یانیق تپه ؛ تپه ای که سوخته است

آذربایجان شرقی از نظر تپه های باستانی غنای ویژه ای دارد.آب و هوای مناسب و رودخانه های پر آب ، از جمله عوامل مناسب برای سکونت گروههای انسانی در این بخش از کشور بوده است .

کد خبر: ۳۱۹۴۲

تاکنون بیش از 700تپه باستانی شناسایی شده که با انجام حفاری علمی می توانند بازگو کننده بخشهایی از تاریخ این سرزمین باشند. یانیق تپه یکی از این تپه های تاریخی استان است این تپه که قره تپه نیز نامیده می شود در 31کیلومتری در شمال خسروشهر در جنوب شرقی روستای «تازه کند» واقع شده است . در این تپه یک هیات انگلیسی به ریاست چارلز بورنی در مردادماه سال 1339 کاوشهای علمی به عمل آورد. به نظر بورنی ، قدمت این تپه به اواخر هزاره سوم پیش از میلاد می رسد که با اواخر عصر سنگ و مس و اوایل عصر مفرغ در آذربایجان مقارن است . آثار به دست آمده نیز این نظریه را تایید می کند. جالبترین کشف این حفاری ، خاک برداری از بنیان و دیواره های خشتی بدون روکش 23 بنای دایره ای شکل است که به نظر سرپرست هیات حفاری ، به استثنای 2بنا همه آنها خانه هایی بوده اند با انباری و سکو و تاقچه و اجاق و آخور قطر هیچیک از این خانه ها از حدود 6متر تجاوز نمی کرد. یکی از 2بنای مذکور احتمالا به نگهداری آذوقه و غلات و حبوبات اختصاص داشت . راه ورودی این بنا نه از دیوارهای اطراف که از سقف بود و برای آمد و رفت به آنجا از نردبان استفاده می شد. بنای دوم ، بنایی دایره ای شکل و جدا از قسمتهای دیگر است و حدس زده می شود که به عنوان کارگاه مورد استفاده قرار می گرفت . چارلز بورنی می گوید: چون ساکنان تپه چادرنشین بوده اند و چادرهای دایره ای شکل داشتند، وقتی به یک جانشینی روی آوردند ، خانه های دایره ای شکل بنا کردند. در این تپه ، آثاری چون آسیاب دستی ، داس سنگی و سفال به دست آمده است . ظروف یافته شده در این تپه حاکی از تاثیر سنتهای مفرغ مقدم آناتولی شرقی است که تا قفقاز گسترده بود. وجود طوایف آسیایی غالبا قفقازی تبار در آذربایجان پیش از آمدن آریایی ها نیز می تواند موید نظر چارلز بورنی باشد. غیر از وسایل یاد شده ، آلات و ادوات و ظروف دیگری چون هاون ، تیشه و تیغه سنگی ، یک تیغه خنجر مسی ، 2مهر از گل نپخته ، 4 چراغ گلی ، بادیه ها، خمهای دهان گشاد بزرگ و کوچک و بی دسته و دسته دار و نیز سفال زیادی در جریان کاوشهای «یانیق تپه» کشف شد. سفالهای یافته شده به طور کلی دست ساخت و معمولا سیاه رنگ و صیقلی به ابعاد، اشکال و تزیینات مختلف و متفاوت هستند. نقشهای هندسی بر بدنه ظروف عمومیت دارند ؛ اما نمونه هایی از نقشهای پرندگان و حیوانات شاخدار نیز دیده می شود. چارلز بورنی ضمن قبول پیوستگی سفالهای یانیق تپه با سفالهای آناتومی شرقی و قفقاز از نظر شکل ساخت ، وجود تصاویر پرندگان و حیوانات روی بعضی از کوزه ها و کاسه ها را حاکی از تاثیر نقشهای سفالهای ساخته شده در جاهای دیگر ایران می داند. این باستان شناس کشف آثار بارویی را که با تخته سنگهای بزرگ و ملات ریخته شده در فواصل آنها ساخته شده و مساکن روی تپه بیشتر نقش و حالت یک شهر باستانی را دارد تا یک روستا و ضمنا وجود این بارو و وضع بناها و علایم به جا مانده از آتش سوزی ها ، حاکی از وجود خطر حملاتی است که امنیت آبادی را به طور مداوم تهدید می کرد. از همین رو اسم ترکی یانیق تپه که به معنی تپه سوخته است را بی مسمی و بی مورد نمی داند.