جد گیاهان گلدار کشف شد

امروزه تنوع گیاهان گلدار ‌به‌قدری گسترده است که شاید باورتان نشود همه‌ انواع موجود از یک گونه مشترک زاده شده‌اند. حتی داروین نیز نتوانست درمورد این که گیاهان گلدار چگونه به گونه‌های مختلف تقسیم شدند، به نتیجه مشخصی برسد. اما بتازگی پژوهشگران توانستند نمونه رایانه‌ای گل اجدادی این طیف گسترده را بازسازی کنند.

مطالعه ارگانیسم‌های دیرینه اغلب از طریق جمع‌آوری فسیل‌ها صورت می‌گیرد، اما مشکل اینجاست که فسیل‌های گونه‌های نخستین گیاهان گلدار در دسترس نیست. قدمت قدیمی‌ترین فسیل گیاهان گلدار به 130 میلیون سال پیش برمی‌گردد؛ درحالی که پژوهشگران سن جد اولیه گیاهان گلدار را 140 میلیون سال تخمین زده‌اند. پژوهشگران برای حل این مشکل به راهکار دیگری غیر از مطالعات سنگواره‌ای متوسل شدند و آن این که کوشیدند با بررسی ساختاری نوادگان امروزی‌تر و ردیابی خصوصیات هر نسل در نسل‌های قبل‌تر به جد اولیه برسند. نمونه بازسازی‌شده چندان متفاوت از گونه‌های حاضر نیست، اما از ترکیب صفاتی ساخته شده که چنین ترکیبی امروزه پیدا نمی‌شود. این گل اولیه مانند بسیاری از گل‌های امروزی دارای هردو اندام‌ نر و ماده بوده است. علاوه بر اندام‌های تناسلی، تعداد و آرایش گلبرگ‌ها نیز آن‌قدرها متفاوت از نسل‌های امروزی‌تر به نظر نمی‌رسد. طبق نمونه‌ بازسازی‌شده، گفته می‌شود نخستین گیاه گلدار تاحدودی به مگنولیای امروزی شباهت داشته است. گمان می‌رود این گل بدوی دارای چند گلبرگ نامتمایز بوده که حول حلقه‌های مرکزی آرایش یافته‌اند و در مرکز نیز احتمالا چند ردیف اندام تناسلی شامل پرچم‌ و مادگی وجود داشته است.

پژوهش فوق به یکی از بحث‌برانگیز‌ترین پرسش‌های گیاه‌شناسان درخصوص جنسیت نخستین گونه گیاهان گلدار پاسخ داده است. تا پیش از این، گیاه‌شناسان نمی‌دانستند آیا گل‌های نخستین تک‌جنسی بوده‌اند یا دوجنسی. از طرفی، یکی از قدیمی‌ترین اجداد کمیاب گیاهان گلدار، موسوم به آمبورِلا که امروزه فقط در جزیره کالدونیای جدید در اقیانوس آرام رشد می‌کند، گیاهی تک‌جنسی است. اما از طرف دیگر، بیشتر گونه‌های امروزی همزمان دارای پرچم و مادگی هستند. همچنین بارزترین صفتی که موجب شگفتی پژوهشگران شد این بود که تصور می‌کردند آرایش گلبرگ‌ها و سایر اندام‌های جد گیاهان گلدار باید مارپیچی‌شکل بوده باشد، حال آن که نتایج اخیر نشان می‌دهد گلبرگ‌ها و سایر اندام‌های این گل بدوی به‌صورت دسته‌های سه‌تایی در حلقه‌های مرکزی آرایش یافته‌اند. گویا تعداد این حلقه‌ها در گونه‌های نخستین بیشتر بوده‌اند، به این معنی که ساختار گیاهان گلدار رو به ساده‌تر شدن پیش رفته است، اما گونه‌های متأخر به‌واسطه ساده‌تر‌ شدن ساختار در طول تکامل بتدریج از قابلیت‌های پیچیده‌تری برخوردار شدند. درمجموع، پژوهشگران نتیجه گرفتند جد اولیه گیاهان گلدار با آنچه امروزه در گلفروشی‌ها می‌بینیم، تفاوت غریبی ندارد و اتفاقا دارای ظاهری نسبتا آشناست.

منبع: Scientific American

مترجم: صدف دژآلود