چالشی به نام بلیت دیجـیتال

قرار بود از طریق وبسایتی که هیچ سابقه‌ای در زمینه فروش بلیت الکترونیکی ندارد، مردم بلیت‌های جشنواره فیلم فجر را پیش‌خرید کنند و بعد از طریق پیک، بلیت‌های کاغذی برای آنها ارسال شود. امسال هم مثل هر سال شاهد فاجعه‌ای در فروش بلیت‌های جشنواره بودیم و بار دیگر صف‌هایی که به دور از کرامت انسانی است جلوی سینماها شکل گرفت. جشنواره فیلم فجر مثالی است از عدم کاربرد فناوری‌هایی که سال‌هاست در کشور وجود دارد و ورود آنها به عرصه‌های مختلف می‌تواند نظم و شفافیت بیشتری برای مردم به ارمغان بیاورد.

همین ماجرا را به شکل دیگری در فروش بلیت‌های فوتبال داریم. گویا هر جا که بازار سیاه و زیرزمینی وجود دارد به این راحتی‌ها نمی‌توان ابزارهای فناورانه را جا انداخت. فناوری هرجا که قدم بگذارد پشت‌بندش نبود شفافیت و بی‌نظمی بیرون می‌رود. منتها کسانی که در نبود شفافیت بهتر فعالیت می‌کنند در این سال‌ها در بخش‌های مختلف نفوذ کرده‌اند و همین‌ها معمولا مانع کاربرد درست فناوری می‌شوند. این پرسش‌ها بی‌پاسخ مانده است که چرا بلیت‌ فیلم‌های جشنواره فجر با روش‌های فناورانه فروخته نمی‌شود؟ چرا در وبسایت فروش بلیت بیشتر پردیس‌های سینمایی نوشته شده است با موبایل خرید نکنید؟ چرا در فوتبال بلیت‌ها به صورت سنتی فروخته می‌شود؟ چرا تجربه خوب فروش بلیت‌های والیبال به حوزه‌های دیگر تعمیم داده نمی‌شود؟ در این گزارش به انواع روش‌هایی که برای فروش بلیت وجود دارد، می‌پردازیم. قبل از آن هم توضیح مختصری بدهیم که وقتی صحبت از فروش بلیت می‌کنیم منظورمان بلیت برای هرحوزه قابل تصوری است؛ از سینما و تئاتر گرفته تا مسابقات ورزشی و حمل‌ونقل عمومی. در سال‌های گذشته فروش بلیت در برخی بخش‌های حمل‌ونقل عمومی دچار تغییر و تحولاتی شده است، اما هنوز بسیاری از بخش‌های حمل‌و‌نقل عمومی مانند تاکسی‌ها از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند.

در حال حاضر برای بلیت دو روش اصلی وجود دارد؛ فناوری‌های تماسی و فناوری‌های بدون تماس.

فناوری‌های تماسی

در فناوری‌های دارای تماس همیشه پای یک کارت در میان است. کارت‌ها هم معمولا کارت‌های مگنت یا مغناطیسی بوده که با نوار سیاه‌رنگی که دارند مشخص است. البته بلیت‌های کاغذی قدیمی هم مانند همین کارت بوده و منطق بلیت در هر دوی آنها یکسان است. این روش مشکلات زیادی دارد که ازجمله آنها طولانی بودن زمان انجام تراکنش است. در بلیت چیزی که کم است زمان است و اگر قرار باشد تراکنش زیاد طول بکشد، این روش مناسب نیست. کارت‌های مغناطیسی هم اطلاعات خاصی در خود ندارند و معمولا باید به‌صورت آنلاین استفاده شوند که همین موضوع باعث می‌شود رمز عبور یک ضرورت باشد و این یعنی زمان زیاد تراکنش.

فناوری‌های بدون تماس

فناوری‌های بدون تماس هم دو دسته کلی هستند؛ آنهایی که باز پای کارت وسط است و آنهایی که پای تلفن همراه. وقتی کارت پایش وسط است به جای کارت‌های مغناطیسی از کارت‌هایی با فناوری RFID استفاده می‌شود. در بلیت‌های مترو و اتوبوس از این فناوری استفاده می‌شود و این کارت‌ها معمولا به‌صورت آفلاین کار می‌کنند و نیازی به وارد کردن رمز عبور نیست. در این کارت‌ها اعتباری درون کارت ذخیره شده که با هر بار استفاده این اعتبار مصرف می‌‌شود.

در سال‌های گذشته با توسعه تلفن همراه فناوری‌های مختلف مرتبط با تلفن همراه سعی کرده‌اند جایشان را میان مردم باز کنند. سه فناوری در سال‌های گذشته تلاش زیادی برای نفوذ بین مردم انجام داده‌اند:
NFC، BLE و کدهای QR. نام NFC از بس شنیده شده تقریبا همه چیزی درباره آن می‌دانند. BLE احتمالا کمتر شناخته شده که بهتر است در این حد بگوییم که نوعی فناوری مبتنی بر بلوتوث است. برخی تصور می‌کنند BLE قاتل NFC است.

QR اما برخلاف دو روش قبلی بی‌سروصداتر و فراگیرتر است. این روزها بسیاری از نمایشگاه‌ها و همایش‌های دنیا و حتی در همین ایران، بلیت‌هایشان را از طریق کد QR صادر می‌کنند.

تولید این کدها از طریق اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای نسبتا ساده است و اطلاعات متنوعی می‌توان در آنها ذخیره کرد. نسبت به بارکدهای دوبعدی اطلاعات بیشتری در این بارکدهای سه‌بعدی ذخیره می‌شود و ابزار مناسبی برای صدور بلیت است. در سال‌های گذشته هنوز در جای مهمی مثل جشنواره فجر بلیت‌های کاغذی حذف نشده و این در حالی است که حتی کارت‌های بلیت هم دوره‌شان تمام شده و فناوری‌های مبتنی بر تلفن همراه تغییر زیادی در شیوه استفاده از بلیت ایجاد کرده است؛ ولی هنوز در وبسایت بزرگ‌ترین پردیس‌های سینمایی ایران می‌نویسند با موبایل بلیت نخرید!

رضا قربانی

ضمیمه کلیک جام‌جم