زنده شدن «امید» در جعبه جادو

نوجوانی سال‌های گذر از کودکی به جوانی است که تعاریف جداگانه‌ای در روان‌شناسی و علوم تربیتی دارد و به کلی با کودکی متفاوت است.

در این سال‌ها اولین نشانه‌های علاقه‌مندی به مشاغل گوناگون و بروز استعدادهای ذاتی نمایان می‌شود و به جرات می‌توان گفت پایه‌های یک جامعه بانشاط و سالم در توجه به این نسل نهفته است.

اگر در سال‌های گذشته همواره کودکی و نوجوانی با هم و در کنار هم به سال‌هایی از زندگی هر فرد اطلاق می‌شد حالا با پیشرفت علوم شناختی و تربیتی به‌کلی باید آنها را از هم تفکیک کرد و برای هرکدام برنامه‌ریزی جداگانه‌ای داشت.

این نکته در کنار تغییرات عمده در سبک زندگی و علاقه‌مندی‌های نسل جدید باعث می‌شود دیگر نتوان صرفا با یک سری برنامه محدود در میان برنامه‌های جدی و بزرگسالانه نیازهای این نونهالان را پوشش داد و باید با هدف‌گذاری جدی ابتدا این نسل را شناخت و سپس برای آنها برنامه‌ریزی کرد.

مروری بر نقش تلویزیون و چند برنامه موفق تلویزیونی در این سال‌ها نشان می‌دهد گرچه این جداسازی به شکل آکادمیک و علمی قدمتی طولانی ندارد، اما همواره برنامه‌سازان این تفکیک را انجام داده‌اند.

نقش جعبه جادو

با وجود رشد وحشتناک و حیرت‌انگیز فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای در چند سال گذشته هنوز تلویزیون در کنار فضای آموزشی می‌تواند اصلی‌ترین نقش را داشته باشد.

حالا و در این روزگار تفکیک فضاهای آموزشی به صورت مدرسه، خانه و تلویزیون امری غلط و تحلیلی ناکارآمد است و باید همه آنها را به صورت یک فضای کلی و 24 ساعته دید که از هم منفک نیست و یکدیگر را کامل می‌کند.

تلویزیون در سال‌های گذشته کاملا با این نیاز درگیر شده و براحتی می‌توان برنامه‌‌سازی براساس گروه‌های سنی مختلف را در آن مشاهده کرد که از کارکرد آموزشی و تفریحی با پیام‌های اخلاقی و تربیتی مستقیم به کارکرد انتقال تجربه و درگیر کردن مخاطب در تجارب زیستی تغییر ماهیت داده و دیگر پیام مستقیمی در آن دیده نمی‌شود.

این نکته از آن جهت مهم است که به گواه بسیاری از کارشناسان علوم تربیتی دیگر نمی‌توان با گفت‌وگوی مستقیم روی مخاطبان نوجوان اثر گذاشت و همچنین نمی‌توان آنها را با یک تقسیم‌بندی سنی از دیدن برنامه‌ای نهی یا به آن تشویق کرد.

برنامه‌هایی برای تمام‌فصول

دهه حاضر دهه دسته‌بندی برنامه‌های تلویزیون برای نوجوانان نیست و بسیاری از آنها به دلیل بمباران اطلاعاتی در فضای مجازی درک و شناخت وسیع، اما ناپخته‌ای از پیرامون خود دارند و بشدت علاقه‌مند به دیدن برنامه‌هایی هستند که به ظاهر مناسب آنها نیست، بنابراین باید در برنامه‌سازی به این نکته توجه کرد که قطعا مخاطبان نوجوان هم بیننده این برنامه‌ها خواهند بود. اوج این توجه در برنامه‌های ترکیبی و سریال‌های طولانی هر شبی است. کافی است به پیام‌های دریافتی بینندگان این برنامه‌ها در هر شبکه نگاهی کارشناسانه صورت گیرد تا مشخص شود چه میزان از این پیام‌ها توسط مخاطبان نوجوان علاقه‌مند ارسال می‌شود و به همین دلیل تلویزیون برنامه‌هایی را در سال‌های اخیر در دستور ساخت قرار داده که به لحاظ دسته‌بندی سنی حجم بسیار زیادی از مخاطبان را در بر می‌گیرد.

امید زنده می‌شود

تاسیس شبکه امید با نگاه جدی به پخش برنامه‌های مختص گروه سنی نوجوانان از هوشمندانه‌ ترین و مهم‌ترین تصمیمات کلان تلویزیون در یکی دو سال گذشته است که می‌تواند خیال برنامه‌سازان را برای داشتن یک آنتن اختصاصی پخش راحت کند.

این شبکه گرچه دوران پخش آزمایشی را سپری می‌کند، اما بدون شک موفق خواهد بود، زیرا برای اولین بار این فضای اختصاصی برنامه‌سازی برای قسمت مهمی از جمعیت جوان و پرانرژی ایران به وجود آمده است.

شبکه امید گر چه در ابتدا همانند بسیاری از شبکه‌های تازه‌تاسیس برنامه‌های تامینی پخش خواهد کرد، اما به مرور و با یک استراتژی مناسب خواهد توانست به یک شبکه تولیدی تبدیل شود.

این نکته بسیار مهم است که این شبکه علاوه بر ایجاد فضا برای برنامه‌سازان حرفه‌ای، امکانی برای تجربه‌های نوجوانانه فراهم کند تا نوجوانان علاقه‌مند از این فضا استفاده کنند و استعدادهای تلویزیونی کشف شود.

مدت پخش آزمایشی قطعا زمان مناسبی برای نظرسنجی و برنامه‌ریزی‌های جدی است که با عزم تلویزیون قطعا این امر به بهترین شکل محقق خواهد شد.

مجتبی نوایی

ضمیمه قاب کوچک