سفیر تازه ما در سیاره سرخ

با ورود این دو فضاپیمای تازه‌نفس زمینی به مریخ، تعداد فضاپیماهای فعال در این سیاره به عدد 9 می‌رسد. چنین رکوردی در تاریخ کاوش‌های فضایی مریخ بی‌سابقه است.

جست‌وجوی حیات در سیاره سرخ

برنامه فضایی اگزومارس محصول همکاری مشترک بین سازمان‌های فضایی اروپا و روسیه است. نخستین مرحله از این برنامه فضایی موسوم به «اگزومارس 2016»، مربوط به ماموریت مدارگرد گازهای کمیاب (مدارگرد اگزومارس) و سطح‌نشین اسکیاپارلی است.

در این مرحله، مدارگرد اگزومارس به دنبال ردیابی گازهای کمیابی در جو مریخ است که احتمالا بر اثر فعالیت‌های زیستی در گذشته یا حال این سیاره تولید شده‌اند؛ گازهایی مانند گاز متان. این مدارگرد همچنین در جستجوی شواهدی از وجود حیات میکروسکوپی در سیاره سرخ است و چگونگی تغییرات شیمیایی و رطوبت را در سطح مریخ بررسی می‌کند.

سطح‌نشین اسکیاپارلی ماموریتی چند روزه در مریخ دارد. زیرا پس از اتمام ظرفیت باتری‌اش دیگر قادر به ادامه ماموریت نیست. ولیکن در همین مدت کوتاه و در زمان فرود و سپس نشستن در مریخ داده‌هایی از جو این سیاره جمع‌آوری می‌کند، اما این کار هدف اصلی ماموریت اسکیاپارلی نیست. این سطح‌نشین کوچک قرار است فناوری فرود روی مریخ را آزمایش کند.

تجربه حاصل از این آزمایش به مهندسان در طراحی سامانه فرود مریخ‌نورد غول‌پیکر اگزومارس کمک می‌کند. پرتاب این مریخ‌نورد در سال 1398/2020 مرحله دوم برنامه فضایی اگزومارس است.

مریخ‌نورد اگزومارس آزمایشگاهی سیار برای کشف حیات در مریخ است. این مریخ‌نورد با مته حفاری خود قادر است تا عمق دو متری مریخ را سوراخ کند و نمونه‌برداری انجام دهد. سپس این نمونه‌ها را با ابزارهای بسیار پیشرفته‌اش آزمایش می‌کند. شاید در یکی از این نمونه‌ها، نشانه‌هایی از حیات پیدا شود.

مریخ؛ سوژه‌ای جذاب برای کاوش‌های فضایی

مریخ در سال‌های گذشته از کانون‌های اصلی کاوش‌های فضایی بوده است. مهمانان جدید زمینی در حالی به مریخ می‌رسند که دانشمندان مطمئن هستند در گذشته روی سطح این سیاره آب مایع جریان داشته است. حتی بتازگی شواهدی نیز از وجود جریان‌های فصلی روی سطح مریخ در زمان حال دیده شده است. این کاوش‌ها نشان می‌دهد احتمالا مریخ می‌توانسته در گذشته میزبان حیات باشد.

مریخ نزدیک‌ترین و محتمل‌ترین گزینه برای کشف حیات در جایی غیر از زمین است. همین موضوع جذابیت این سیاره را برای کاوش‌های فضایی دو چندان کرده است. به‌طوری‌که سازمان‌های فضایی بزرگ جهان و برخی شرکت‌های خصوصی فضایی طرح‌های بلندپروازانه‌ای برای اعزام انسان به سیاره سرخ و حتی مسکونی‌کردن آن دنبال می‌کنند.

محمدرضا رضائی