دشت‌های کشور یکی یکی نشست می‌کنند و با هر نشست، بخشی از آبخوان‌های کشور برای همیشه از بین می‌رود و خسارات جبران‌ناپذیری به خاک و آب این سرزمین و در نهایت زیرساخت‌هایی نظیر جاده و شبکه و خطوط آب، برق، گاز و... وارد می‌شود. علت را هم که جست‌وجو می‌کنیم، به برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و چاه‌های غیرمجاز و مجاز بی‌شمار می‌رسیم که وجودشان مدتی است زنگ خطر نابودی این سرزمین را به صدا درآورده است.
با سیدمحمدعلی مصطفوی، مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری منابع آب و امور مشترکین شرکت مدیریت منابع آب ایران در این باره به گفت‌وگو نشسته‌ایم که آن را می‌خوانید:
چند چاه مجاز و چند چاه غیرمجاز اکنون در کشور وجود دارد و در حال بهره‌برداری است؟
اکنون و طبق آمار ارائه شده سال 90 ـ 89، حدود 500 هزار حلقه چاه مجاز و حدود 300 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور وجود دارد که 70 درصد از این چاه‌ها (چه مجاز و چه غیرمجاز) کم‌عمق (عمقی کمتر از 50 متر) و 30 درصد آنها عمیق است، و اتفاقا بیشترین برداشت از منابع آب زیرزمینی نیز از همان 30 درصد چاه‌های عمیق مجاز و غیرمجاز صورت می‌گیرد. از سوی دیگر حدود 50 درصد چاه‌های مجاز کشور (230هزار حلقه ) هم برقی هستند که قریب به 70 درصد تخلیه منابع آب زیرزمینی کشور توسط این چاه‌ها صورت می‌گیرد.
به آمار 300 هزار حلقه چاه غیرمجاز اشاره کردید، اگر گفته می‌شود «چاه غیرمجاز»، چگونه این چاه‌ها شناسایی شده و آیا این آمار دقیق است؟
مسلما این آمار حدودی و احتمالی است و در واقع چاه‌های غیرمجاز شناسایی شده است، با این حال نمی‌توان گفت که تعداد چاه‌های غیرمجاز موجود بسیار متفاوت‌تر از آمار ارائه شده است.
به هر حال برخی از چاه‌های غیرمجاز پوشانده شده یا در حصار باغ و... قرار می‌گیرند که از دید و دسترسی خارج می‌شود، اما به هر حال با توجه به میزان ذخایر آبی و میزان برداشت‌ها، می‌توان تا حدودی به آمار چاه‌ها پی برد، زیرا همان‌طور که ذکر شد بیشترین برداشت‌ها مربوط به چاه‌های عمیق است، و اگر چاه عمیق غیرمجازی حفر شود، عملکرد و فعالیت آن از نظر پنهان نمی‌ماند، بنابراین چاه‌های غیرمجازی که هنوز شناسایی نشده‌اند، عموما مربوط به چاه‌های کم‌عمق هستند و درمجموع اگر تفاوتی در آمارها و وضعیت واقعی موجود هست، این تفاوت چندان معنا دار نخواهد بود.
گرچه مردم هم می‌توانند برای حفظ منافع ملی در صورت مشاهده این‌گونه چاه‌های غیرمجاز مراتب را به اطلاع وزارت نیرو و سایر نهادهای مسئول برسانند.
اقدامات و راهکارهای وزارت نیرو برای جلوگیری از بحران اضافه برداشت و پیامدهای آن چیست؟
برای جلوگیری از این روند مخرب، در پانزدهمین جلسه شورای عالی آب در سال 93، طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی به تصویب رسید و مقرر شد این طرح در 85 دشت ممنوعه و بحرانی کشور اجرا شود. این طرح شامل 15 پروژه است که 11پروژه در وزارت نیرو، 3 پروژه در جهادکشاورزی و یک پروژه نیز توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرا خواهد شد تا طی یک دوره 20 ساله جبران کسری مخازن آب زیرزمینی صورت گیرد. هم‌اکنون نیز طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیر زمینی در البرز آغاز شده و بزودی در سایر استانها نیز به اجرا درمی‌آید.
مهم‌ترین پروژه‌های طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی کدام هستند؟
اشاره به جزئیات این طرح اکنون در این مقال نمی‌گنجد، اما جلب مشارکت مردمی برای مدیریت مصرف به عنوان و همچنین مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز از مهم‌ترین این اقدامات است، که درخصوص مورد دوم مقرر شده چاه‌های غیرمجازی که در دشت‌های کم‌آب و بحرانی واقع شده‌اند، مسدود شوند. در همین راستا سال گذشته 9200 حلقه چاه غیرمجاز مسدود شد و قرار است امسال نیز 20 هزار چاه غیرمجاز دیگر مسدود شود.
فاطمه مرادزاده
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
هنگامه بیداری فرهیختگان در غرب
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
۸۵ درصد مدارس کشور اتاق بهداشت ندارند | جای خالی ۱۶ هزار مربی سلامت در مدارس
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
گفت و گو
رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با جام جم آنلاین:
۳۵ درصد از قانون جوانی جمعیت اجرا شده
گفتوگوی «جامجم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توتهای سفید»
نقنقنویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیامعملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفت‌وگو با «جامجم»: