بازار وکیل ، گنجینه ای تمام عیار

بازار وکیل شیراز ، بعد از میدان شهرداری و در نزدیکی ارگ کریم خانی و جنب مسجد وکیل واقع است که از بناهای دوران کریم خان زند است .

کد خبر: ۲۶۷۳۶

بنیان و اساس بازار مذکور ، بسیار محکم نهاده شده . به طوری که با زلزله های پیاپی که در شیراز به وقوع پیوسته ، کوچکترین خللی در ارکان بازار مذکور وارد نشده است . ساختمان این بازار از سال 1187 قمری شروع شده است . بازار وکیل از ارزنده ترین و بهترین نمونه های معماری دوره زندیه محسوب می شود و شامل 2رشته بازار است . یکی شمالی جنوبی که از محل موسوم به دروازه اصفهان شروع و به کوچه جنوبی سرای مشیر ختم می شود. دیگری شرقی غربی است که در تقاطع این دو رشته بازار، یک چهار سوق وسیع قرار دارد. به علت احداث خیابان ، قسمتی از بازار وکیل خراب و در نتیجه بازار مذکور به 2قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است . در هر سمت بازار جنوبی ، بیش از 40زوج مغازه وجود دارد و در سمت شمال شرقی آن چند کاروانسرا با نام کاروانسرای روغنی ، کاروانسرای احمدی و کاروانسرای گمرک باقی مانده که راه ورودی آنها از داخل بازار وکیل است . بازار شرقی غربی در قسمت چهار سوق به 2قسمت تقسیم می شود. سمت شرقی به نام بازار علاقه بندان شهرت دارد و بازار شرقی به نام بازار ترکش دوزها مشهور است . موازی بازار ترکش دوزها و در سمت دیگر چهار سوق بازار دیگری است که مدخل ورودی آن در جلوی سر در مسجد وکیل است و به نام بازار شمشیرگرها شهرت داشته است . بازار وکیل در ابتدا دارای ارتفاعی بیشتر از ارتفاع فعلی بوده است . در تعمیرات گذشته کف بازار را در بعضی از نقاط تا حدود یک متر از خاک انباشته و روی آن را فرش کرده اند. در زیر فرش فعلی بازار یک طبقه از آسفالت مربوط به 50سال قبل باقی است . در گذشته حوضی از دوره کریم خان زند در وسط چهارسوق بوده که یک رشته مجرای آب از مدخل بازار ترکش دوزها از زیر کف بازار آب را به حوض وسط چهار سوق می رسانیده است . در تعمیرات ، کف بازار چهار سوق برداشته شد؛ ولی مجرای آب در زیر بازار ترکش دوزها باقی است که به صورت طاق ضربی با آجر و ساروج مجرا را ساخته اند. مجرای فاضلاب حوض نیز در گذشته در گوشه جنوب غربی چهار سوق بوده و چاه اصلی آن در زیر کف بازار محفوظ مانده است به علت بالا آوردن کف بازار قسمتی از مجاری های سنگی نمای سکوها جلوی مغازه ها در زیر خاک مخفی شده است . طرح اصلی بازار مذکور اقتباس از بازار قدیمی شهر لار و بازارچه بلند اصفهان است که در دوران شاه عباس ساخته شده اند. گرچه بازار وکیل با استفاده از خصوصیات معماری دوره صفویه بنا شد؛ ولی این بازار خصوصیات جالب دیگری دارد که در سایر بازارهای قدیمی دیده نمی شود که از آن جمله است عرض زیاد بازار وکیل و ارتفاع طاقهای ضربی بازار مذکور. ارتفاع طاقهای ضربی بازار وکیل بیش از 11متر است که یک متر آن به علت خاکریزی و بالا آمدن فرش کف بازار کوتاه شده و 10متر ارتفاع فعلی آن است . روی طاقهای ضربی بادگیرهای (خیشخان) ساده ای زده اند که باعث تهویه بازار می شود و به علت ارتفاع زیاد این تهویه کامل صورت می گیرد. به همین دلیل بازار وکیل در تابستان ها هوای خنک و بسیار مطبوعی دارد. از خصوصیات دیگر بازار وکیل پنجره هایی است که در پای سقفها تعبیه شده است و به همین علت نور کافی به بازار و مغازه ها می رسد و تاریکی بازارهای قدیمی ایران در بازار وکیل وجود ندارد. از خصوصیات دیگر معماری بازار وکیل طاق عظیم ضربی چهار سوق آن است که روی یک هشتی قرار دارد و بعد از گذشت 200سال در ارکان آن کوچکترین خللی وارد نشده است . جلگه شیراز از آبرفت رودخانه ها به وجود آمده . به همین علت زمین آن سست است و ایجاد ساختمان های محکم در آن دشوار به نظر می رسد. برای رفع این عیب در بناهای دوره زندیه ، محل بناها را تا عمق زیاد خاکبرداری و بعد از رسیدن به خاک محکم ، داخل محوطه را با سنگ و خاک و گل و آهک می انباشتند. سپس پی بنا را روی این زیرسازی محکم قرار می داده اند. بازار وکیل نیز به همین ترتیب ساخته شده است . بازار وکیل را باید از زیباترین و خوش منظره ترین بازارهای قدیمی ایران دانست . در مدخل و دالان کاروانسراهای قدیمی همجوار بازار وکیل تزیینات بسیار جالب از کاشیکاری دیده می شود که از نمونه های برجسته هنر ایرانی ها به شمار می آیند.

جشن دیدارها در هند