مقاوم‌سازی در برابر تحریم‌های اقتصادی

فرهنگ ما نمی‌توانیم، فرهنگ ترجیح کالای خارجی و الگوهای وارداتی توسعه از نتایج تهاجم فرهنگی به حوزه اقتصاد بوده است. رهبر انقلاب با طرح شعارهای اقتصادی به دنبال بلوغ فکری و فرهنگی جامعه است تا بتواند در برابر این تهاجم که در سال‌های اخیر، اعمال تحریم‌های اقتصادی هم به آن اضافه شده است مقابله و مقاومت کند. شعارهای ده سال اخیر با این که رنگ و بوی اقتصادی داشته بدون حتی یک استثناء عمق فرهنگی داشته و دارند. در این مجال به بررسی شعارهای اقتصادی فرهنگی چند سال اخیر می‌پردازیم.

شعار سال 87 : نوآوری و شکوفایی

شروع سلسله‌وار شعارهای اقتصادی با شعار نوآوری و شکوفایی بود. ترکیب نوآوری و شکوفایی این مفهوم را می‌رساند که اگر ما در برنامه‌هایمان خلاقانه و نوآورانه عمل کنیم، شاهد شکوفایی و پیشرفت در عرصه اقتصاد و سایر عرصه‌ها خواهیم بود.

اما چرا شعار نوآوری؟ اولا حل مشکلات فراوانی که عمدتا از قبل از انقلاب متراکم شده با راه‌حل‌های معمولی سال‌ها زمان می‌برد و نمی‌تواند ما را به اهداف اقتصادی‌مان برساند. ثانیا ما می‌خواهیم در اقتصاد به کشورهای پیشرفته‌تر برسیم. از طرفی این کشورها هم ساکن و ایستا که نیستند بلکه در حال رشد و پیشرفت هستند؛ لذا ما باید با نوآوری و با سرعت بیشتر و طی مسیرهای کوتاه‌تر به آنها برسیم. به عنوان نمونه یکی از نوآوری‌هایی که سال‌های بعد مطرح شد نظریه اقتصاد مقاومتی است یا در حوزه تحریم‌ها با خلاقیت‌ها و نوآوری‌های به وجود آمده برخی از تحریم‌ها را به اصطلاح دور زدیم.

دو اتفاق در این سال و سال بعد در دنیا رخ داد که نشان داد انتخاب شعار نوآوری، هوشمندانه و حساب شده بوده است. اول این که بحران مالی که از سال 2007 یعنی سال قبل از آمریکا شروع شده بود در سال 2008 میلادی یعنی همین سال به اوج خود رسید و به سایر کشورهای اروپایی هم سرایت کرد. نوآوری و خلاقیت به ما کمک می‌کرد از این بحران کمترین آسیب را ببینیم. دوم این که سال بعد یعنی سال 2009 میلادی در اتحادیه اروپا به عنوان سال خلاقیت و نوآوری با هدف شکوفایی اقتصادی و اجتماعی اروپا انتخاب شد. این مورد هم نشان می‌داد انتخاب شعار این سال در کشور همگام و بلکه جلوتر از دنیاست.

از اتفاقات خوب این سال پرتاب اولین ماهواره تولید کشورمان یعنی ماهواره امید با موشک ماهواره بر سفیر بود که ایران را به جمع هشت کشور دارنده این تکنولوژی اضافه کرد.

شعار سال 88 : حرکت مردم و مسئولان به سوی اصلاح الگوی مصرف

یکی از دغدغه‌های رهبر انقلاب همواره جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌های کشور بوده است. جالب این که در چهار سال پیاپی 74، 75، 76، 77 شعارهای سال با موضوع جلوگیری از اسراف و انضباط اقتصادی بوده است. متاسفانه بخش مهمی از سرمایه‌ها و منابع کشور هدر می‌رود که این باعث می‌شود فاصله بین ثروتمندان و فقرا بیشتر شود چراکه سرمایه‌هایی که باید صرف مردم شود عملا از بین می‌روند.

یکی از مصادیق اصلاح الگوی مصرف، درست مصرف کردن است؛ یعنی پول و هزینه را جایی مصرف کنیم که نتیجه آن را ببینیم مثلا اگر کالای داخلی خریدیم نتیجه آن اشتغال فرزندان و کارگران خودمان است. الگوی مصرف ما باید به نحوی باشد که همیشه تولید بیشتر از مصرف ما باشد. لذا باید توجه ویژه به تولید داشته باشیم. اگر تولید بیشتر از مصرف باشد و مصرف هم مصرف کالای داخلی و در راستای تقویت تولید باشد، تحریم دشمن بی‌اثر می‌شود.

متاسفانه آمارهای خوبی در حوزه مصرف نداریم مثلا 70 درصد لوازم خانگی مصرفی ما کالای خارجی است، متوسط مصرف انرژی؛ ما دو برابر متوسط جهانی است. جالب این است که هر موقع مصرف گاز زیاد می‌شود و با کمبود گاز مواجه می‌شویم اول گاز شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌ها را قطع می‌کنیم که این نشان می‌دهد الگوی مصرف ما به نفع تولید نیست. البته یکی از اتفاقاتی که در این سال افتاد و عملا مانعی برای برنامه ریزی در جهت اصلاح الگوی مصرف و سایر برنامه بود، فتنه 88 بود.

شعار سال 89 : همت مضاعف و کار مضاعف

بعد از فتنه 88 که حدود هشت ماه انرژی کشور، مدیران و مردم را گرفت و باعث عقب افتادن بسیاری از برنامه‌ها شد، این عقب‌ماندگی باید با همت بالا و کار و تلاش بیشتر جبران می‌شد، اما همت مضاعف و کار مضاعف بیشتر متوجه چه موضوعاتی است؟ طبیعتا همه حوزه‌های کاری را شامل می‌شود، اما تاکیدات بیشتر رهبر انقلاب روی موارد ذیل بود:

1 ـ علم 2 ـ تولید ملی (ارتقای تولید و مصرف کالای داخلی) 3 ـ کارآفرینی 4 ـ صادرات 5 ـ مواجهه با تحریم‌ها

در این سال برای اولین بار واژه اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب که یک تئوری کاملا علمی و از طرفی بومی و انقلابی در بحث اقتصاد است مطرح شد. طرح هدفمندی یارانه‌ها در این سال شروع شد. برخی کارشناسان، این طرح را بزرگ‌ترین طرح اقتصادی ایران عنوان کردند. رشد دو برابری ساخت مسکن مهر نسبت به سال 88 که خود باعث رونق تعداد زیادی از واحدهای تولیدی مرتبط با صنعت ساختمان می‌شد در این سال اتفاق افتاد.

رهبر انقلاب در ابتدای سال بعد از فعالیت‌های صورت گرفته و از عمل به این شعار اعلام رضایت کردند: «می‌توانم ادعا کنم که یکی از شعارهایی که در طول این سال‌ها بیشترین بهره را از توجه مردم و مسئولان و عمل آنها و انطباق وضعیت کشور با خود دارا بود و برد، همین شعار همت مضاعف و کار مضاعف بود، که واقعا ملت و دولت خوشبختانه در این کار، در این حرکت سالانه، همت مضاعف و کار مضاعف را نشان دادند.»1

پا‌نوشت: 1 ـ سخنرانی 1/1/1390 در جمع زائران حرم مطهر امام رضا(ع)

اکبر ابدالی محمدی

عضو انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی