طبیعت‌ گردی مسئولانه

در عین حال این شکل از سفر می‌تواند به حفظ و توانمندسازی جوامع محلی، چه از نظر اجتماعی و چه اقتصادی، کمک شایانی کند.

از یک دهه گذشته تاکنون طبیعت‌گردی روز به روز مورد علاقه بسیاری از سازمان‌های توسعه و همچنین مراقبان منابع طبیعی قرار گرفته است. به‌این ترتیب آنها در کنار کسب درآمد می‌توانند منابع طبیعی را بهتر از گذشته حفظ کنند. از این موارد می‌توان به اوگاندا اشاره کرد.

طبیعت‌گردی در اوگاندا

طبیعت‌گردی در این کشور مورد توجه سازمان‌های حفظ منابع محیط‌زیست و جنگل‌ها و همچنین گردشگری‌ها قرار دارد و شامل فعالیت‌های مختلف ازجمله پیاده‌روی در جنگل است.

مسئولان این کشور به منظور حفظ منابع جنگل و درآمدزایی در این مناطق، پروژه‌ای تحت عنوان حفظ جنگل بودونگو در سال 1932 ترتیب دادند. این پروژه یکی از طولانی‌ترین طرح‌های تحقیقاتی جنگل‌هاست که شروع به فعالیت کرد و طی آن منابع بی‌شماری از جنگل و همچنین گونه‌های مختلف حیوانی و گیاهی از نابودی نجات داده شد.

در سال 1991، سازمان جنگلبانی متوجه قطع بی‌رویه و غیرقانونی درختان جنگل شد. به همین دلیل این سازمان‌ها، برنامه طبیعت‌گردی منسجمی در این جنگل به راه انداختند تا حضور گردشگران باعث شود قطع غیرقانونی درختان کمتر صورت گیرد.

مهم‌ترین هدف توسعه طبیعت‌گردی در بودونگو تشویق حفظ جنگل در سطح محلی و البته گردشگران بود. با این روش:

وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی افراد محلی به دلیل کسب درآمد از طریق طبیعت‌گردی بهبود می‌یافت.

بهبود وضعیت زندگی به بالا رفتن میزان مشارکت جوامع محلی در مدیریت حفظ منابع جنگل کمک بسیاری می‌کرد.

حضور گردشگران و افراد محلی در مکان‌های مختلف جنگل، باعث مهار استفاده غیرقانونی از منابع جنگل می‌شد.

با استفاده از سرویس‌های خدمات‌رسانی و آموزش طبیعت‌گردی، دانش و آگاهی جوامع محلی در حفظ منابع جنگل افزایش می‌یافت.

از دیگر اهداف سازمان‌های طبیعت‌گردی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش درآمد دولت در این بخش، به دولت در حفظ جنگل و آموزش بیشتر مردم در این زمینه کمک بسیاری می‌کرد.

افزایش برنامه‌های طبیعت‌گردی، جنگل‌های اوگاندا را به افراد بیشتری معرفی کرده و آنها نسبت به حفظ جنگل، احساس تعهد بیشتری می‌کردند.

با برگزاری برنامه‌ها و آموزش‌های لازم در خصوص طبیعت‌گردی و حفظ منابع جنگل، افراد بسیاری به رفتن به این مناطق و مراقبت از منابع آن علاقه‌مند می‌شدند.

سازمان‌های طبیعت‌گردی برای این‌که بتوانند مدیریت صحیحی نسبت به جنگل‌ها داشته باشند، از خود جوامع محلی که در این مناطق زندگی می‌کردند، کمک گرفته و نظرشان را جویا شدند.

این نوع برخورد با مردم باعث شد آنها نسبت به حفظ جنگل، علاقه بیشتری نشان دهند. از طرفی هنگام بازدید طبیعت‌گردان، به آنها پرسش‌نامه‌ای می‌دادند تا آنها از علایق و نیازهایشان بگویند. این نوع تعامل سازمان‌ها با مردم محلی و همچنین طبیعت‌گردان، به دولت در تشخیص کاستی‌ها و برطرف کردن نیازها کمک کرد و همچنین باعث شد مردم نسبت به طبیعتی که در آن زندگی می‌کنند یا به تماشای آن رفته‌اند، احساس مسئولیت کرده و برای حفظ آن تلاش کنند.

از زمانی که چنین برنامه‌هایی از سوی سازمان‌های طبیعت‌گردی اوگاندا انجام می‌شود، نه تنها درآمد دولت و افراد محلی نسبت به گذشته افزایش نشان داده است، بلکه مراقبت از منابع جنگلی نیز بهتر از قبل مدیریت می‌شود.

طبیعت‌گردی و مراقبت از حیات‌وحش

پروژه مراقبت از جنگل بودونگو و موفقیت‌های آن باعث شد تا این سازمان به محافظت از حیات‌وحش و زیستگاه‌های جنگلی دیگر در اوگاندا با پروژه‌های مشابه بپردازد. به‌این ترتیب مناطق طبیعت‌گردی متعددی در این کشور به راه افتاد که هدف آن آموزش مردم به نوع تعامل آنها با طبیعت و بویژه جنگل‌ها بود. این سازمان‌ها به منظور محدود کردن اثرات منفی زیست‌محیطی در مناطق بکر و دست نخورده جنگل‌ها، بازدید از جنگل‌ها را بشدت کنترل می‌کنند و مردم فقط در زمان‌های خاصی می‌توانند به دیدن جنگل‌ها یا ردیابی شامپانزه‌ها بروند. درضمن آنها سعی می‌کنند ثروتمندان را به تماشای طبیعت و هزینه کردن برای حفظ منابع جنگل تشویق کنند.

در نتیجه توسعه طبیعت‌گردی در جنگل‌های اوگاندا بویژه بودونگو، فعالیت‌های غیرقانونی در استفاده از منابع جنگل در حد بسیار زیادی کم شده و در عین حال استاندارد زندگی افراد محلی بهبود زیادی نشان داده است.

در ضمن سازمان طبیعت‌گردی، روش‌های استفاده پایدار از منابع جنگل را به افراد محلی و همچنین طبیعت‌گردان می‌آموزد. برنامه‌های آموزشی محیط‌زیست‌های محلی موجب شده افراد ساکن در مناطق جنگلی و همچنین بازدیدکنندگان رفتار مناسبی با محیط‌زیست طبیعی داشته باشند.

همکاری بخش‌های خصوصی و دولتی

اکنون سازمان حفط منابع جنگل و طبیعت‌گردی بودونگو و افراد محلی نسبت به حفظ جنگل به توافق امیدوارکننده‌ای رسیدند و شرایط تا حد بسیار زیادی به حفظ جنگل و منابع آن تغییر کرده است تا جایی که شرکت‌های خصوصی نیز در مورد ایجاد برنامه‌های حفظ محیط‌زیست و منابع جنگل، اعلام آمادگی کرده‌اند.

تمام تلاش‌های دولت در این زمینه به حفظ منابع جنگل اوگاندا به وسیله طبیعت‌گردی، کمک بسیاری کرده است.

منبع: vtechworks.lib.vt.edu

مترجم: نادیا زکالوند

جام‌جم