک را در داروخانه‌های رسمی پیدا نمی‌کند، برای تهیه آن ناچار می‌شود به بازارهای غیر رسمی و داروهای قاچاق پناه ببرد.

علت بی‌توجهی برخی پزشکان به دستورالعمل‌های دولتی برای تجویز داروهای مورد نیاز مردم نیز این است که هنوز راهنماهای بالینی در کشور بدرستی تدوین و عملیاتی نشده‌اند و به همین دلیل، برخی پزشکان از فهرست داروهای مورد تائید وزارت بهداشت که در بازار موجود هستند، اطلاع دقیقی ندارند و بعضا داروهایی را تجویز می‌کنند که در داروخانه‌های رسمی یافت نمی‌شود. این موضوع یکی از مشکلات نظام درمانی است که بستر ایجاد بازارهای غیرقانونی مانند خیابان ناصرخسرو را مهیا می‌کند.

دکتر عباسعلی پوربافرانی

عضو کمیسیون بهداشت