دولت ها در قبال تصمیمات کارشناسی لجاجت دارند / برخی کارشناسان به جای راهنمایی چاه نمایی می کنند

مهدی جعفری متخصص روانشناسی سلامت، در گفت و گو با جام جم انلاین، درباره بی توجهی مردم به توصیه هایی پزشکی و مسئولین گفت: این مساله از چند زاویه قابل بررسی است. ابتدا باید دید پیام در جوامع مختلف چگونه ارسال می شود و جامعه نسبت به پیام های گوناگون چه واکنش هایی نشان می دهد. متاسفانه در بهترین حالت دو سوم مردم با تغییر همراهی می کنند و توصیه ها را می پذیرند. ما در ادبیات دینی نیز با همین مساله روبرو هستیم.

 

وی در ادامه افزود: به نظر می رسد، اگر ابعاد رسانه ای و حتی پند را در جامعه ای گسترش بدهیم در بهترین حالت برای دو سوم از مردم اقناع کننده خواهد بود و آنها را به انجام رفتاری ترغیب می کند. ولی باقی مردم باید مضرات و هزینه های رفتار خود را در چهارچوب قوانین محکمی که توسط دولت ها و حکومت ها تعریف می شود ببینند.

 

این روانشناس تصریح کرد: باید بحث را از این جا شروع کنیم که ما چرا رفتاری را انجام می دهیم و چرا آن را ترک می کنیم. به زبان بسیار ساده ما زمانی رفتاری را انجام می دهیم که منافع آن برای ما بیش از مضرات آن باشد. ما زمانی رفتاری را ترک می کنیم که مضرات آن برای ما از منافعش بیشتر باشد. بنابراین وقتی فردی توانایی شناختی بالاتری، حس همبستگی بیشتری در جامعه و همچنین تعلق خاطر بیشتری دارد جزو دو سومی خواهد بود که منافع دراز مدت خود را به منفعت آنی ترجیح می دهد و خطرات رفتار ناسالم را برای خود پررنگتر از منافع می داند. بنابراین انتخاب او ماندن در خانه و حفظ فاصله فیزیکی است. این افراد هم به مسئولیت فردی و هم به مسئولیت اجتماعی خود متوجه هستند.

 

جعفری با اشاره به رفتارهای افراد جامعه و تبعاتی که در پی خواهد داشت، گفت: اما درصدی این کار را نمی کنند این افراد جزو گروههایی هستند که منافع حضور در بیرون از خانه برای آنها پررنگ است. مثلا دست فروش ها یا جوانی که می خواهد به مهمانی برود این افراد از آنی بودن و زودگذر بودن این منفعت غفلت کرده اند. چون این رفتار آنها باعث خواهد شد کسب و کارها در دراز مدت کساد شود و شادی برای دراز مدت قطع شود.

وی در ادامه افزود: از طرفی این افراد احساس می کنند حمایت کافی و هدفمند و موثری برای مراعات انها و توجه ای به وظیفه اجتماعی انها صورت  نمیگیرید و معیشتشان در خطر است و از طرف دیگر هیچ هزینه ای بابت رفتار خود نمی دهند و جریمه نمی شوند و مجازات و توبیخی برای آنها وجود ندارد. وقتی رفتار ما هزینه ای دربرندارد این رفتار ادامه پیدا می کند.

 

این کارشناس تصریح کرد: باید پذیرفت که تمام جوامع رشد یافته نیستند و تمام افراد درون جوامع بالغ نیستند. پس این بخش وظیفه حکومت ها است تا از سویی با تامین نیازهای به حق معیشتی و زندگی معمول مردم از سویی و از دیگر سوی که با  قوانینی اعلام شده اقناع کند.
جعفری ادامه داد: حتی حکمرانانی که در ابتدا نگاهی همه جانبه و هوشمندانه به ماجرا نداشتند از مسیر غلط خود برگشتند و سیاست های خود را تغییر دادند امروز در هیچ کجای دنیا کسی در مجموعه دولت ها و حاکمیت ها مخالفتی با محدودیت ها ندارد.

 

جعفری با اشاره به رفتار دولت ها در زمان شیوع ویروس کرونا گفت: چند مورد باید جدی گرفته شود. نکته اول، سرمایه اجتماعی دولت ها است که در توجه جامعه به پیشنهادات آنها نقش تعیین کننده ای دارند. نکته دوم، عملکرد سردرگم دولت ها در برخی از مواقع است. این دولت ها از قبل سناریوهایی برای مواجهه تدارک ندیده اند. خطرناکتر از آن در نظر گرفتن تبعات اجتماعی و خطرناک سخنان و نطق مدیران و مسئولین در برخی کشورها است. اگر در جایی به مردم اطمینان داده شود و سپس مردم نتیجه اطمینان خود را نبینند یقینا توصیه های بعدی دولت با عدم توجه مردم روبرو خواهد شد.

 

این متخصص روانشناسی سلامت در ادامه این گفت و گو اظهار کرد: گاهی برخی از کارشناسان به جای راهنمایی مسئولین آنها را چاه نمایی می کنند. یعنی به جای انتقال واقعیت ها با ترس نگرانی و یا رودربایستی واقعیت یا همه واقعیت را اعلام نمی کنند. مسئولین بر اساس نظرات کارشناسی تصمیم می گیرند و طبیعتا اگر اطلاعات آنها پایه و مبنایی غلط داشته باشد نتیجه و خروجی که تصمیم است، درست نخواهد بود.

 

وی در پایان خاطرنشان کرد: مساله بعدی لجاجت است.متاسفانه گاهی دولت ها در قبال تصمیمات کارشناسی تعصبات و لجاجت هایی دارند و مسائل همه جانبه دیده نمی شود. گاهی اظهارنظر به سرعت اتفاق می افتد که اگر بعدها مدیر مسئول از آن نظر برگردد اعتبار مرجع خود را زیر سوال برده است و اگر برنگردد لجاجت کرده است. باید با صداقت و شفافیت در مورد مسائل گفتگو شود و این به اخذ تصمیمات درست کمک می کند و باعث می شود مردم نیز به توصیه ها عمل کنند. این چند عامل در واکنش های مردم تاثیر دارند.