خوزستان زنده می ماند اگر آب باشد

شاید این نوید حیات دوباره را برای این دیار داشته باشد هر چند هنوز هم وعده آب آشامیدنی سالم برآورده نشده ولی انتخاب این استان برای اولین سفر امید بخش است آنهم برای استانی که تمام سال های جنگ جان و مال و خونش را برای بریده نشدن از جغرافیای ایران اسلامی تقدیم کرد امید بخش باشد.

می گویند 40 درصد و شاید بیشتر از این مقدار سهم خوزستان است برای تامین هزنیه های کشور، استان ثروتمندی است که روی ثروتش را هنوز ندیده است و چشم امید به وعده ای رییس جمهورها باقی مانده است.

دو روز مهمان این استان بودیم برای بازدید از دو ثروت عظیم این استان که نفتی هم نیست و به قول فرماندارش به اندازه نفت درآمد زایی خواهد داشت اگر جدی اش بگیرند.

مواظب پاهایتان باشید، دشت مین دارد

در اولین بازدید به تالاب هور العظیم رفتیم، تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه و در منطقه مرزی دشت آزادگان قرار دارد؛‌ در حاشیه تالاب شهرستان‌های بستان، هویزه و سوسنگرد واقع شده که فاصله هور تا مرکز شهرستان دشت آزادگان (سوسنگرد ) حدود 20 کیلومتر و تا مرکز استان (اهواز) حدود 75 کیلومتر است، این همان دشتی است که برای عبور از آن باید مراقب پاهایت باشی که بر روی مین نروید.

هورالعظیم تنها بازمانده تالاب‌های بسیار بزرگ بین‌النهرین

هورالعظیم از تالاب‌های دایمی ایران و تنها بازمانده تالاب‌های بسیار بزرگ بین‌النهرین در نوار مرزی دو کشور ایران و عراق واقع شده است.

هورالعظیم در بین منابع آبی خوزستان از جمله تالاب‌های زیبایی است که جلوه خاصی به استان داده است.

گیاهان هورالعظیم شامل لوئی، تیرتیزک گیاهان شناور هستند ریشه در آب داشته و به صورت شناور در سطح یا بخشی از آب زندگی می‌کنند.

وسعت تالاب بیش از 500 هزار هکتار است که حدود دو سوم از سطح این تالاب در کشور عراق و تنها یک سوم از سطح آن درخاک جمهوری اسلامی ایران است و دارای تنوع زیستی بالایی است.

سهم ایران از قسمت عراقی هور العظیم ریز گرد است

تالاب هورالعظیم دارای منابع زیرزمینی نفت و گاز غنی که در به بهره برداری هم رسیده است اما به گفته محسن سلیمانی مدیر پروژه حفاظت از تالاب های سازمان محیط زیست، این میزان نفت و بهره برداری از آن منجر به آلودگی نفتی نشده و تنها مشکل زیست محیطی موجود در این منطقه دفع پسماند و احداث جاده‌هایی برای دسترسی به نفت است.

قسمتی از تالاب هورالعظیم که به کشور عراق منتهی می‌شود خشک شده ولی خوشبختانه تاثیری به زیست مندان قسمت وطنی تالاب نگذاشته است اما اثرات ریزگردهای آن گریبان خوزستانی ها را گرفته است.

سید عادل مولا معاون محیط طبیعی خوزستان می گوید: در بحث تامین حق آبه تالاب به طرف عراقی دچار مشکل هستیم و مذاکراتی در این زمینه مطرح شده ولی تنها در حد حرف بوده است و شاهد اقدام عملی در اینباره نبوده ایم. اما دیگر معضلی که با احداث جاده گریبان هور العظیم را گرفته است حالت بریده بریده پیدا کردن آن است که به دلیل احداث جاده است.

پوشش گیاهی و ذخایر آبی قسمت جنوبی تالاب کمتر از قسمت شمالی است و قسمت شمالی آب شیرین تری دارد و همین مساله موجب شده که پوشش گیاهی قسمت جنوبی تالاب فقیرتر باشد.

حیات وحش تالاب شامل جانوران وابسته به درون تالاب از جمله ماهیان، پرندگان و جانوران حاشیه تالاب از جمله پستانداران و پرندگان است.

ماهیان هور متجاوز از 20 گونه هستند که اغلب آنها شیلاتی و قابل صید هستند؛ ماهیان هور عبارتند ازماهی بنی ، ماهی شیربت، ماهی گوتان، ماهی درزم، ماهی حمری، ماهی شیلج و ماهی کپور نقره ای و ماهی کپور سرگنده و ماهی آموسفید هستند.

هورالعظیم آخرین توقفگاه پرندگان مهاجر زمستانی

هورالعظیم محل زمستان گذرانی بسیاری از پرندگان آبزی و کنارآبزی از قبیل اردک‌ها، غاز خاکستری، کنگر است و پنج گونه کمیاب تالاب عبارتند از میوه‌خور، عروس قاز، اردک مرمری.

عمده پرندگان این تالاب مارگردن ، اردک سرسفید و پلیکان پاخاکستری هستند که اسمشان برای تالاب هورالعظیم ثبت شده است.

اما آخرین توقف‌گاه پرندگان مهاجر زمستانی در کشور تالاب هورالعظیم است؛ آنچنان که سید عباس مولا می گوید: تراکم پرندگان امسال با وجود سردی و بارندگی مناسب بوده ولی طی هفت الی هشت سال گذشته دچار خشکسالی شدید شده است و اثراتش را گذاشته است. سال گذشته متنوع‌ترین سال در تالاب بوده ولی تراکم جمعیت در تالاب شادگان بیشتر به چشم می خورد چرا که مردم در تالاب شادگان وابسته به این تالاب بوده و مردم محلی و بومی هستند.

بومیان تالاب هورالعظیم شاید به دلیل مرز جنگی بودن و شرایط نظامی اش کمتر از تالاب شادگان است، در تالاب شادگان افراد داخل تالاب با حصیر و نی خانه ساخته زندگی می‌کنند.

ریزگردهای عراقی اورانیوم ندارند

معاون منابع طبیعی اداره کل خوزستان درباره انتشار ریزگردهای حاوی ماده آلوده به اورانیوم از کشور عراق و تاثیر آن رد تالاب هورالعظیم هم اظهار بی اطلاعی می کند و می گوید: بنده در این خصوص اطلاعی ندارم و طی مطالعاتی که انجام شده چنین موضوعی مطرح نبوده است.

محسن سلیمانی، مدیر پروژه ملی احیای تالاب‌های ایران درباره حفرچاه برای اکتشاف نفت معتقد است: نباید با حداقل هزینه کار توسعه‌ای انجام دهیم؛ ما قرارداد نفتی با چین بسته‌ایم که مربوط به استخراج نفت در زمین خشک است و مجبور شدیم به این دلیل آب را مهار کنیم. وی ادامه می دهد: بخشی از تالاب هورالعظیم خشک شده است و بخشی دیگر از آن پر از آب و بخش دیگری کم آب است.

قرداد نفتی در تالاب برای زمین های خشک

سلیمانی تصمیمات اشتباه و بخشی 10 سال پیش را مورد انتقاد قرار می دهد و می گوید: برای حفر چاه با چینی‌ها که برای زمین خشک قرارداد بسته شده بود موجب شد که بر اساس آن قرار داد اکنون آب به قسمت دیگر (قسمت جنوبی) راه پیدا نکند که این خود یک مشکل زیست محیطی را برای تالاب به وجود آورده است.

مدیر پروژه احیای تالاب ها این مشکل را مختص وزارت نفت نمی داند و معتقد است این امر به دلیل سیاست های نادرست مسوولان اتفاق افتاده است.

وی اظهار می کند: باید تمرین کنیم که توسعه هزینه دارد و در راستای توسعه باید ملاحظات زیست‌ محیطی مدنظر قرار گیرد که در این راستا وزارت نیرو و نفت باید هماهنگی داشته باشند.

ما از عراق حقابه نمی خواهیم، باید راه را باز کنیم تا آب از قسمت شمالی به جنوبی تالاب هورالعظیم راه یابد

وی بیان می کند: ما حق‌آبه ای از عراق نمی‌خواهیم بلکه آنها از ما آب می‌خواهند گفت: باید راه را باز کنیم تا آب از قسمت شمالی به جنوبی راه پیدا کند.

تالاب مرداب نیست، معنای واقعی زندگی است

در دومین روز برای بازدید از تالاب شادگان به سمت آبادان حرکت کردیم، شادگان این روزها شاد نیست اما با حرکت ها و عزم مسوولین استانی اش به بازگشت دوباره زندگی امیدوار است.

وسعت این تالاب 400 هزار هکتار است این یعنی به اندازه یک کشور اروپایی وسعت دارد، زمین های حاصلخیزش باعث شده مسوولین به فکر تبدیل شدن این بخش به قطب کشاورزی و دامداری در این استان باشند اما انتقال آب از کارون به اصفهان مشکلاتی را برای جان گرفتن شادگان به وجود می آورد.

باید آب کارون به شادگان منتقل شود تا تالاب احیا شود

عبدالزهرا سنواتی فرماندار شادگان می گوید: طرح «انتقال آب کارون به تالاب شادگان» تا شش ماه دیگر انجام می‌شود، با توجه به اینکه 550 هزار هکتار زمین کشاورزی و زه‌کشی شده در این منطقه وجود دارد، اگر آب کارون به اصفهان منتقل شود، دیگر آبی برای کشاورزی باقی نمی‌ماند.

شادگان در انتظار تبدیل شدن به قطب کشاورزی و گردشگری در منطقه

وی افزود: طرح «انتقال آب کارون به تالاب شادگان» از نظر حقوقی آماده است، اما از لحاظ فنی، اجرای آن تا شش ماه دیگر زمان می‌برد. ما کانالی آماده کرده‌ایم تا آب کارون به تالاب شادگان منتقل شود که این امر تا شش ماه دیگر رخ خواهد داد و ما شاهد احیای تالاب خواهیم بود و هیچ اشکالی در این زمینه وجود ندارد؛ 530 هکتار تالاب شادگان، 130 هکتار تالاب هورالعظیم نیاز به آب کارون دارند که باید آب رود کارون به تالاب شادگان منتقل شود تا شاهد احیای این تالاب باشیم که در این زمینه با مسوولان صحبت کرده و 800 میلیون تومان سرمایه‌گذاری شده است.

مهدی طبری بخشدار خنافره در خصوص این انتقال از آب کارون به تالاب شادگان می گوید: در گذشته قرار بود از سلمانه، سمت آبادان آب به تالاب منتقل شود ولی با مخالفت‌هایی روبرو شد و این کار صورت نگرفت ولی اکنون تصمیمی گرفته شد تا آب کارون به تالاب شادگان منتقل شود که صحبت‌ها در این میان مطرح شده است.

وی افزود: اشتغال‌زایی در تالاب شادگان بسیار است چرا که مردم از طریق ماهیگیری امرار معاش می‌کنند و شکار و دامداری نیز در این تالاب وجود دارد.

بخشدار خنافره هم معتقد است: قطب دامداری خوزستان در شادگان است؛ اگر آب کارون به تالاب شادگان منتقل شود کل تالاب احیا می‌شود و همچنین شوری آب کم می‌شود و ما شاهد رونق بحث ماهیگری خواهیم بود.

وی ادامه می دهد: گارد محیط‌زیست تالاب وجود ندارد ولی اگر وجود داشت می‌توانست ضابط قضایی باشد همچنین باید ساختار تقویت شده و مدیریت جامع باشد. به این شکل که مدیریت دست اهالی این تالاب بوده و آنها با تشکیل تعاونی بتوانند معیشت خود را بهتر مدیریت کنند.

بخشدار می گوید: بیشتر فاضلاب شادگان شهری بوده که یک شرکت چینی از یک ماه پیش برای حل این مساله شروع به کار کرده است و قرار است تا 3 سال دیگر این مشکل حل و فاضلاب را از بین ببرد که می‌توان گفت این کار قابل حل بوده و ما می‌توانیم تالاب شادگان را احیا کنیم.

گردشگری پایدار کلید مبارزه با فقر

در شهرستان شادگان به مناسبت روز جهانی تالاب و هفته تالاب راهپیمایی خانوادگی با جمعیتی بالغ بر 700 نفر در حمایت از تالاب شادگان با شعار گردشگری پایدار کلید مبارزه با فقر برگزارکردند.

در این راهپیمایی که با همکاری سازمان های مردم‌نهاد، جوامع محلی و سازمان محیط‌زیست صورت گرفت فرماندار شادگان در خصوص حفظ تالاب صحبت کرده و همگام با مردم خواهان حفاظت از این تالاب شد.

سنواتی، فرماندار شادگان طی بازدید از تالاب شادگان نیز تصریح می کند: وظیفه داریم تمام ابعاد تالاب را مورد بررسی قرار دهیم چرا که با حفظ تالاب کشاورزی پایدار و اقتصاد تالاب و گردشگری را شاهد خواهیم بود که پایه و اساس این امر، حفاظت از تالاب است.

در حال حاضر پنج هزار خانوار در بعد صید ماهی در سال 75 توسط تالاب شادگان امرارمعاش می کنند. همچنین 120 هزار راس از این تالاب استفاده می کنند. تعداد گونه‌های گیاهی بیش از 100 گونه و گونه جانوری بیش از 300 گونه است همچنین در حوزه گردشگری بسیاری از کشورهای منطقه و اروپایی از این تالاب بازدید می‌کنند.

فرماندار شادگان : ارزش تالاب از نفت هم بیشتر است

فرماندار شادگان ارزش تالاب شادگان را از نفت بیشتر می داند و می گوید: وقتی در گذشته مطرح می‌کردند که تالاب از ارزش نفت بیشتر است بنده باور نمی‌کردم ولی اکنون می‌گوییم که ارزش تالاب حتی متر به متر است از ارزش نفت بیشتر است.

در حوزه آزادگان سوسنگرد تا 200 سال دیگر امکان کشاورزی وجود نخواهد داشت؛ اگر آب منتقل نشود.(خبرگزاری دانا)