تصادفات مرگبار در پیچ نقص فنی

جام جم سرا: ترمزشان خوب نمی‌گرفته، سیستم موتورشان ایراد داشته، لاستیک خودرویشان دچار سائیدگی شدید بوده، شاید هم کمک فنرها دچار نقص بوده یا چراغ‌های جلو و عقب درست کار نمی‌کرده است. هرچه بوده برای راننده به ظاهر نقصی کوچک و بی‌اهمیت بوده که نیازی به بررسی دقیق‌تر برای رفع آن نبوده و این کار به زمان دیگری موکول شده است. بی‌خبر از این‌که همین نقص فنی به ظاهر بی‌اهمیت قرار است چه حادثه جبران‌ناپذیری را رقم بزند.

آمارهای به‌دست آمده از مراکز معاینه فنی نیز گویای این نکته است که علاوه بر رد شدن 27 درصد از خودروها در تست آلایندگی و 18 درصد در آزمون همراستایی چرخ‌ها، در این میان سهم قابل توجهی از مردودی‌ها به نقص فنی خودروها اختصاص دارد که هرکدام از موارد آن می‌تواند زمینه‌ساز وقوع حادثه رانندگی باشد.

فرمانده سابق پلیس راه کشور می‌گوید، نقص فنی خودروها یکی از مهم‌ترین دلایل وقوع تصادفات رانندگی منجر به جرح و فوت در کشور است تا جایی که نقص فنی خودرو و ناایمن بودن آن را عامل وقوع 15 درصد تصادفات رانندگی در کشور عنوان می‌کند. سردار محمدرضا مهماندار، به جام‌جم می‌گوید: براساس آنچه در دنیا درباره دلایل وقوع تصادفات رانندگی بررسی شده و به اثبات رسیده که البته کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، سه عامل انسان، راه و وسیله نقلیه در وقوع حوادث رانندگی دخیل هستند که برای هر کدام از اینها سهمی در نظر گرفته شده است.

وی، نقش وسیله نقلیه در وقوع حوادث رانندگی را به دو بخش ایمنی خودرو و نقص فنی تقسیم‌بندی کرده و توضیح می‌دهد: در موضوع ایمنی خودروها نداشتن کیسه هوا و ترمز (ای.بی.اس) می‌تواند به تصادفات جرحی و فوتی دامن بزند و وقتی پای نقص فنی خودرو به میان می‌آید عواملی مانند ترکیدن لاستیک‌ها، حساس نبودن ترمز، مشکل داشتن چراغ‌ها یا ایراد داشتن سیستم موتور از جمله عواملی است که می‌تواند زمینه بروز حادثه را فراهم کند.

به گفته سردار مهماندار، بررسی‌ها نشان می‌دهد در وقوع تصادفات رانندگی 70 درصد انسان، 15درصد راه و 15درصد وسیله یا همان نقص فنی خودرو نقش دارد که در این میان در تصادفات رانندگی که منجر به جرح یا فوت شود، سهم راه و وسیله نقلیه افزایش می‌یابد.

18 نقص فنی حادثه‌ساز در خودروها

وقتی صحبت از نقص فنی خودرو به میان می‌آید، اولین و مهم‌ترین تصویری که به ذهن شما می‌رسد، وجود مشکلی در سیستم موتور یا ترمز است و شاید حتی به ذهنتان هم خطور نکند که موارد خیلی ساده‌ای در خودرو وجود دارد که نقص احتمالی در عملکرد آنها می‌تواند حادثه رانندگی مهیبی را رقم بزند.

این را ولی آذروش، دبیر ستادهای معاینه فنی کلانشهرهای کشور می‌گوید، در حالی که معتقد است 18 مورد در خودروهاست که بی‌توجهی به سالم بودن و وجود نقص در هرکدام از آنها می‌تواند بالقوه موجب وقوع حادثه‌ای هنگام رانندگی شود. این موارد شامل کنترل شیشه‌ها، کنترل برف‌پاک‌کن و شیشه شوی، عملکرد کمربند ایمنی، وضع لاستیک‌ها، کنترل وضع بدنه خودرو از لحاظ دفرمگی و پوسیدگی، کنترل وضع دود خودرو جهت تشخیص روغن‌سوزی، کنترل وضع بلوری چراغ‌های جلو و طلق‌های چراغ عقب، کنترل عملکرد چراغ‌های ترمز و کنترل عملکرد چراغ دنده عقب و پلاک خودرو می‌شود.

همچنین کنترل عملکرد چراغ‌های راهنما و چراغ‌های عقب، کنترل وضع متعلقات اضافی، کنترل صدای خروجی از اگزوز و صدای بوق، آزمون سنجش آلایندگی خودرو، آزمون عملکرد چراغ‌های جلو از لحاظ شدت نور و میزان انحراف، آزمون همراستایی چرخ‌ها، آزمون کمک‌فنر، تست ترمز، کنترل زیر خودرو روی جک و بررسی اهرم‌بندی فرمان و اتصالات جلوبندی از موارد دیگر محسوب می‌شود.

آذروش با بیان این‌که سالم بودن این موارد در خودرو می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش آلودگی هوا و ارتقای سطح ایمنی خودرو هنگام تردد داشته باشد، توضیح می‌دهد: به‌عنوان مثال نقص کارکرد چراغ‌های ترمز یک خودرو به‌دلیل هشدار ندادن بموقع به راننده خودروی پشتی می‌تواند موجب تصادف بخصوص در بزرگراه‌ها شود.

به گفته وی، همچنین خرابی چراغ‌های جلو از لحاظ کارنکردن نور بالاو پایین و شدت و زاویه نور موجب پایین آمدن سطح دید راننده یا اختلال دید خودروهای روبه‌رو خواهد شد. این مقام مسئول در معاینه فنی خودروها، بی‌توجهی به خرابی لاستیک‌ها را یکی از عوامل حادثه‌ساز در رانندگی عنوان کرده و تاکید می‌کند: خراب بودن لاستیک‌ها و صاف بودن آن باعث ترکیدگی لاستیک و انحراف خودرو خواهد شد که این مساله در سرعت‌های بالا می‌تواند حتی در مواردی موجب واژگونی خودرو یا تصادف با دیگر خودروها شود.

همچنین ایراد در میزان فرمان و وجود ناهمراستایی در چرخ‌ها می‌تواند باعث عدم پایداری خودرو، کشیدگی فرمان و سائیدگی شدید لاستیک‌ها شود. خرابی در کمک‌فنر‌ها نیز می‌تواند انحراف خودرو هنگام ترمز گرفتن، واژگونی خودرو در پیچ‌ها و آسیب رسیدن به دیگر قطعات جلوبندی خودرو شود. خراب بودن سیستم ترمز می‌تواند موجب کاهش نیروی ترمز در هر چرخ، کاهش شتاب ترمزگیری و به طبع توقف نکردن بموقع خودرو پس از اعمال ترمز در یک فاصله مناسب باشد.

وجود هرگونه ایراد در اتصالات اهرم‌بندی فرمان، جلوبندی و وجود لقی و ضعف در سیبک‌ها می‌تواند موجب شکستگی و جدا شدن قطعات جلوبندی و وقوع یک فاجعه شود. آذروش با تاکید براینکه وجود شکستگی و ترک در شیشه می‌تواند باعث اختلال در دید راننده و همچنین ضعیف شدن مقاومت شیشه هنگام تصادف شود، تصریح می‌کند: در تصادفات دیده می‌شود شیشه‌های سالم هنگام برخورد جسم به دلیل خرد نشدن خطری برای سرنشینان ایجاد نمی‌کند.

سلامت کارکرد چراغ‌های هشدار و اخطار در خودروها از الزامات اولیه و مهم ایمنی است زیرا بسیاری از تصادفات فقط به واسطه خرابی همین چراغ‌ها در خودرو اتفاق می‌افتد.

آذروش این موضوع را با مثالی توضیح می‌دهد: خودرویی که چراغ راهنمای آن معیوب است با تغییر مسیر و گردش به چپ و راست به‌دلیل ندادن هشدار به دیگر رانندگان موجب تصادف‌های شدیدی خواهد شد.

سردار مهماندار، فرمانده سابق پلیس راه کشور نیز با تاکید بر این‌که مالکان خودروها باید نسبت به ضرورت بازبینی و کنترل دوره‌ای خودرویشان حساس باشند، تصریح می‌کند: در کشور ما به‌دلیل این‌که در چند سال اخیر خودروهای تولید داخل از کیفیت و ایمنی چندان بالایی برخوردار نیستند، بازبینی‌های دوره‌ای برای بررسی نقایص فنی احتمالی و کنترل عملکرد دقیق و صحیح آنها ضروری است که این بازبینی‌ها می‌تواند هم در تعمیرگاه‌های مجاز و هم در مراکز معاینه فنی انجام شود.

وی البته به این نکته نیز تاکید دارد که حتما باید در مورد نحوه بهره‌برداری و نظارت بر مراکز معاینه فنی و عملکرد آنها تجدیدنظرهایی انجام شود، به‌طوری‌که ضروری است تست‌ها و بررسی‌هایی که روی خودروها در مراکز معاینه فنی انجام می‌شود به طور دوره‌ای براساس استانداردهای جهانی به روز رسانی شود تا بازبینی‌های دوره‌ای از صحت و اعتبار لازم برخوردار باشد.

استقبال از خطر با معاینه فنی جعلی

این روزها برخی شهروندان برای خلاصی از جریمه نداشتن معاینه فنی سراغ راه آسان و البته به خیال خودشان بی‌دردسرتری برای گرفتن برگه معاینه فنی می‌روند. بعضی وقت‌ها خودمان برای خودمان دردسر می‌خریم، درست مثل آن وقت‌هایی که حاضر نیستیم به جای وقت گذاشتن برای کنترل وضع فنی خودرو و مراجعه به یک تعمیرگاه مجاز یا یک مرکز معاینه فنی برای اطلاع از سلامت سیستم فنی خودرو، برای رفع تکلیف ترجیح می‌دهیم برگه معاینه فنی مان را تلفنی بگیریم. همان برگه‌هایی که بدون بررسی خودرو و صرفا به صورت مجازی و کاملا غیرقانونی صادر می‌شود، اما نکته‌ای که نمی‌توان از کنار آن بسادگی گذشت این است که بررسی‌های کارشناسی پلیس از صحنه تصادفات رانندگی مرگبار نشان می‌دهد، کم نبوده‌اند اتوبوس‌های بین شهری یا خودروهای شخصی که با وجود داشتن نقص فنی جدی عازم بزرگراه درون‌شهری یا جاده برون‌شهری شده‌اند و چند ساعت بعد تصادف مهیبی را رقم زده‌اند.

نکته مهم این‌که در میان مدارک خودروی این رانندگان، کارت معاینه فنی به چشم می‌خورده که به‌صورت متفرقه خریداری شده است. دبیرستادهای معاینه فنی کلانشهرهای کشور، نیز از صدور برگه‌های معاینه فنی تلفنی ابراز نگرانی کرده و می‌گوید: بیشتر این تخلفات مربوط به خرید‌و‌فروش برگه‌های معاینه فنی در مراکز خارج از شهر تهران رخ می‌دهد که ضروری است دستگاه‌های قضایی و پلیس به‌طور جدی برای برخورد با این مراکز و فعالیت غیرقانونی آنها وارد عمل شوند، زیرا هر گونه کوتاهی در این زمینه بازی با جان شهروندان است.

از سوی دیگر فرمانده سابق پلیس راه ناجا نیز با تاکید براین‌که تهیه برگه‌های معاینه فنی تلفنی نه تنها تخلف است و در صورتی ‌که برای ماموران پلیس قطعی شود که این برگه‌ها تقلبی است با دارندگان آنها برخورد می‌شود، همچنین خطاب به مدیران مراکز معاینه فنی در سراسر کشور هشدار می‌دهد: در کنار این موضوع پلیس شناسایی و برخورد با مراکزی که به صدور برگه‌های غیرقانونی معاینه فنی اقدام می‌کنند، ادامه می‌دهد و با آنها برخورد می‌کند.

با این حال سردار مهماندار تاکید می‌کند هیچ‌کس به اندازه خود شهروندان نمی‌توانند نسبت به اهمیت کنترل صحت موارد فنی در خودروی خود حساس باشند و موضوع معاینه فنی را جدی بگیرند چراکه هرگونه کوتاهی در این زمینه و اثرات غیرقابل جبران آن بیش از همه دامنگیر راننده و دیگر سرنشینان خودرو خواهد بود.

لایحه اصلاح قانون معاینه فنی در راه مجلس

قانون پنج ساله شدن معاینه فنی امسال در حالی چهارمین سال اجرای خود را پشت سر می‌گذارد که با گذشت این مدت این موضوع همچنان مورد انتقاد متولیان زیست‌محیطی و از جمله مسئولان معاینه فنی بوده است، زیرا آنها معتقدند پنج ساله شدن قانون معاینه فنی خودروهای نو شماره به ضرر آلودگی هوا تمام شد. منتقدان می‌گویند به این ترتیب دو میلیون خودرو بهانه‌ای پیدا کردند تا معاینه فنی را دور بزنند البته فراموش نکنیم که این آمار صرفا مربوط به تهران است و با احتساب همه خودروهایی که در کشور شامل این قانون می‌شوند، این رقم چند برابر خواهد شد.

دبیرستادهای معاینه فنی کلانشهرهای کشور تاکید می‌کند: پنج‌ساله شدن معاینه فنی خودروهای نوشماره قانونی است که به آن احترام می‌گذاریم، اما باورمان براین است که باید اصلاح شود چراکه هم‌اکنون وضع ایمنی برخی خودروهای تولید داخل به حدی نامطلوب است که فقط یک سال پس از تولید دارای مشکلات و نقایص فنی مشهودی می‌شوند. آذروش، از ارسال لایحه‌ای از سوی هیات دولت به مجلس مبنی بر بازنگری در سن معاینه فنی خودروها از پنج سال به دو سال خبرداده و می‌گوید: ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران با همکاری سازمان محیط‌زیست کشور از همان زمان تصویب قانون پنج ساله شدن معاینه فنی خودروها با جدیت پیگیر اصلاح این قانون بودند که خوشبختانه امسال لایحه‌ای برای بازنگری این قانون به مجلس ارائه شده است.

وی تصریح می‌کند: افزایش سن معاینه فنی خودروها از دو به پنج سال ضربه مهلکی به آلودگی هوا بود، چراکه با این کار در عمل تعداد بیشتری از خودروهای واجد شرایط که سهم قابل توجهی در انتشار آلاینده‌ها دارند، از چرخه معاینه فنی حذف می‌شوند.

دبیرستادهای معاینه فنی کلانشهرهای کشور امیدوار است نمایندگان مجلس با توجه به نقش معاینه فنی در کاهش آلودگی هوا از یکسو و اهمیت و ضرورت بازنگری‌های دوره‌ای روی سیستم ایمنی و فنی خودروها از سوی دیگر به اصلاح سن معاینه فنی خودروها رای مثبت دهند.

نکاتی برای رانندگی بدون حادثه

چه قصد سفر و رانندگی در جاده را داشته باشید و چه قصد شما فقط سفرهای درون شهری به قصد انجام کارهای روزمره باشد، به هر حال رانندگی در فصل زمستان بایدها و نبایدهایی دارد که باید آنها را رعایت کرد، بخصوص در روزهایی که دمای هوا بشدت رو به کاهش می‌رود و این کاهش دما با بارش برف و یخزدگی معابر همراه است، رعایت این نکات کلیدی می‌تواند در رانندگی ایمن و پیشگیری از وقوع حوادث احتمالی کمک کند.

کنترل و بازدید ضد یخ آب رادیاتور: افزودن ضد یخ به آب رادیاتور با نسبت 50درصد؛ این کار یکی از ضروری‌ترین موارد در فصل زمستان است، زیرا با سرد شدن هوا این ماده از یخ زدن آب رادیاتور جلوگیری می‌کند.

کنترل لاستیک‌ها: لاستیک‌ها را از لحاظ میزان فشار باد و عمق آج لاستیک بازدید و در صورتی که عمق آج لاستیک کمتر از سه میلی‌متر باشد، باید آن را تعویض کنید.

بازدید برف پاک‌کن‌ها: عملکرد برف پاکن‌ها و وضع تیغه‌های آن را کنترل کنید، برف پاک‌کن خودروی شما باید قابلیت پاک‌کنندگی برف، باران، گل و لای ونمک سطح جاده که از دیگر خودروها روی شیشه پاشیده می‌شود برای تامین بهترین وضع دید در کمترین زمان را داشته باشد.

بازدید آب شیشه شوی: وضع عملکرد شیشه شوی و مایع داخل آن را کنترل کنید. می‌توانید برای یخ نزدن آب شیشه‌شوی از مایعات ضد یخ‌زدگی در آن استفاده کنید.

کنترل سیستم گرمایشی: قبل از شروع فصل زمستان برای بازدید از سیستم گرمایشی خودرویتان به یکی از مراکز مجاز تعمیرگاهی مراجعه کنید.

بازدید از روغن موتور: در فصل زمستان باید از روغن‌های مخصوص این فصل استفاده کنید.

بازدید باتری: قطب‌های باتری را بازدید کرده و در صورت سولفاته‌شدن آنها را با آب جوش بشویید.

بازدید سیستم ترمز: برای شناسایی ایرادهای سیستم ترمز خودروی خود به یکی از مراکز مجاز معاینه فنی مراجعه کنید.

پوران محمدی ‌/‌‌ گروه جامعه