نابهنگام پربرکت...

به گزارش جام‌جم، صبح روز گذشته و تقریبا در هر نقطه‌ای از کشور که ساکن هستید، کافی بود خودتان را به پشت پنجره برسانید تا قطرات تند باران و بخار نشسته روی شیشه‌ها چشمتان را پر کند و سوز سرمایی که از لای درزهای در خودش را به فضای داخل اتاق می‌رساند، خاطره یک روز سرد زمستانی را در ذهنتان زنده کند. اما فقط این نبود، اگر از فضای منزل خارج می‌شدید، و یا حتی سری به دنیای بزرگ اینترنت و سایت‌های خبری می‌زدید، با اخبار متنوع و متعددی از ورود تحمیلی و نابهنگام زمستان و سرما و بارش‌های گسترده اش به اغلب نقاط کشورمان مواجه و غافلگیرتر هم می‌شدید؛ سرما و بارش‌های برف و بارانی که برخی معتقدند بخاطر خشکی بی‌حد و حصر کشورمان حتی در این فصل و هنگام شکوفه دهی درختان هم نعمت و غنیمتند و برخی هم البته نگران از دست رفتن محصول و ثمره باغات و مزارع خود با ورود این زمستان نابهنگام هستند.

نگرانیم و دست‌به دعا شده‌ایم

عمده آنها که نگران هستند و بارش برف و کاهش شدید دما لرزه بر اندامشان انداخته و احتمالا غصه‌دار و حتی دست به دعاشان کرده؛ کشاورزان، باغداران و مسئولان اداراتی چون اداره جهاد کشاورزی و بیمه محصولات باغی و زراعی در استان‌هایی چون اردبیل هستند که ثمره یکساله زراعی و باغی شان در مواجهه با این زمستان زودرس فاصله‌ای تا سرمازدگی و نابودی ندارد.

احمد شهریار، معاون بهبود تولیدات گیاهی اداره جهاد کشاورزی استان اردبیل که نگرانی را می‌توان در ریتم کلامش دریافت، درباره این نگرانی به ما می‌گوید: اکنون اردبیل بشدت سرد است و برف پراکنده هم می‌آید، اما آنچه ما را بسیار نگران کرده، پیش بینی هواشناسی مبنی بر کاهش دمای هوا تا منفی چهار درجه در ساعات آینده در این استان است که اگر این اتفاق بیفتد و دما حتی به زیر صفر درجه کاهش یابد، خسارات زیادی به باغات و مزارع ما وارد شده و با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهیم شد.

به گفته شهریار از آنجا که اشتغال اول استان اردبیل کشاورزی و باغداری است، خسارت به این بخش می‌تواند خسارات به اقتصاد کل استان تلقی شود و شاید غیرقابل جبران باشد.

وی درخصوص نحوه و میزان خسارات به باغات می‌گوید: بیشتر باغات استان اردبیل در مشکین‌شهر و خلخال است که شامل هسته‌دارها و سیب‌ها می‌شود. هسته‌دارها مثل هلو، زردالو، شلیل و هلو اکنون در مرحله بعد گل‌دهی، یعنی چاقاله هستند و سیب‌ها شامل سیب و گیلاس و آلبالو در مرحله شکوفه کاملند. اما خسارت سرمای شدید بیشتر شامل درختان هسته‌دار خواهد شد، زیرا هرچه مرحله رشدی درخت بیشتر باشد و از مرحله گل‌دهی فاصله بیشتری گرفته باشد، خسارت هم بیشتر است.

شهریار درخصوص وارد شدن خسارت به مزارع هم می‌گوید در بخشی از زراعت‌ها بویژه در بخش غلات که اکنون در مرحله ظهور خوشه هستند، سرمای هوا بشدت خسارت‌زا خواهد بود. هرچند مزارع ما بیشتر در مناطق شمالی استان مثل بیله سوار و گرمی و پارس‌آباد است که گمان نمی‌کنم کاهش دما در این مناطق چندان محسوس باشد، اما اگر باشد خسارت هم گسترده خواهد بود.

خلاصه این‌که معاون بهبود تولیدات گیاهی اداره جهاد کشاورزی استان اردبیل می‌گوید تنها راه چاره اکنون دست به دعا شدن است تا بلکه دمای هوا منفی نشود، چراکه اکنون غیراز دعا کار دیگری نمی‌توان کرد و راهکارهایی مثل کشیدن پلاستیک روی درختان و آتش و دود برپا کردن میان باغ‌ها (به منظور گرم کردنشان) نه امکان پذیر است و نه پاسخگوی این حجم از سرما که توده‌ای وارد کشور شده و ماندگاری زیادی دارد.

خسارت‌ها قابل اغماض است

بارش برف و سرمای نابهنگام ظاهرا فقط کشاورزان و باغداران را آشفته و نگران حال کرده است، سراغ هر قشری خارج از این بخش که می‌رویم، همه خوشحالند و راضی و شکرگذار؛ بویژه کارشناسان امور آب و طبیعت که از حال و روز وخیم سرزمین تفتیده‌مان و کمبود شدید منابع آبی‌اش مطلعند.

مهری اکبری، استادیار گروه آب و هواشناسی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی، جنبه‌های مثبت بارش برف و باران در این فصل را بسیار بیشتر از جنبه‌های منفی آن دانسته و به جام‌جم می‌گوید: در کشوری که امسال و تاکنون بارش‌هایی کمتر از نرمال دریافت کرده، اکنون بارش برف و باران یک جور نعمت است که تا حدی می‌تواند برخی منابع آبی مورد نیاز ما را تامین کند، گرچه نمی‌تواند بارش‌های بسیار کم نیمه اول سال آبی ما را جبران کند. اکبری به نکات منفی این بارش‌ها هم اشاره کرده و می‌افزاید: این بارش‌های نابهنگام البته ناهنجاری‌هایی هم به لحاظ افت دما در برخی مناطق ایجاد کرده و خسارت‌هایی را از منظر کشاورزی، تامین انرژی، ترافیک جاده‌ای و ... بوجود آورده، با این حال وضعیت منابع آبی ما به حدی بحرانی است که درمجموع می‌شود از این خسارت‌ها چشم پوشی کرد، گرچه ممکن است یک کشاورز با این نظر موافق نباشد بویژه در مناطقی که برف باریده و شاهد افت دما هستیم.

بارش‌ها را به فال نیک‌ می‌گیریم

محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و تحقیقات بیابان کشور هم بارش برف و باران در این ایام از فصل بهار را بسیار مثبت ارزیابی کرده و به جام‌جم می‌گوید: در کشوری که میزان ریزش‌های آسمانی‌اش کمتر از میانگین دراز مدت است، هر یک قطره باران که بیشتر ببارد باید به فال نیک گرفت و خدا را شکر کرد.

به عقیده درویش اگر سیلی هم بوجود بیاید و خسارتی به بخش کشاورزی و تاسیسات وارد شود، مقطعی است و ناشی از نابخردی‌های انسانی و سوء‌مدیریتی که پیش‌بینی‌های لازم را نمی‌کند و در بستر رودخانه‌ها ساخت و ساز کرده و حریم امن آن را تخریب و ناامن می‌کند.

این کارشناس حوزه طبیعت درکل بارش‌ها را به فال نیک گرفته و می‌افزاید: این بارش‌ها بویژه امسال که ریزش‌های اسمانی مان کمتر از میانگین است، بسیار مفید است و باعث پرآب شدن چشمه‌ها و قنوات و رودخانه‌های ما می‌شود و درمجموع به نفع کشاورزان ماست که حتی ممکن است اکنون خساراتی را متحمل شوند.

درویش درخصوص خسارت سیلابی این بارش‌ها و هدررفت احتمالی آب‌هایی که برنامه‌ای برای جمع‌آوری آن نیست هم می‌گوید: خوشبختانه چون اغلب بارندگی‌های عمده اکنون در غرب کشور و مناطق زاگرسی و جنگل‌های زاگرسی رخ می‌دهد و رودخانه‌های موجود در این مناطق فاصله طولانی را طی می‌کند تا به خوزستان و خلیج فارس بریزند، بخش عمده‌ای از آب آرام آرام در سرزمین ایران نفوذ می‌کند و به بهبود وضعیت چشمه‌ها و قنوات و رویشگاه‌های جنگلی‌مان کمک می‌کند.

به عقیده وی حتی آن بخش از بارش‌ها هم که وارد خلیج فارس می‌شود باز نعمت است چون باعث می‌شود کیفیت آب خلیج‌فارس بهبود پیدا کند و تخم‌ریزی ابزیان بیشتر شود و کیفیت آبزیانی که ما استفاده می‌کنیم سالم‌تر شود.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و تحقیقات بیابان کشور اصلا اعتقادی به هدررفت آب ندارد و می‌گوید: ما اصلا چیزی به نام هدررفت آب نداریم و این اصطلاحی است که سدسازها و مجموعه وزارت نیرو از ان استفاده می‌کنند تا بگویند ما اگر سد نسازیم این آب هدر می‌رود و از دسترس خارج و وارد اب‌های ازاد یا کویرهای مرکزی می‌شود درحالی که همه اینها حقابه‌هایی است که باید به آنها داده شود.